Çocuklar için ayrı bir alo imdat hattı olmalı

◊ Oğuz Hocam, Acıbadem Üniversitesi Suç ve Şiddeti Araştırma Merkezi Müdürü olarak ne gibi çalışmalarınız var?
- Suç ve şiddeti her boyutuyla araştırıyoruz. Hem demografik, hem saldırgan, hem mağdur, hem boyutunu çalışıyoruz. Diyoruz ki: Türkiye’de suç var mı? Var. Gelişmiş ülkelerin hepsinde bir şeyden bahsederken var ya da yok diye, mutlaka sayısal veri, demografi dediğimiz yaş, cinsiyet gibi şeyleri söylemek lazım. Ama bu Türkiye’de çok az. Bu tip merkezler dünyada bunu çalışıyor. Mesela bizim 2016’da yayınladığımız bir pedofili raporu var. İmdat adında bir derneğimiz var ve derneğin internet sitesinde bunu yayınladık.

◊ Derneğin adı neden İmdat?
- İ “İstismar’’, M “Mağdur’’, D “Dayak’’, A “Aşağılama”, T “Tecavüz’’. Onların birleşimi olarak “İmdat” dedik. Orada Türkiye’de pedofilinin durumu ile ilgili bir rapor yazdık. Meclis komisyon kurdu ve pedofili raporunu bizim verilere dayanak yaparak yayınladı.

◊ Raporun detaylarını anlatır mısınız?
- Türkiye’de pedofili kapalı kutu bir konu. Kapalı toplumlarda daha çok gözüken bir şey. Çocuğu cinsel obje olarak görmekten bahsediyoruz. 0-18 yaş arası herkese çocuk diyoruz ve biz Çocuk Hakları Sözleşmesi imzalamışız.
Çocuğu cinsel bir obje olarak gördüğü zaman adam, ona yanaşıp, onunla bir ilişki kurmaya çalışıyor. Bunu da iki türlü yapıyor. Ya direkt saldırıyor ya da sinsice, yavaş yavaş, adım adım yaklaşıyor ve onunla bir ilişki kuruyor.
Sonra çocuğu tehdit ediyor. ‘’Bunu birisine söylersen, o zaman senin de başın belaya girer’’diyor. Bu yüzden bu vakalar gizli kalıyor. Zaten cinsel suçların kadınlarda gizli kalma oranı 8’e 1 gibi. Çocuklarda 12’ye 1 gibi. Bu istismar pedofililerde de 15’e 1 gibi. 5 vakanın sadece 1’i ortaya çıkıyor. 14’ü susuyor ve bir daha konuşmuyor.

◊ Peki aileler çocukta bir farklılık olduğunu nasıl anlayabilir?
-Anne bakıyor, çocuk altına kaçırıyor. Okula gitmek istemiyor. Sürekli ağlıyor. Temizliğine dikkat etmiyor. Belli ki bir derdi var. İşte o derdi aramak gerek. Annelere bunu öğretmek lazım önce. Çocuk gelip de “dan dan” söylemez. Anne-babaların hep iletişimi çok yoğun tutmaları lazım. Arkadaş olmaları gerek ki çocuk hiç kapatmasın kendini.

PEDOFiLLER ÇOCUKLA YAKINLIK KURULACAK MESLEKLERi TERCiH EDERLER
◊ Pedofiller genellikle en yakındaki kişiler mi oluyor?
- Yok. Pedofiller genelde yabancılardan oluyor ama onunla gidip dostluk kuruyor. Hep de üzgün, içine kapanık çocukları seçiyorlar. “Üzgünsün galiba. Ne oldu? Ders mi kötüydü?’’diyor. O da diyor ki, hoca şöyle yaptı falan. “Gel çalıştırayım ben seni’’ diyor.

◊ Kimler olabilir mesela?
- Çocukla yakın ilişki kurulabilecek meslekleri her zaman daha çok tercih ediyorlar. Servis şoförleriyle ilgili televizyonda bir konuşma yaptım. Servis Şoförleri Odası beni mahkemeye verdi. Ondan sonra yapılan çalışmada da yüzde 60’ı sabıkalı bulundu... Antrenörlük, öğretmenlik, servis şoförlüğü gibi çocuklarla yakın ilişki kurulabilecek meslekleri tercih ediyorlar ki onlara kolay ulaşabilsinler.

