Müzakere masasında son durum

Abbas hem TBMM Genel Kurulu’na hitap edecek, hem de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşecek. Görüşmenin ana gündemi ise malum; İsrail’in Gazze’deki katliamları ve ateşkes arayışları ele alınacak. Diğer yandan Filistin uzlaşısının sağlanması da önem taşıyor. Ankara’nın Abbas’a vereceği mesajların arasında bu başlık da var.

ABD Başkanı Biden’ın Beyaz Saray’da Gazze’de ateşkes için sunduğu üç aşamalı öneriyi açıklamasının ardından neredeyse iki buçuk ay geçti. Katliam ve bölgedeki yüksek tansiyon sürüyor. HAMAS, 15 Ağustos’ta başlaması beklenen ateşkes görüşmelerinin ABD Başkanı Joe Biden’ın sunduğu ateşkes planı üzerinden ilerlemesini istedi. Netanyahu bölgede ateşle oynamaya devam ederken, ateşkes mümkün mü? ABD Başkanı’na göre mümkün. Joe Biden, başkanlık görev süresi bitmeden Gazze’de ateşkesin mümkün olup olmadığına ilişkin soruya “Evet, hâlâ mümkün” yanıtını verdi. Şimdi gelelim hem müzakerelerdeki son duruma; hem de Ankara’nın çabalarına...

ANKARA’NIN ÇABALARI

Bu köşeyi takip edenler hatırlayacaktır. Biden’ın önerilerinin ardından ABD, Ankara’nın kapısını çalmış ve HAMAS’ın olumlu bir noktaya gelmesi için yardım istemişti. Başta Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı olmak üzere, Ankara’nın ilgili tüm kurumları ile sürece dahil olmasının ardından da Amerikalılar Türkiye’ye “HAMAS’ın bu olumlu noktaya gelmesinde çok katkınız var” demişti. İsmail Haniye suikastının ardından HAMAS’ın nasıl bir tavır alacağı da merak ediliyordu. Adının açıklanmasını istemeyen bir kaynağım, Mısırlı ve Katarlı arabulucuların İsrailli yetkililere, HAMAS’ın yeni lideri Yahya Sinvar’ın Gazze Şeridi’ndeki savaşı sona erdirecek bir ateşkes anlaşması istediğini ilettiğini açıkladı. Ankara da ateşkesin mümkün olabileceğini düşünüyor. Nedenlerini şöyle sıralayabiliriz:

- Müzakere masasına gelen metin sonuçta ağırlıklı olarak ABD-İsrail uzlaşısına dayanıyor.

- Amerikalılar ateşkes için bastırıyor.

- Daha önce İsrail’de desteğini yitirmiş olan Netanyahu’nun kendi ülke kamuoyunda son dönemde eli güçlendi. HAMAS liderini elimine etmiş ve eli güçlü olarak masaya oturmak isteyebileceği değerlendirmeleri yapılıyor.

- Sonuçta iki buçuk aydır devam eden bir müzakere süreci var.

- HAMAS bu müzakere sürecinde yapıcı bir tutum sergiledi.

- Hâlâ direnişi sürdürme kabiliyeti bulunan HAMAS’ın aslında gücünü toparlamaya ihtiyacı var.

Bu değerlendirmeler ışığında Ankara açısından da ateşkes mümkün.

ATEŞKESTE İSRAİL’İN VETO SORUNU

Gelelim müzakere masasında İsrail’in sorun çıkardığı başlıklara... Konu İsrail’in hapishanelerindeki Filistinliler. Ayrıntılar şöyle:

- İsrail askerlerinin Gazze’den tamamen çıkması hâlâ bir sonuca bağlanmış değil, masada müzakeresi devam eden ana konu.

- Müzakereler HAMAS’ın elindeki her bir rehine için İsrail’in hapishanelerdeki Filistinlilerden 10-12 kişiyi bırakması üzerinde yoğunlaştı.

- HAMAS’ın elinde 120’ye yakın rehine olduğu tahmin ediliyor.

- Bu rehineler karşılığında İsrail 30 yıl altında hapis cezası alanları bırakmayı kabul etti.

- Ancak 30 yıl üstünde hapis cezası alanlardan kimleri bırakacağına İsrail kendi karar vermek istiyor. HAMAS tarafından müzakere masasına iletilecek listede veto hakkı kullanmak istiyor. Bu listede yani 30 yıl üzerinde ceza alanların listesinde ise yaklaşık 50 kişi bulunuyor.

- Ateşkes sonrası Gazze’yi kimin idare edeceği de netleşmeyen ve müzakeresi süren başlıklardan.

MÜZAKERE SÜRECİ SİNVAR İLE KOLAY YÜRÜR MÜ?

Müzakere sürecinde akıllardaki soru sürecin Sinvar ile hızlı yürüyüp yürümeyeceği. Her ne kadar bir yardımcısı olsa da, Gazze’de ve tünellerde olduğu biliniyor. Her ne kadar yardımcısı olsa da, müzakere masasından tekliflerin ona ulaştırılması ve yanıtının alınması süre alacaktır. Diğer taraftan HAMAS’ın askeri kanadı ile siyasi kanadı arasında bugüne kadar bir denge ve ayrım vardı. Üstelik Ankara’nın süreçte HAMAS’ın bir aktör olduğunu ve HAMAS’sız çözümün olmayacağı konusundaki aktörler üzerindeki çabasını da unutmamak gerekir. Kısacası askeri kanattan olan Sinvar’ın kurulan dengeyi bozmaması da önemli olacak.