Ekonomik fırtına

Son olarak konutlarda kullanılan doğalgaza yüzde 30, elektriğe yüz 15 zam yapılması haklı olarak tepkileri de beraberinde getirdi. Artık herkes biliyor ki doğalgaz ve elektriğe zam demek; iğneden ipliğe her şeye zam demek. Peki, Türkiye bu fırtınadan ne zaman ve nasıl çıkacak? Ekonomi yönetimi ne yapıyor? Yeni yöntemler üzerinde çalışıyor mu? Soruları üst düzey ekonomi yönetimine yönelttim. Yanıtları şöyle oldu:

ENFLASYON NİYE ARTIYOR

“Enflasyonda son dönemde gerçekleşen artışta gıda ve petrol fiyatlarındaki artış, döviz kuru ve uluslararası emtia fiyatlarındaki gelişmeler ile tedarik zincirinde oluşan aksaklıklar kaynaklı maliyet baskıları etkili olmaktadır.

Salgına bağlı risklerin azalmasıyla güçlü seyreden talep koşulları, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmalar da enflasyon görünümünü olumsuz etkilemekte.

Türkiye gibi gelişmekte olan ve enerjide yüksek oranda dışa bağımlı ülkelerde özellikle küresel enerji fiyatları enflasyon üzerinde çok belirleyici olmaktadır.

2021 yılında Brent petrolün varil fiyatının ortalaması 71.2 dolar iken 2022 yılı ortalaması 105.7 dolara kadar yükselmiş durumda. Benzer artışları doğalgaz ve kömürde de görmek mümkün.

DÜNYA EN ÖNEMLİ ENERJİ KRİZİYLE KARŞI KARŞIYA

Bu artışlar neticesinde bugün dünya, 1970’lerde yaşanan ham petrol krizinin ardından karşılaştığı en önemli enerji krizi ile karşı karşıya. Enerji maliyetlerinin yanı sıra ulaştırma maliyetleri de hareketli. Bu gelişmeyi 5-6 katına kadar yükselen navlun fiyatlarında net bir şekilde görüyoruz.

Özellikle Çin-Amerika rotasında salgın öncesinde 1.500 dolar olan deniz yolu yük taşımacılığı maliyetinin önce 10 bin dolara kadar yükseldiğini, daha sonra bir miktar gerileyerek 8 bin dolar civarlarında dalgalandığını gözlemliyoruz.

Çip krizi ile derinleşen ve devam eden tedarik sorunları, üretimi ve üretilen ürünlerin pazarlara uygun koşul ve maliyetlerde ulaştırılmasını da tehdit eder boyutta.

Son dönemde Rusya-Ukrayna Savaşı’nın da başta enerji olmak üzere gıda ve tarımsal emtia fiyatlarında yaşanan artışlarda etkili olduğunu gördük. Artan gıda ve enerji arz güvenliği kaygılarıyla birlikte buğday fiyatları 2022 yılında 2021 ortalamasının yüzde 52 üzerindedir. Benzer şekilde FAO gıda fiyat endeksi ise 2022 Nisan ayında yıllık bazda yüzde 29.8 artış kaydetti.

Gıda fiyatlarındaki artışın TÜFE sepeti içerisindeki yüksek ağırlığı nedeniyle başta dar gelirliler olmak üzere tüm vatandaşların etkilediğinin farkındayız. Gıda emtialarındaki artışa ek olarak küresel iklim değişikliği ve buna bağlı olarak daha sık ve şiddetli meydana gelen olumsuz hava koşulları da bu durumu şiddetlendiriyor.”

ZOR BİR DÖNEM

Bunlar üst düzey ekonomi yönetiminin yanıtlarıydı. Şimdi gelelim benim yaptığım sohbetlerden çıkardığım sonuçlara... Fırtına çok kuvvetli ve etkisinin daha süreceği anlaşılıyor. Ekonomide farklı bir yöntemin izlenmesi şimdilik ufukta görünmüyor. Ancak şu tespitleri de yapabiliriz:

Fiyat artışlarından vatandaşların asgari düzeyde etkilenmesine yönelik çalışmalar sürüyor. Bunlar arasında yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar, vergi indirimleri ve sübvansiyonlar gibi yöntemler bulunuyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı enflasyonla mücadeleyi en önemli önceliği olarak koruyor.

Ekonominin aktörlerinden daha fazla destek görmek istiyorlar.

Bakanlık başka ülkelerle ikili görüşmelerini de arttırdı. Ankara’nın hedefinde Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ile swap anlaşmalarını bir an önce gerçekleştirmek de bulunuyor.

TOPLUM DELİRİYOR MU YA DA BAŞKA BİR TEZGÂH MI VAR

31 Mayıs Türkiye tarihine gariplikler, ahlaksızlıklar, tuhaflıklar ve utanç günü olarak geçti. Olayları tek tek sıralamayacağım. Sadece kafama takılan bazı sorular var:

Dünyada binlerce akıl sağlığı yerinde olmayan insan var. Bebek sahilindeki gibi bir olay hatırlıyor musunuz?

Birinin çırılçıplak güneşlenmesi, sonra çıplak yürüyüşlerin (üstelik bir de çocuk alet edilerek) başlaması hep akıl sağlığı sorunu mu?

Taciz, şiddet, bunlar da akıl sağlığı sorunu mu?

Tüm bunlar sağcısı, solcusu, şucusu, bucusu istisnasız herkesin sinirlerini hoplattı.

Akıl sağlığı sorununun arkasına sığınılmıyorsa, gerçekten toplumda böyle bir sorun varsa acil önlem alınsın.

Ancak tüm kesimlerden tepki alınacağı bilinen eylemlerin bu kadar üst üste gelmesi nedense biraz tuhaf geliyor. Bunun altından bir bit yeniğinin çıkma ihtimalini de göz ardı etmemek lazım.

İSTİKRAR ABİDESİ AMERİKA

CUMHURBAŞKANI Erdoğan: “Güney sınırlarımız boyunca 30 kilometre derinliğinde güvenli bölge oluşturma kararımızın yeni bir safhasına geçiyoruz. Tel Rıfat ve Münbiç’i teröristlerden temizliyoruz. Ardından da aşama aşama diğer bölgelerde aynısını yapacağız” deyince ABD ayağa kalktı. Yok Türkiye’nin operasyonu bölgeyi riske atarmış, bölgedeki istikrarı zayıflatırmış, kötü niyetli aktörler bundan yararlanırmış, IŞID’i içine tıktıkları kutuda tutmak için çabaları tehlikeye atarmış, kısaca ortaklarına (PKK/YPG) ayıp edermiş Türkiye... O zaman gelsin büyük Amerika’ya sorular:

Suriye’nin de içinde bulunduğu bölgeyi bu hale uzaylılar mı getirdi?

Amerika’nın bu işlerde hiç günahı yok mu?

Bölgedeki istikrar derken, hangi bölgeyi kastediyorlar? Suriye ya da Irak olmadığı kesin.

Kötü niyetli aktörler kim? Bölgeyi bu hale getirenlerden, işine gelince terör örgütü yaratıp canavar haline getirenlerden daha kötü niyetli kim ya da kimler var?

Bir NATO müttefiki olarak daha ne kadar PKK’yı desteklemeye devam edeceksiniz?

(NOT: PYD’yi PKK’dan ayrıştırma teklifiniz bizzat PKK tarafından reddedildi.)