Adı üstünde ‘asgari’ ücret

 Eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, komisyon görüşmeleri başlamadan, seçim sürecinde temmuz ayında asgari ücretin 500 dolar seviyesine çıkarılacağını söylemişti. Bu nedenle de beklenti asgari ücretin 11 bin lira ve hatta üstünde bir rakam olarak belirleneceği şeklinde.

- Bir işçinin aylık brüt asgari ücreti 10 bin 8 lira.

- Vergiler ve kesintiler düştüğünde net ücret 8 bin 506 lira 80 kuruş.

- Bunun işverene toplam maliyeti 11 bin 759 lira 40 kuruş.

Şimdi dönelim bu yılın mayıs ayına, yani bir ay öncesine:

- TÜRK-İŞ’e göre 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı 10 bin 360 TL.

- Yine TÜRK-İŞ’e göre yoksulluk sınırı ise (yani 4 kişilik ailenin gıda ve diğer tüm temel harcamaları için hanesine girmesi gereken toplam gelir tutarı) 33 bin 750 TL!

- Bekâr bir çalışanın aylık yaşama maliyeti ise 13 bin 440 TL.

Bu rakamlar, aralık ayında yapılan yüksek zammın da yıl ortası gelmeden temel ihtiyaçları belirlemede yetersiz kaldığını gösteriyor. Yani öngörülen asgari ücret artık asgari ücret tanımlamasına yetmiyor.

İŞVERENE DESTEK GEREKLİ Mİ?

İşverene verilen 400 TL’lik asgari ücret desteğinin revize edilerek uygulanması bekleniyor.

- İşveren zorlandığında asgari ücret suiistimalleri söz konusu olabiliyor ve bu yine çalışanın aleyhine oluyor.

- Büyük işletmelerde böyle bir soruna çok rastlanmıyor, ancak daha küçük ölçekli işletmelerde banka üzerinden ödenen ücretlerin elden bir kısmının geri alındığı gibi örnekler yaşanabiliyor veya işveren doğrudan kayıtdışı istihdama yönelebiliyor.

ASGARİ ÜCRETLİ SAYISINDAKİ ARTIŞ

Asgari ücret tartışmalarını bu kadar gündemde tutan bir diğer neden de asgari ücretli sayısı. Türkiye’de asgari ücret diğer ülkelerden farklı olarak çok geniş kesimleri ilgilendiriyor.

- Eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, aralık ayında yaptığı açıklamada özel sektörde çalışanların yüzde 37’sinin asgari ücret aldığını söylemişti. Buna göre, Türkiye’de asgari ücretle çalışan sayısı ortalama 5 milyon 400 bin kişi.

- Ancak asgari ücretin çok az üstünde ücret alanlar da dikkate alındığında bu rakamın 7 milyonu da geçtiği ve çalışma hayatının en az yarısını ilgilendirdiği tahmin ediliyor.

- Bu, dünyanın diğer birçok ülkesinden yüksek bir oran. Hollanda’da yüzde 3, Almanya’da yüzde 5, Fransa’da yüzde 8, Hırvatistan’da yüzde 10 düzeyinde bulunan asgari ücret, bizde bir geçim ücreti olarak uygulanıyor.

- Bu konuda kamu ve sendikalar dahil herkese görev düşüyor. Kamunun öncü ve özendirici, gerektiğinde zorlayıcı olmasına ihtiyaç var.

YAPIŞIK ÜCRET SORUNU

- Ancak bu yolla çalışma hayatının artık temel sorunlarından biri haline gelen asgari ücrete yapışık ücretlerden kurtulma şansı olabilir. Asgari ücret artıyor, ancak diğer ücretler aynı seviyede artmadığı için bütün ücretler asgari ücret seviyesinde buluşuyor.

- Büyük iddiaları olan bir ülkede ideal olan, çalışanların asgari ücrette buluşması değil, tüm ücretlerin yaşam standartlarını koruyacak ve çalışanlar arasındaki barışı koruyacak şekilde artırılması olmalıdır diye düşünüyorum.

KAZAN DAHA DA KAYNAYACAK MI?

