Dört bir yanımız virüs

CNN Türk’te Gece Görüşü sırasında bol ıhlamur içtim, programın sonuna doğru sesim kısılmaya başladı. Eve döndüğümde sesim yoktu. Grip, COVID ve varyantları, RSV, Rhino isimleri kafamın içinde dönmeye başladı. Merhaba 2023 ve ne yazık ki merhaba virüsler! Hastaneye gidip, virüs mağdurlarını gördükten ve ilaçlarımı alıp, üstelik bir süre de konuşma yasağı aldıktan sonra üç değerli doktora yazmaya başladım. “Bu virüs yoğunluğu nedir, maskeye dönmeli miyiz, haberlerden takip ettiğimiz Çin’de olan gariplikler ne ve Dünya Sağlık Örgütü’nün şimdiye kadarki en bulaşıcı varyantı ilan ettiği ‘Kraken’ ile dünyayı ne bekliyor” sorularını peş peşe sıraladım. Bu pazar üç değerli hocanın görüşlerini paylaşıyorum sizlerle...

MEHMET CEYHAN’IN UYARILARI VE ÖNERİLERİ
SIRADAKİ PANDEMİ GRİPTEN GELECEK 

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı, Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, dolaşımdaki virüsleri saydı: “COVID-19, grip, RSV ve Rhino.” Mehmet Hoca’nın endişesi Kraken’den çok, Çin’deki varyantların Türkiye’de baskın olma olasılığı...

- Kraken dahil yeni varyantlar ilk orijinal virüse, yani deltaya göre daha hafif seyrediyor ama daha bulaşıcı.



- Belirtiler öncekilerle aynı. Ateş, baş ağrısı, kas ağrısı, öksürük, boğaz ağrısı, halsizlik, çocuklarda bazen ishale neden olabiliyor. Ölüm riski daha düşük, hastanelere yatma oranı düşük.

- Ne yurtdışından gelene test yapıyoruz, ne maske, mesafe, ne el hijyeni tedbirlerine uyuyoruz.

- Ben Kraken’den çok ilk olarak Çin’de artış gösteren varyantların Türkiye’de baskın olmasını bekliyorum. Çünkü Çin’den gelecek insan sayısı ABD’den gelecek olan insan sayısından fazla.

- Bütün devletler Çinliler’e nasıl önlem alacaklarını konuşuyorlar ancak bizde Turizm İşletmecileri Derneği ‘Bunu fırsata çevirmeliyiz’ diye açıklama yaptı.

- Halkı korumasız bırakmak fırsat diye düşünülmemeli.

- Çin kapalı bir kutu. Çin’de beklenen oranda aşılama yapılmadı. Aşılar hastalığı önlüyor ancak taşıyıcılığı önlemiyor. Sıfır vaka doğru yaklaşım ama uygulaması zor.

- Japonyada’da yüksek vaka var. Örneğin Kapadokya’da gerekli önlemleri almazsak yine tüm Türkiye’ye yayılan bir salgınla karşı karşıya kalırız. Sadece Çinliler’e değil yurtdışından gelen herkese test uygulanmalı.

AŞI YÜZDE 80 ETKİLİ

- Grip salgınından da korkmalıyız. Bir başlarsa salgın sırasında öldürücülük oranları yüzde 3 oranına çıkabiliyor.

- Pandemiyi biz gripten bekliyorduk, hazırlık da yapmıştık, beklenmedik biçimde COVID-19’dan geldi.

- Tüm dünya bundan sonraki pandeminin gripten geleceği düşünüyor.

- Aşılılarda daha hafif seyrediyor. Minimum yüzde 75-80 civarında aşı etkili.

- Grip bir felakettir, insanlık tarihinde en çok ölümlere grip salgını neden olmuştur.

HERKES CEBİNDE MASKE TAŞISIN

- Önerim kalabalık yerlerde dikkat edilmesi ve maske kullanılması. Herkes cebinde maskesini taşımalı.

- Kapanma ve mesafe artık uygulanmaz.

- Ancak evleri havalandırmalıyız. El dezenfektanlarını kullanmaya devam etmeliyiz.

