Abidin Dino ve Güzin Dino mezarda kavuşsun

Evleri Türkiye’den giden sanatçı ve yazarların ilk uğradıkları yerdi.

Nâzım Hikmet’ten Yaşar Kemal’e, Picasso’dan Aragon’a, Avni Arbaş’tan Orhan Veli’ye geniş bir çevreleri vardı.

Çok yönlü bir sanatçı ve kültür adamıydı Abidin Dino. Çağdaş Türk resminin öncülerindendi, başta yaşadığı Paris olmak üzere pek çok ülkede sergiler açtı.

Güzin Dino, dilbilimci, çevirmen ve yazardı. ‘Türk Romanının Doğuşu’nu yazmış, Türk edebiyatının yurt dışında tanınması için pek çok yazar ve şairimizin eserlerini çevirmişti.

50 yıllık birliktelikleri 7 Aralık 1993’te Abidin Dino’nun Paris’te vefatıyla fiziki olarak sona erse de aşkları Güzin Dino’nun 30 Mayıs 2013’te 103 yaşında vefatına kadar devam etti.

Güzin Dino, Abidin’siz yıllarını birlikte yaşadıkları evde yine onunla, bu kez anılarını yazarak geçirdi. Gel Zaman Git Zaman Abidin Dino’lu Yıllar’ı, Sensiz Her Şey Renksiz’i kaleme aldı.

MEZARI YOK OLMAK ÜZERE

Güzin Dino’nun Paris’teki Thiais mezarlığında bulunan mezar yeri 10 yıllığına kiralanmıştı ve vefatının üzerinden 11 yıl geçti. Şu anda mezarın ona ait olduğunu gösteren hiçbir işaret kalmamış. Eğer ailesi ya da varisleri yeni bir sözleşme yapmazsa kemikleri alınıp mezar yeri başkasına verilecek. 

Yine Abidin Dino ile birlikte yaşadıklarını Nazım Hikmet’li Yıllar, Picasso’lu Yıllar, Aragon’lu Yıllar, Avni Arbaş’lı Yıllar, Yves Montand’lı Yıllar, Çetin Altan’lı Yıllar, Yaşar Kemal’li Yıllar, Orhan Veli’li Yıllar kitaplarında anlattı.

Abidin Dino 1993 yılındaki vefatından sonra İstanbul’a getirilerek Aşiyan’daki aile mezarlığında toprağa verildi.

Abidin Dino’dan 20 yıl sonra hayata veda eden Güzin Dino ise Paris yakınlarında, annesinin de mezarının bulunduğu Thiais mezarlığında defnedildi.

Hayatlarında hiç ayrılmamış, bütün zorluklara birlikte göğüs germiş, kültür tarihimizin en önemli ve efsane çiftinin neden ayrı mezarlıklara gömüldüğünü sormak kimsenin aklına gelmemişti bugüne kadar.

PARİS’TE BİR İSİMSİZ MEZAR

Taa ki geçen haftaya kadar.

Gazeteci Ahmet Tek, Haber Hürriyeti sitesinde 24 Haziran’da yayımlanan ‘Paris’te Bir İsimsiz Mezar’ yazısını gönderdi e-mailime.

İsviçre’nin Zürih kentinde yaşayan Doktor Mehmet Oltan’ın sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımdan yola çıkarak yazmış yazısını.

Abidin Dino ile kanser tedavisi gördüğü son döneminde kontrole geldiği hastanede tanışan Oltan, yıllar sonra geldiği Paris’te Güzin Dino’nun mezarını ziyaret etmek istemiş.

Ancak kendisine verilen adreste mezarı bir türlü bulamamış. Israrlı takibi sonunda mezar yerini bulmuş ama üzerinde Güzin Dino’ya ait olduğuna dair ne bir yazı ne de işaret varmış.

Yetkililer mezar yerinin 10 yıllığına kiralandığını, o tarihin de bir yıl önce dolduğunu belirterek uygulanan prosedürün kemiklerin mezardan çıkarılıp başka bir yere konacağını ya da yok edileceğini söylemişler.

Aileden ya da varislerden biri kirayı uzatmazsa kemikler alınıp mezar yerinin boşaltılması gerekiyormuş.

Mehmet Oltan, Dino’nun varislerine ulaşıp kiranın uzatılması ve yeni bir mezarın yapılmasını ya da Aşiyan’da Abidin Dino’nun yanına nakledilmesi için girişimlerde bulunmuş.

İLERİ AİLESİ İSTEMEMİŞ

Güzin Dino, Türkiye Pen Kadın Yazarlar Derneği üyesiydi. PEN Türkiye Başkanı gazeteci yazar Zeynep Oral dün Cumhuriyet’teki köşesinde “Güzin Dino’nun mezarı kurtarılması...” başlıklı bir yazı yazarak bu konudaki gelişmeleri anlattı.

Ve akla ilk gelen o en önemli soruyu sorarak Güzin Dino’nun vefat ettiğinde büyük aşkı Abidin Dino’nun yanına, Aşiyan Mezarlığı’na neden gömülmediğinin cevabını paylaştı.

Abidin Dino’nun Aşiyan’daki mezar yeri Türkiye komünist hareketinin önemli isimlerinden Rasih Nuri İleri’nin ailesine aitmiş ve varisleri Güzin Dino’nun oraya gömülmesini istememişler.

Zeynep Oral, “Haydi seferberliğe devam. İki aşığı bir araya getirelim” diyerek bir çağrı yaptı.

Başta Rasih Nuri İleri’nin varisleri umarım bu çağrıya cevap verir ve en azından yeni bir mezar olmasa da Güzin Dino’nun kemikleri Abidin Dino’nun mezarının üzerine gömülür.

Güzin Dino, Paris’te Hürriyet’e Arzu Çakır Morin’e verdiği bir röportajda Nâzım Hikmet’in şiirinde, “Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin?” dediği eşi ile hayatını anlatırken, “Eşiniz gerçekten mutluluğun resmini yaptı mı?” sorusuna, “Onu bilmem ama çok mutlu olduk biz, mutlu yaşadı” yanıtını vermişti.

Onları bir araya getirebilirsek o mezar bu büyük ve mutlu aşkın simgesi olarak sonsuza dek yaşar.

Vefanın resmi de böylece tamamlanmış olur.


Avni Arbaş, Güzin Dino, Nâzım Hikmet, Abidin Dino ve Vera Tulyakova Paris’te. (SSM Abidin Dino Arşivi)