◊ Pedofilinin patolojik sebepleri nedir?
- Bir grup diyor ki “Pedofili hastalık.’’ Çünkü parafili diye bir şey var psikiyatride. Yani elinde olmayan dürtü bozukluğu. “Hastalık işte, elinde değil” deniliyor. Ama hiçbir pedofil ortamda polis varken bu suçu işlemiyor. Psikiyatrik anlamda hastalık diye sınıflayabiliriz ama bunu tartışmamız lazım. Çünkü o zaman dürtü bozukluğuysa, neden polis varken de yapmıyor? Polis varken durdurabiliyor kendini.
Dürtü bozukluğu grubunda değerlendiriyorsak bile hastalık grubuna almayacağız. Çünkü hastalık dediğin zaman ceza kanunu ne diyor?
Ceza ehliyeti var yok tartışmasına girerim. Hastaysa ceza çekmez, hastaneye gider diyor ya. Pedofilleri orada değerlendiremeyiz bence.

REHBER ÖĞRETMENLER KİLİT İNSANLARDIR
◊ Sizin tanık olduğunuz vakalarda genelde çocuğu getiren anne mi oluyor? Ya da bu olayın açığa çıkmasında kimler etkili olur?
-Genellikle rehber öğretmenler. En önemli kilit insanlar onlar. Çünkü evde yaşanan istismarda eğer olay ilerlemişse, bu anne göz yumduğu içindir. Anne olaya ses çıkarmamıştır ve katılımcı olmuştur. Ama okulda rehber öğretmen bilinçliyse, bu konuda eğitim aldıysa, o zaman öğretmen anlar çocukta bir sıkıntı olduğunu. Sıkıntıyı deşer, bulur ve bulunca da o getirir. Bize en çok gelen rehber öğretmenlerdir. O yüzden rehber öğretmenler çok önemli.

◊ O süreç nasıl oluyor?
- Öğretmen ilk önce sağlık personeliyle görüşüyor. Çünkü vaka olduğu zaman doktor geliyor, muayene ediyor. Vakayı saptıyor. Doktorların, rehber öğretmenlerim bilinçlenmesi çok önemli. Bir de hakimlerin ve avukatların da bu konuda bilinçlenmesi gerek.

◊ Rehber öğretmenler okulda gözlem yapmak açısından bilinçlenmeli değil mi?
-Evet. Mutlaka çok iyi eğitilmeliler ki olayı yakalasınlar. Hakimler de bu olayları değerlendirirken herhangi bir vaka gibi bakmamaları lazım. Çünkü çocuk orada çok kötü bir travma yaşıyor. Ondan sonra gidiyor. Mahkemeye çıkıyor. Bir daha travma yaşıyor...

7 YAŞINDAKİ LÖSEMİ HASTASI ÇOCUK BABASI TARAFINDAN İSTİSMAR EDİLMİŞTİ
◊ Son 10 seneye bakacak olursak sizce vakalarda bir artıştan bahsetmek mümkün mü?
- Çok net bir artış var ama dünyada da artış var. Türkiye’de niye artıyor? Türkiye’de cinsel amaçlı olayların çoğunun altında bir öfke var. Bir öfkenin dışa yansımasından dolayı bir artış var.

◊ Tanık olduğunuz eminim çok olay vardır. Bunlardan birini anlatır mısınız?
- Onkoloji servisinde tedavi gören bir kız çocuğu vardı. Lösemi hastasıydı. Serviste yatarken televizyon seyrediyormuş. O sırada bir öpüşme sahnesi görüyor ve öpüşme sahnesinde ‘’Aaa, biz babamla bundan oynuyorduk’’ demiş. Hemşire duymuş bunu. Böyle tesadüfler, ayrıntılar olayı ortaya çıkıyor.

◊ Bunu size hangi birim haber veriyor?
- Genelde dünyadaki uygulama şu: -Türkiye’de de oluyor yaklaşık 10-15 yıldır- Çocuk istismarı müdahale ekipleri kuruluyor. Pediatrist, kadın doğumcu, hukukçu, sosyal hizmet uzmanı, psikolog hepsi beraber çalışmalı. Bir vaka geldiği zaman bu ekibi bir araya topluyorsunuz. Türkiye’de de böyle bir yapı kuruldu. Bu olaydaki hemşire de hemen o ekipteki sorumluyu çağırıyor. O zaman ekip başı bendim. Biz durumu tartıştık. Sonra babasıyla konuşmaya karar verdik.

◊ Annesine de haber verdiniz mi?
-Annesi ölmüştü. Babasını çağırdık. Bir çocuk psikoloğumuz da çocukla görüştü..

◊ Çocuk kaç yaşındaydı?
-7.

◊ Sonrasında ne oldu?
- Babanın suçlu olduğu ortaya çıktı ve hapse girdi.

