Şimşek’in açıklamalarının şifreleri
Kurlar artarken herkesin gözü kulağı ekonomideki gelişmelerde. Geçen salı yazımda Mehmet Şimşek politikaları için “zaman ve sabır” vurgusuna dikkati çekmiştim. Hazine ve Maliye Bakanı hem bu iki kavramı içeren hem de dikkat çeken mesajlar veren bir açıklama yaptı. Önce bu açıklamanın ana başlıklarını hatırlatacağım, sonra da bu açıklamaların arkasındaki gelişmeleri, bir anlamda şifreleri, “Ekonomide neler oluyor?” sorusuna da yanıt vermeye çalışarak sizlerle paylaşacağım.
ŞİMŞEK’İN DİKKAT ÇEKEN AÇIKLAMASI
* “Öngörülebilirliğimizi artırabilmek için kural temelli politika yapımına bağlılığımızın güvencesini veriyoruz.
* Kolay çözümler ya da hızlı sonuç verecek yöntemler bunun için bulunmuyor. Ama bizim tecrübemiz, bilgimiz ve görevimize bağlılığımız potansiyel zorlukları aşmamıza yardım edecektir.
* Önceliğimiz, ekibimizi güçlendirmek ve güvenilir bir program dizayn etmektir.
* Biraz sabır ve zamana ihtiyacımız var.
* Uygulama ve politikalarımıza ilişkin benden duymadığınız hiçbir haber ve dolaşıma sokulan dedikoduya itibar etmeyiniz.”
Açıklamanın son cümlesi Ankara’da bir süredir Şimşek’in yakın çevresine atfen çıkarılan dedikodulara ilişkin: “Şimşek beklediğinden daha kötü bir tablo ile karşılaştı” iddiası.
Şimdi açıklamanın satır aralarından yola çıkarak ekonomide neler olduğu sorusunun yanıtlarına bakalım.
YENİ KABİNEDEN ÖNCEKİ DURUM
* Yeni kabinenin göreve başladığı tarihten önce tam olarak serbest piyasada belirlenen bir döviz kuru yoktu.
* Kamu bankaları aracılığıyla, piyasadaki anlatımıyla “arka kapıdan” döviz satışı ile kur kontrol altında tutuluyordu.
* Rezervlerdeki erimenin temel mantığı ya da kaynağı da bu idi.
* Bir anlamda, Swap hariç rezervlerin eksiye düşmesi de bundan kaynaklanıyordu.
ŞİMŞEK İLK ADIMI MERKEZ BANKASI İLE ATTI
Mehmet Şimşek’in göreve başlamasıyla birlikte şeffaf, kurala dayalı uygulamaların ilk adımını Merkez Bankası’na yönelik mesajlarıyla gördük.
* TCMB döviz satışını önemli ölçüde durdurdu ve bir şekilde baskılanan, normal seviyesine gitmesine izin verilmeyen döviz, pazartesi gününden itibaren yavaş yavaş yükselmeye başladı.
* Pazartesi gününden bu yana ne oldu peki? TL dolar karşısında değer kaybetti ve kaybetmeye devam ediyor. Bu durum aslında serbest piyasaya geçişin doğal sonuçları.
* Ancak dönem dönem keskin hareketlere karşı piyasaya dönük hamleler yapılabileceği, bunda da amacın, trendin sağlıklı yürütülmesi olduğu belirtiliyor. Bu politikaya da “yumuşak geçiş süreci” diyebiliriz.
MERKEZ BANKASI’NIN REZERV KAYIPLARI DURACAK
* Döviz normal yani olması gereken değerine gelirken, Merkez Bankası’nın rezerv kayıpları duracak. Bu aşamadan sonra rezervlerde kayıp değil, artış yönlü hareket başlayacak.
* Peki bu karar Şimşek tarafından neden alındı?
* Kamu tarafından yönlendirilen dövizle ilgili seçim öncesindeki politika sürdürülemez haldeydi. Bunlar serbest piyasa mantığından ve uluslararası normlardan uzak; ticareti, şirketleri, üreticileri artı ya da eksi yönden etkileyen kamu güdümlü politikalardı. Şirketlerin rekabet gücünü de elinden alıyordu. Bu nedenle ilk icraat, Merkez Bankası’nın rezerv kayıplarını durduracak politikaya geri dönmek oldu.
* Bu arada önemli bir tespiti daha paylaşayım; şahıslardan gelen bir döviz talebi yok ama sonuçta iş dünyası başta, birçok kurum ve kuruluşun dövizle işi, taahhütleri var.
KUR NEREDE DURUR?
* Gecikmiş bu seviyelerin tam nereye gideceğini söylemek zor. Bu durumun ekonomide etkileri olacak.
* Bir süre enflasyonu yukarı yönlü de etkileyebilir. Ancak sürecin sonunda dengeler yerine oturduğunda yani ekonomi ekibinin tamamlanması ve programın ilan edilmesinin ardından daha sağlıklı bir ekonomi ortaya çıkacak.
TÜRKİYE’YE DÖVİZ GİRİŞİ BAŞLADI
* Politikaların normalleşmesinin etkisi olarak pazartesi gününden itibaren Türkiye’ye döviz girişi başladı.
* Bu kaynakların girişi, belki biraz hızlı çıkan doların kademeli olarak aşağı inmesini destekleyecek.
* Girecek dövizin zamanlaması ve miktarı burada temel unsurlar olarak öne çıkacak.
* Şimşek ismi için bir anlamda kredi açan yerli ve yabancı yatırımcılar, ilk günkü açıklamaları ve şimdi attığı ya da atmaya hazırlandığı adımlarla güvenlerinin boşa çıkmadığını görmüş oluyorlar.
* Beklenti, bu güvenin günden güne ülkeye girecek dövizle kendini daha somut adımlarla göstermesi.
* Şimşek’in sözde değil uygulamada da güvenilir, öngörülebilir, şeffaf uygulamalara sarılacağı ve piyasayı şaşırtmayacağı anlaşılıyor.
GÖZLER ATAMA VE PARA POLİTİKALARI KURULU TOPLANTISINDA
* Merkez Bankası’nın 22 Haziran’daki PPK toplantısı dövizin seviyesine doğrudan etki edecek bir başka unsur. Orada ne olacağını söylemek zor elbette ama o kararın da döviz seviyesi üzerinde etkili olması bekleniyor.
* Şimşek’in diğer önemli silahı ve kazanımı ise Merkez Bankası Başkanlığı’na getirilmesi beklenen Gaye Erkan. Uluslararası tanınırlığı yüksek olan, saygınlığı, bilgisi ile öne çıkan Erkan’ın, Şimşek ile aynı paraleldeki bakış açısıyla piyasalarda zayıflayan güveni onarması bekleniyor.
Son bir söz olarak, sancılı bir süreçte ekonomi politikalarında bir kutuplaşma olmaması gerektiğini, hepimizin aynı gemide olduğunu unutmamak gerek. Ortaya atılan asılsız iddialar konusunda “herkesin aklını başına alması” ve sürecin sağlıklı işlemesi için Şimşek’in deyimiyle “zaman ve sabıra” ihtiyaç olduğunu da hatırlatmak isterim.