- Bana sorana ‘Okulda çocuğa maske taktırabiliyorsanız faydası olur’ diyorum.

- Yapılabilirse maskeye dönmek doğru olur.

İHSAN ATEŞ’İN UYARILARI VE ÖNERİLERİ
VİRÜSLER SAHAYA HIZLI DÖNÜŞ YAPTI

Ankara Şehir Hastanesi Genel Hastane Başhekimi Doç. Dr. İhsan Ateş, Kraken’in bulaşıcılığı en yüksek varyant olsa da hastalık ciddiyetini arttırma ve hastaneye yatış oranlarında ciddi artışa neden olmadığına dikkati çekti. Ardından da şunları söyledi:



- ABD ve Avrupa başta olmak üzere 29 ülkede bu varyant saptandı. Hatta baskın varyant halini almaya başlıyor. Ülkemizde de bu varyantın var olduğunu düşünüyorum.

- Türkiye’de COVID-19 enfeksiyonu şüphesi ile yapılan PCR test sonuçlarına göre COVID–19 pozitiflik oranı yüzde 5–7 civarında. COVID–19 enfeksiyonuna bağlı yatış oranı çok düşük düzeylerde.

- Aşı olmayanların bir an önce aşılanmalarını öneriyoruz.

- Kraken’e karşı mevcut aşıların etkinliği ile ilgili elimizde bir veri yok. Fakat 60 yaşından büyük ve eşlik eden hastalıkları olan kişilerin hatırlatma dozlarını yapmalarında fayda olacağını düşünüyoruz.

ÇİN’DEKİ VAKA ARTIŞI

- COVID–19 pandemisinin başından beri Çin, Dünya Sağlık Örgütü ile yeterli ve düzenli veri paylaşımında bulunmadı. Halen Dünya Sağlık Örgütü’ne yeterli veri sunmuyorlar. Bu nedenle dünya ülkelerinde Çin’de artan vaka sayısı büyük endişe uyandırıyor.

- Eğer Çin’de mevcut olan virüs varyantı daha önce Türkiye’de karşılaşılan varyantlardan değilse tedbir almakta fayda var.

- Son dönemde ortaya çıkan tüm varyantların daha hızlı bulaştığı fakat daha az ciddi hastalığa, hastaneye yatışa ve ölüme neden olduğunu gözlemledik. Bu da bundan sonra ortaya çıkan varyantlardan kaygılanmamamız, fakat tedbirli olmamız gerektiğini gösteriyor.

- Üstelik halen dünyada aylık yaklaşık 2 milyon COVID vakası görülüyor. Bu nedenle bu virüsle biraz daha beraber olacağız gibi görünüyor.

SAVUNMASIZ KALDIK

- Ülkemizde olduğu gibi tüm dünyada RSV, İnfluenza A virüs, Rhinovirüs/Enterovirüs ve Adenovirüs oranlarında ciddi artış ve bunlara bağlı işgücü kaybı, hastaneye yatış ve ölüm oranlarında da artış saptandı.

- COVID–19 enfeksiyona bağlı bağışıklama oranı arttığı için bu virüsler şu anda daha riskli diyebiliriz

- Bir yanda COVID–19 pandemisi halen devam ediyor. Daha önce var olan virüsler sahaya hızlı bir şekilde geri döndü.

- Yaklaşık son 3 yılda maske, mesafe ve hijyen kuralları sıkı uygulandığı için bu virüslerin görülme oranlarında düşüş saptanmıştı.

- Tedbirler ortadan kalktığında insanlar bu virüslerin bulaşmasına savunmasız kalındı.

- Bu nedenle kalabalık ortamlarda maske ve mesafeye azami derecede dikkat edilmeli.

AFŞİN EMRE KAYIPMAZ’IN UYARILARI VE ÖNERİLERİ
KRAKEN BİZDE DE BASKIN VARYANT OLABİLİR

Etlik Şehir Hastanesi Başhekim Yardımcısı Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz yeni varyant Kraken’in ABD’den gelen veriler doğrultusunda 9 günde iki katına çıktığını söyledi ve şu tespitleri yaptı:

- Kraken Kuzey Amerika ve Avrupa’da önceden dolaşımda olan alt türlere göre oldukça hızlı büyüyen bir oranda seyrettiği dikkati çekmiştir. Bir hafta içerisinde bu bölgelerde baskın varyant haline geleceği öngörülüyor. Bu alt soyun neden olduğu enfeksiyonun ciddiyetine dairse henüz yeterli veri yok.



