Gazze politikasında yeni aşama... Ankara uyarıyor: Artık ‘durma noktası’

Erdoğan, kabine üyeleri ve tüm ekibi tarafından yapılan temaslarda tüm taraflara “ARTIK DURMA NOKTASI” uyarısı yapılmaya başlandı.

TARAFLARA ‘NE YAPIYORSUNUZ’ TEPKİSİ

Bu köşeyi takip edenler bileceklerdir, Cumhurbaşkanı Erdoğan 7 Ekim’deki HAMAS’ın ilk saldırısından itibaren, tepkisini hem Hamas’a hem de sonrasında İsrail’e net biçimde ortaya koymuştu. Başından beri hangi taraftan olursa olsun “Sivillerin ölmemesi” gerektiğini yaptığı tüm telefon görüşmelerinde de dile getirmişti. 13 Ekim tarihli bu köşede yayımlanan yazımda Ankara’nın Hamas ile temasa geçerek, tepkisini ilettiğini aktarmıştım. Aslında bizzat başta Cumhurbaşkanı Erdoğan olmak üzere çeşitli seviyelerde yapılan görüşmelerde, Hamas’a 7 Ekim’deki saldırıya atfen “Siz ne yapıyorsunuz?” denilmiş, Türkiye’nin sivillerin hayatlarını kaybettiği saldırıdan rahatsızlık duyduğu söylenmişti. Ancak kimseye doğrudan “git” denilmediği bilgisini de paylaşayım. Benzer uyarı 7 Ekim’in hemen sonrasında gittikçe daha fazla güç kullanarak, sivilleri öldüren İsrailli yetkililere de yapıldı. Şu hatırlatma ve tespitleri yapmakta fayda var:

- Cumhurbaşkanı Erdoğan hangi taraftan olursa olsun, başından beri sivil ölümlere karşı çıkan ve bunu mevkidaşlarıyla paylaşan tek lider.

- Ankara sivil ölümlerin durdurulması için, tüm aktörlerle birçok kez görüştü. Garantörler formülünü sundu.

- Gelinen noktada yaşanan insanlık dramının ve savaşın bir kıvılcımla tüm bölgeye yayılmasını önlemek için “Artık durma noktası” mesajı veriliyor.

İRAN SAVAŞIN YAYILMASINI İSTEMİYOR

ABD’nin ana politikasını başından beri İsrail’in varlığını sürdürmesi için hiçbir Arap koalisyonu bileşiminin İsrail’in gücünden daha güçlü hale gelmemesi üzerine kurduğu bilinir. ABD’yi ve İsrail’i en çok tedirgin eden ülke ise İran... İran, İsrail’in Gazze’ye saldırısının yanıtsız kalmayacağı yönünde sert uyarılar yaptı. Bir dizi Şii milis grubunu fonlandığı, eğittiği, silahlandırdığı bir gerçek. Bunların başında ise Lübnan’da İsrail’in kuzey sınırında bulunan Hizbullah geliyor.  Hizbullah’ın İsrail’in kuzey sınırında yeni bir cephe açması, İsrail ordusunun iki cephede birden savaşmak zorunda kalması ciddi bir olasılık. Bu olasılığı, İran’ın müdahalesini ve savaşın bölgeye yayılmasını istemeyenler arasında ABD’de de var. Ancak bölge adeta pimi çekilmiş bir el bombasının üzerinde oturuyor. Ankara İran ile de çeşitli seviyelerde temas halinde. Ankara’nın izlenimi ise İran’ın bölgesel bir savaş istemediği, savaşın yayılmasına müsaade etmeyeceği yönünde.

TÜM İHTİMALLER DEĞERLENDİRİLİYOR

“Artık durma noktası” diyen Ankara’da tüm ihtimaller değerlendiriliyor. Temel mesele sivil ölümlerin bir an önce durdurulması. Ancak diğer yandan aşağıda sıralayacağım üç boyuta da dikkat çekiliyor.

GÜVENLİK BOYUTU

İsrail’in kara harekatının boyutunun ne olabileceği mercek altında. İsrailli bazı yetkililerin dediği gibi üç-dört ay sürebilecek bir harekat ister istemez bazı riskleri de beraberinde getirecektir. Her ne kadar İran savaşın yayılmasını istemese de, Hizbullah’ın olası bir müdahalesi bölgedeki gelişmeleri farklı boyutlara taşıyabilir. Kötü senaryo İran’ın böyle bir durumda Lübnan üzerinden İsrail’e karşı bir vekalet savaşı yürütmesidir.

ABD’nin savaş gemilerini bölgeye gönderme nedeni de zaten bu ihtimalden kaynaklanıyor. Edinilen bilgilere göre de ABD kapsamlı kara harekatını hemen başlatmak isteyen İsrail’e tam da bundan dolayı “Dur” dedi. Sonuçları iyi planlanmamış bir kara harekatının bölgede ve dünyada istenmeyen sonuçlara yol açabileceği endişesinden. Diğer yandan İsrail adeta bir “cambaza bak” oyunu sergiliyor. Kara harekatı hazırlıklarını göstere göstere yaparken, diğer yandan havadan Gazze’yi tarihte hiç görülmemiş bir vahşetle bombalıyor, sivilleri katlediyor.

EKONOMİK BOYUTU

Pandemi, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle dünyanın büyük ekonomileri dahil birçok ülke enflasyonu düşürmek ile uğraşıyor. Yeni bir bölgesel savaş petrol ve doğalgaz fiyatlarını artıracağı gibi, dünya ekonomisini alt üst edecektir. Küresel ve bölgesel aktörlerin ekonomik açıdan da savaşın yayılmasına karşı çıkacağı değerlendirmesi yapılıyor.

SİYASİ BOYUT

İsrail son yıllarda İbrahim Anlaşmaları ile hem Arap dünyası ile normalleşmenin kapılarını açmış, hem de ekonomik ve ticari olarak da ikili ilişkiler kurmuştu. İsrail’in bir anlamda bölgedeki resmi yalnızlığı son bulmuştu. Savaşın devam etmesi ve İsrail’in durmaması bile bir süre sonra liderlerine rağmen Arap ülkelerinin tamamını normalleşmenin tam da karşısına taşıyacağı, taşımak zorunda bırakacağı da söylemek yanlış olmayacaktır.

TERÖR ÖRGÜTÜNÜN MAHMUR YALANI

PKK/YPG/PYD ile mücadelesini sürdüren Ankara Irak merkezi hükümeti başta olmak üzere Irak’taki tüm aktörlerle yakın işbirliği içinde. Bir süredir Irak Merkezi hükümeti ile Ankara arasında Mahmur Kampı’nı terör yuvası olarak kullanan örgüt üyelerinin oradan çıkarılması için bir anlamda mutabakat var. Son dönemde Bağdat hükümetinin terör örgütüne yönelik “Mahmur Kampı’ndan çıkın” söylemine karşı örgütün sözde liderlerinden biri “Mahmur Kampı’ndaki güçlerimizi çekiyoruz” açıklamasını yaptı. Yaptı ama açıklamanın arkası gelmedi. Ankara, terör örgütünün kampı terk etmediğini tespit etti.

Ankara’ya göre “yalan açıklama” ile örgütün iki amacı var:

- Kamptan ayrıldığı imajı vererek, olası bir müdahaleye karşı siviller üzerinden propaganda, Türkiye karşıtı kara propaganda yapmak.

- Bağdat Hükümeti’nin de kendisine yaptığı “çıkın” baskısını sona erdirmek.

Ankara, örgütün kamptan ayrılmadığı tespitini Irak hükümetiyle paylaştı.