En eski Zeytinburnulu 1745 yaşında
İstanbul Zeytinburnu sahilinde insanın üstüne üstüne gelen yeni yapılmış yüksek beton ve cam karışımı blokların arasında bir mücevher gibi duruyor Kazlıçeşme Sanat binası.
1984’te Zeytinburnu Belediye Başkanlığı binası olarak düzenlenmiş olan eski askeri hastane binası 25 yıl hizmet verdikten sonra restore edilerek sanat merkezine dönüştürülmüş.
Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy’la hem Kazlıçeşme Sanat binasını görmek hem de kültür sanat alanında yaptıkları faaliyetlerini dinlemek üzere dün sabah kahvaltısında buluştuk. Arısoy, Hürriyet’in en kıdemli muhabirlerinden Fatma Aksu’yla birlikte bize binayı gezdirip restorasyon çalışmaları hakkında bilgi verdi.
18. yüzyılda, Zeytinburnu Kazlıçeşme’de askeri hastane olarak inşa edilen tarihi bina, daha sonra subay çocukları için yurt, askerlik şubesi, tanzim satış yeri olarak hizmet vermiş. Belediyenin yeni binasına taşınmasının ardından bu alanda kapsamlı bir restorasyon süreci başlamış.
2015 yılında başlatılan restorasyon çalışmalarından sonra 2018’de kültür merkezi olarak açılan binanın restorasyon çalışmaları sürerken, zemininde Geç Roma - Erken Bizans dönemine ait mozaik bulunmuş. Mozaik, İstanbul’da Sur dışında bulunan ilk örnek olarak kabul ediliyor.
Ömer Arısoy, “Yıllarca görev yaptığım bu binada oturduğum odanın birkaç metre altında böyle değerli bir kültür varlığı olabileceği hiç aklıma gelmemişti. İyi tarafından bakınca bu binanın mozaiği saklayıp koruduğunu ve ortaya çıkmasına vasıta olduğunu düşünebiliriz” diyor.
Yerinde koruma kararıyla üzeri cam kaplanan mozaik şimdi rahatça gezilip görülebiliyor.
OTOPARKIN ALTINDAN ÇIKTI
Ancak ortaya çıkan ve sergilemeye uygun hale getirilen mozaik motifin binanın duvarıyla kesildiğini, devam etmesi gerektiğini düşünerek otopark olarak kullanılan alanda da kazı yapılmış. İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’nün denetiminde yapılan kazı sonucu 2019 yılının eylül ayında mozaiğin 4’te 3’ü tamamlanmış ve toplam 186 metrekarelik bir mozaik zemin keşfedilmiş. Uzmanlar, “Sur dışında bulunan en büyük mozaik olması dolayısıyla; sadece ilçenin değil İstanbul’un tarihini de etkileyecek yeni bir bulgu” olduğunu belirtiyor.
Motiflerin, MS 2. yüzyıla tarihlenen, Tivoli’deki Hadrian Villası’nın Ulusal Roma Müzesi’nde sergilenen mozaikleri ile Knossos’taki Dionysos Villası mozaikleri ile benzerlik taşıdığı anlaşılınca sahanın Mozaik Müzesi haline getirilmesine karar verilmiş.
Zeytinburnu Mozaik Müzesi çalışmaları esnasında mozaiklerin restorasyon ve konservasyon işlemleri için kaldırılmasıyla birlikte mozaik yapısının alt seviyelerinde, içinde 2 kişinin gömülü olduğu Roma dönemine ait bir lahit bulunmuş. Yine bu çalışmalar esnasında sandık tipi Erken Dönem Bizans Mezarı olduğu anlaşılan bir mezar ve mozaikli yapının temelini oluşturduğu düşünülen yapı kalıntısı da keşfedildi.
Lahit içinden çıkan buluntular, Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü ve İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı uzmanlarının titiz çalışmaları ile koruma altına alındı.
EN ESKİ HEMŞERİLERİMİZİ BULDUK
Kazlıçeşme Mozaik Müzesi’nde bu eserlerin sergilenebileceği bir çalışma halen devam ediyor. Yeni buluntular, çalışmalar tamamlandığında müzede ziyaretçilere çok katmanlı haliyle sergilenecek.
Uzmanlar yapının bir kale ya da aristokrat bir ailenin evi olabileceği ihtimali üzerinde duruyor. Ömer Arısoy lahitlerde bulunan örnekleri TÜBİTAK’a gönderip karbon testi yaptırdıklarını, kemik yaşlarının 1745 çıktığını söyleyerek “En eski Zeytinburnulu hemşerilerimizi bulduk” diyor.
SANAT KÜTÜPHANESİ VE SERGİ SALONU
Kazlıçeşme Sanat’ın zemin katında bir koridor ile sağda ve solda sıralanan iç odalardan oluşan Sanat Galerisi yer alıyor. Galeride şu anda ressam Prof. Dr. Zahit Büyükişliyen’in ‘Yeldeğirmenlerine Karşı’ adlı retrospektif sergisi devam ediyor. Bu kattaki odalardan biri, mozaiklerin bina içindeki bölümünü içine alıyor.
Binanın üst katında ise az sayıda örneği bulunan sanat ihtisas kütüphanelerinden biri var. Kütüphane; resim, grafik, fotoğraf, heykel, mimarlık, tasarım, tekstil, moda, sinema, tiyatro, müzik konularında 10 binden fazla Türkçe ve yabancı dilde kitap ile, ilgili periyodik yayınları barındırıyor.
Akademisyenlere, lisansüstü çalışmalar yapanlara, yazarlara, sanatçılara, gazetecilere ve kurum araştırmacılarına hizmet veren kütüphane, her gün sabah 10 ile akşam 22 arasında hizmet veriyor. Marmara Denizi’ne bakan terası, kütüphaneyi kullananlara nefes almak için eşsiz bir alan sunuyor.