- Daha önceki alt varyantlarda olduğu gibi Kraken de ülkemizde yakın gelecekte baskın varyant haline gelebilir. Şu anda hastanelerimizde COVID-19’dan kaynaklı hastane ve yoğun bakım yatışlarında herhangi bir olumsuz durum söz konusu değil.

- Toplumda aşılamanın yaygın olması ve daha önce enfeksiyonu geçirmiş kişilerin kazandığı bağışıklık sayesinde vahşi tür veya Delta varyantı gibi önceki türlere göre Kraken’in ciddi bir sıkıntıya yol açma olasılığı daha düşük.

- Risk grubunda yer alan bireylerin hatırlatma doz aşılarını olması da hastalığı hafif geçirme yönünden önem taşıyor.

- Bu varyant da öncekiler gibi boğaz ağrısı, halsizlik, ateş yüksekliği, kas-eklem ağrısı, öksürük gibi belirtilerle seyrediyor.

ÇİN’E TEST ZORUNLULUĞU

- Şu anda bazı ülkeler Çin’den gelen yolculara uçuş öncesi PCR testi zorunluluğu, uçuşlarda maske takılması gibi zorunluluklar getirmekle beraber bu uygulamaların sağlayacağı yarar da ayrı bir tartışma konusu oldu. Sonuçta bu tarz uygulamalar solunum yoluyla oldukça hızlı bulaşan bu hastalığın yayılımını ancak belirli bir ölçüde sınırlayabiliyor.

- Bilim camiasında, Çin’in baştan beri uyguladığı ve sonra uygulama noktasında geri adım attığı sıfır vaka politikası da Çin’de toplum bağışıklığının gelişmesinin önündeki bir engel olarak görülmekte. Unutulmamalıdır ki aşılar bizi ciddi hastalıktan ve ölümlerden koruyan en önemli araç.

YENİ PANDEMİLERE HAZIR OLALIM

- Kapalı ortamlar kalabalık ve kötü havalandırmayla birleşince solunum yolu enfeksiyonlarının yayılımı açısından risk oluşturuyor.

- Bu nedenle belirti gösteren bireylerle risk grubundaki kişilerin toplu taşıma, asansör, kalabalık toplantılar gibi yerlerde maske kullanımını öneriyoruz.

- Belirti gösteren çocukların okula gönderilmemesi ve sınıflarda, teneffüslerde doğal havalandırmanın sağlanması da okullarda solunum yolu enfeksiyonlarının yayılımını azaltacak yöntemlerdir.

- Pandemi geride bıraktığımız yaklaşık 3 yılda etkisini önemli ölçüde yitirdi.

- Pandeminin bize öğrettiği en önemli nokta, tüm dünyada bunun benzeri pandemilere her an hazırlıklı olmamız ve olası tüm senaryolara göre afet planımızı yapmamız gerektiği.

GEÇMEYEN ÖKSÜRÜK NEDEN KAYNAKLANIYOR?

Mehmet Ceyhan: Geçmeyen öksürük, gripten çok RSV’nin suçu. Boğmaca vakaları da arttı. Bir kısmından da bu boğmaca çıkıyor geçmeyen öksürüklerde.

İhsan Ateş: Son dönemlerde sıklıkla bu bulguyla karşılaşıyoruz. Bunun en önemli nedeninin üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlı olarak post nazal akıntı dediğimiz geniz akıntısından kaynaklandığını söyleyebiliriz.

Afşin Emre Kayıpmaz: Solunum yolu mukozasında enfeksiyonun yol açtığı hasar düzelene kadar öksürük devam edebilmekte. Kimi zaman birkaç hafta kadar sürebilen öksürük görülmekte. Öksürük daha uzun bir süre geçmezse, altta yatan diğer hastalıkların araştırılması açısından mutlaka bir
göğüs hastalıkları uzmanına başvurulmalı.