İDAMA KARŞIYIM
◊ Son zamanlarda kimyasal hadım konuşuluyor. Bazı kesimler de idam istiyor Bu konuda ne düşünüyorsunuz?
- İdama karşıyım ama kimyasal hadıma yandaşım.
Anti androjen dedikleri bir grup ilaç var. Mesela araştırmalar yapıyorlar ve görüyorlar ki bu anti androjen kullanıldığı zaman hem öfke azalıyor hem de cinsel saldırıların kontrolü mümkün oluyor. Adamın cinsel saldırı için herhangi bir motivasyonu olmuyor. O yüzden bunun yapılmasında zarar yok.

CEZALARDA CAYDIRICILIK YOK
◊ Sizce kimyasal hadımdan başka caydırıcı ne olabilir?
- Cezaların var olması yetmiyor. Türk Ceza Kanunu’na bakıyorsun. Dünyadaki en iyi kanunlardan biri. Ama uygulamada sorun var.
Mesela iyi hal indirimi Bunun bir mantığı vardır ama her cinsel suçta iyi hal indirimi mi olur? Türkiye’de her cinsel suç işleyen bir iyi hal indirimi alıyor.
Suç işleyen iyi hal indirimi alacağını düşünüyor. Sonra “Bir süre sonra af da çıkacak. Ben fazla yatmam” diye düşünüyor.
Caydırıcılık yok. Biz o cezaların uygulanmasını düzeltmemiz lazım.

183 HATTI HÂL YETERLİ DEĞİL
◊ Oğuz Hocam İmdat Derneği’ni anlatır mısınız? Bu röportajı okuyan kimler size başvurabilir?
- Derneğimize baktığımız zaman, hukukçu, sağlık, doktor ve psikologlardan oluşuyor. Genç bir ekibimiz var. Daha çok iki alanda odaklanmak istedik. Türkiye’de konularla ilgili çok az veri var. Veri konuşuyoruz, diyoruz ki ‘’Türkiye’de çocuk istismarı çok arttı’’ Tamam arttı. Kaç tane arttı?
Bunları bilmiyoruz. Demek ki biraz sayılara yönelmek lazım. Saha çalışmaları yapmak lazım. O nedenle veri araştırması yapıyoruz. Bunun dışında bizim çalışma alanlarımızdan biri de danışmanlık vermek. Bizim hem bu konuda eğitimli, yetkin psikologlarımız hem de hukukçularımız var. Böyle bir konuya maruz kalan kişinin birinci nokta bilmesi gereken ‘’Ben şimdi ne yapabilirim?’’ Çünkü çoğu insan bilmiyor.

◊ Sizi arayabilirler mi?
- Evet. Aradıkları zaman ne yapması gerektiği ile ilgili tüm bilgiyi derneğimizden alabilirler.

◊ Sizin derneğinizden biri yardım isteyen kişiyi gerekli yerlere de götürüyor mu?
-Götürüyor. İlk aşamayı geçmek çok önemli. İlk aşamada bir destek veriyoruz. Benim şöyle bir iddiam var. Dünyada bu problemi çözen ülkelerin çoğu problemlerini “Alo İmdat” hatlarıyla çözmüşler. Çok çok önemli bir şey. Mesela Amerika’daki telefon hattı kaç? 911.
Bunu herkes biliyor. Nasıl biliyor? Televizyonda duyuyorsun, dizide duyuyorsun. Ben derste soruyorum.’’Bizde mesela var mı?’’ diyorum. Kimse ses çıkarmıyor. ‘’Amerika’da kaç?’’ diyorum. Herkes 911 diyor. Şimdi Türkiye’de yeni yeni hizmet veriyor 183 Hattı. Ama hâlâ yeterli değil. Ben diyorum ki çocuklar için ayrı bir imdat hattı olsun. Telefon başında da uzmanlar olmalı. 183 farklı nedenlerden dolayı da arayan çok insan var. İtalya, Almanya, Portekiz gibi ülkeler bu konuda çok iyi. Şimdi Portekiz modelini buraya getirmek için bir çalışma yapıyoruz.

◊ O nasıl bir model?
- Onlar alo imdat ve online bilgisayardan başvuru merkezi kurmuşlar Portekiz’de ve oraya herkes başvuruyor. Bilgisayar kullanmayan kalmadı aramızda.
Tık tık tık başvurabilirsin ve çok daha rahat çalışan, ulaşılan bir nokta bu. O modeli burada bir modelleme olarak yapıp sonra devlete diyeceğiz ki ‘’Bak kardeşim böyle bir şey var.’’ Bizim derneğim Alo İmdat hattını da öyle yapmıştık.
Ben bunu küçük bir dernek olarak kendi ekibimle yapabiliyorsam, devlet bunu hayli hayli yapar. Sabah sekiz akşam beş mesai saatleri içerisinde yürütülmemeli. Şimdi geldiği nokta daha iyi ama yine yetmez.

Fotoğraflar: Murat ŞAKA

SON 24 SAATTE YAŞANANLAR