CUMHURBAŞKANLIĞI ve Milletvekili seçimlerini kaybeden CHP’de kazan kaynıyor. Bunun önümüzdeki süreçte nereye varacağı bu yazın en sıcak konu başlıkları arasında bulunuyor. Şimdiden ne olacağını söylemek zor. Ancak aktörlerdeki havayı aktarmak yani olasılıkları sıralamak mümkün.

KILIÇDAROĞLU İÇİN LİMAN YEREL SEÇİMLER

Değişim için yola çıkanlardan, bu değişimin “genel başkansız” olmayacağını ifade edenlerin hüsrana uğramaları büyük bir olasılık.

- Kılıçdaroğlu’nun, “Gemiyi sağlam limana götürmek yine kaptanın görevidir. Gemiyi sağlam limana götüreceğimi herkes bilsin” ifadelerindeki “liman” sözü, kesinlikle “kurultay” için söylenmiş değil.

- Kılıçdaroğlu’nun limandan kastı en az yerel seçimler... Yani gerisi de gelebilir.

- Örgütün kendisine bağlı olduğu düşünülürse, elinin güçlü olduğunu söylemek de mümkün.

- Ancak kendisi de değişimi hayata geçiriyor. Ama Kılıçdaroğlu’nun değişimden anladığı ile gönlünden CHP Genel Başkanlığı geçenlerin değişimden anladıkları ise tabii ki aynı değil.

- MYK’sını yenileyen, 80’e yakın danışmanın görevine son veren Kılıçdaroğlu yeni danışmanlar atamaya hazırlanıyor.

- Süreçte Bülent Kuşoğlu’nun açıklamalarını hiç yabana atmamak gerekiyor. Seçimlerden çok önce 16 Haziran 2022 günü bu köşeden yaptığı açıklamada Kuşoğlu kısaca, “Aday Kılıçdaroğlu, cumhurbaşkanlığı adaylığı kabul edilmezse masa dağılır” demişti. O günden bugüne yaşananları şöyle bir düşünürseniz, Kuşoğlu’nun kritik bir önem taşıdığını görürsünüz.

- O yüzden Kuşoğlu’nun son açıklamalarını, yani “Grup Başkanımız da (Özgür Özel) o mevkide otururken ya da Ekrem Bey Büyükşehir Belediye Başkanı’yken, Genel Başkan’a karşı daha dikkatli olmalılar” sözlerini de yabana atmayın derim.

İMAMOĞLU NE YAPACAK?

Ekrem İmamoğlu en net açıklamasını Fatih Altaylı’ya, “Değişim ne gerekiyorsa onu kapsamalı, gerekiyorsa genel başkan değişimi de dahil” sözleriyle yaptı. Yine de açık açık “Ben adayım” demedi, diyemedi.

- İmamoğlu cephesi, üç görüşmenin ardından planlanan başka bir görüşme olmadığının altını çiziyor.

- Bugün yapılacak grup toplantısında CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu’nun açıklamaları bekleniyor. Akıllardaki soru ise şu: “Acaba Kılıçdaroğlu, ‘Bir kez daha benimle misiniz, değil misiniz?’ sorusunu yöneltir mi?”

- Konuşmanın içeriği dikkatle takip edilecek ancak 22 Haziran’da da İmamoğlu gazetecilerle buluşacak. Temel amaç, belediye hizmetlerini anlatmak. Ancak bundan sonrasına ilişkin yol haritası da gündeminde olacak.

- Değişimin lider değişimsiz olmayacağına inanan İmamoğlu, kamuoyu araştırmaları da yaptırıyor. Bu araştırmalarda en çok “Değişim şart, İmamoğlu’na oy veririz ama İmamoğlu’suz CHP’ye oy vermeyiz, içinde de yer almayız” tespiti öne çıkıyor.

- İmamoğlu cephesini en çok kıran ise, kendisine yönelik mahkeme sürecinin AK Partili bakanlar tarafından değil; Bülent Kuşoğlu tarafından hatırlatılıyor olması.

- Sonucu sorarsanız, sürecin gidişatına göre her olasılık masada. CHP’nin başına geçmek isteyen İmamoğlu yeni bir parti kurma seçeneğini de hâlâ dışlamış değil.