Ekonomist Jeffrey Sachs “Türkiye Küresel iş birliğinde köprü vazifesi görebilir

Bu hafta İstanbul’da bir kez daha kulak verdiğim Sachs ile ilgili eski yazılarıma göz atıyorum.

Yıllar önce 14 ülkede 230 bin kişinin ölümüne yol açan tsunami felaketini yazarken Sachs’ın şu vurucu sözlerine yer vermişim:

“Facianın kast sistemi var. Zira facialar hep yoksulları vurur. Zenginlerin yoksullara yardımı yetersiz”.

Tsunami 2004 yılında vurmuş Güney Asya kıyılarını.

Aradan 15 yıl geçtikten sonra Sachs zenginlik-yoksulluk konusunda aynı tutarlılığı sergiliyor.

“Zenginliğe zenginlik katmanın kendinize de toplumunuza da yararı yok. İyilikleri, tüm dünya için yararlı olacak şeyleri katlayın. Toplumların mutluluğu için mutlak zenginliğin, mutlak gücün yerini ılımlılık almalıdır” diyor.

Profesör Sachs, aynı zamanda BM’nin tüm dünyada sürdürülebilir kalkınmaya katkı yapması için akademi, iş dünyası ve sivil toplumu bir araya getirerek oluşturduğu Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı (SDNS) Küresel Başkanı.

Onu dört yıl önce de SDNS Türkiye’nin bağlı Boğaziçi Üniversitesi’nde dinlemiştim.

“Sürdürülebilir Kalkınma Çağı” başlığını taşıyan son kitabının Yeditepe Üniversitesi Yayınları tarafından yayınlanması nedeniyle şehirde ilk Yeditepe Üniversitesi tarafından ağırlanıyor.

Profesör Jeffrey Sachs

ABD VE TRUMP EMEKLEME ÇAĞINDA

Sachs’a İstanbul’da ilgi hayli çok.

Çünkü ünlü ekonomist Yeditepe Üniversitesi’nden bir gün sonra hem TÜSİAD’da iş insanlarına sesleniyor, hem Boğaziçi Üniversitesi’nde SDNS Küresel Başkanı olarak “Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Performansı” paneline katılıyor.

Sachs Amerikalı pek çok entelektüel gibi Başkan Trump’a asla sıcak bakmayan biri.

Her iki cümlesinden birinde Trump’a laf atmaktan kaçınmıyor.

Örneğin konuşmasının başında “İstanbul başta, Türkiye binlerce yıllık medeniyetlerin mirasçısı. ABD’nin tarihinden altı misli daha büyük bir tarihe sahipsiniz. ABD size göre henüz emekleme, bebeklik çağında. Başkanımız da öyle” diyor.

Sachs’a göre dünyanın geleceği Avrasya’da.

“Dünya nüfusunun yüzde 70’ı ve dünya ekonomisinin yüzde 80’i Avrasya’da. Avrupa ile Asya gelecekte dünyanın gidişatını belirleyecek. Türkiye Avrupa ve Asya’nın buluşma noktasında. İki bölge arasında köprü” diye konuşuyor.

Sunduğu denklemde ABD yok sanki.

Belli ki Amerikan yönetimine öfkeli.

Sachs’ın yeni kitabı  Sürdürülebilir Kalkınma Çağı

YEREL VE KÜRESEL DÜŞÜNMEK 

Sachs, kendisiyle aynı günlerde İstanbul’da olan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin en büyük destekçisi doğal olarak.

Daha önce BM eski genel sekreterleri Kofi Annan ile Ban Ki-Moon’un danışmanlığını yapmıştı.

Dolayısıyla konuşmasının odağında BM’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri var.

“Türkiye’nin de onayladığı 17 hedefin hayata geçmesi için çok geç kalındı. İklim çok konuşuluyor ve fazla bir şey yapılmıyor. Acil durumun ötesinde bir noktadayız. Hükümetler ne yazık ki hızlı hareket edemiyor” diyor.

Yine sözü Trump’a getiriyor.

“Başkan Trump’ın BM’deki konuşmasını dinledim. Ne yazık ki meselenin özünü asla kavramış değil. Milliyetçiyim diyor ama küresel çözümlere inanmıyor” diye konuşuyor.

Profesör Sachs, kendisini dinleyen öğrencilere, dünyanın yine bir ekonomik ve siyasi sisteme, yeni bir yaşam tarzına gereksinim duyulduğunu söylüyor.

“Sorunlarımızı yerelden, küresele iş birliklerle çözebiliriz. Çözüm istiyorsak adil olmak her şeyin önüne geçmeli” diye konuşuyor.

Kitabında çözümlerle ilgili öneriler olduğunu belirtiyor.
 

TÜRKİYE KÖPRÜ OLABİLİR

Jeffrey Sachs eşiyle birlikte İstanbul’a Çin’den gelmiş.

Çin’in teknolojide, yenilenebilir enerji konusunda kaydettiği başarılardan son derece etkilenmiş.

“Çin son derece dinamik. Teknolojide, bilimde, enerjide müthiş şeyler yapmış. 50 şehirde aynı anda dünyanın en geniş 5G ağını devreye soktu. Bu yeni bir çağın başlangıcı. Çünkü Çin kırsalda, enerjide, eğitim, sağlık gibi alanlarda hızlı ve önemli gelişmeler kaydedecek” diye konuşuyor.

“Maalesef ülkemde yani ABD’de bazı çevreler, Çin ile ticari savaşlar var. Çin ile, şu Çinli şirket ile işbirliği yapmayın diye konuşuyor. Bu mantık dışı bir söylem. Geldiğimiz noktada ortak akıl, “kim önde, kim arkada” gibi anlamsız kavganın yerini almalı” diyor.

Sachs’a göre, teknolojide, bilimde sorunlara çözüm üretenler bir araya gelmeli.

“Avrupalı liderlere Çin ile iş birliği yapmalarını öneriyorum. Düşünün Avrupa ile Çin’in iş birliği dünyamızı ne kadar ileri götürebilir. Türkiye çoğrafi ve geopolitik konumu nedeniyle bu işbirliğinde köprü olabilir. Çin’in İpek Yolu projesinde etkin olabilir” diyor.

Sachs ile ufuk turu güzeldi.