Belediyelerin ‘sosyal harcama’ karnesi

Hepimizin pek merak ettiği sorunun cevabı öyle pek kolay değil.

Zira yerel yönetimlerin çeşitli bütçeleri var.

Örneğin nedense sürekli en feci şekilde yenilenen kaldırımların (Bkz-Beyoğlu’nun kırık dökük taşları)  bütçesi ayrı, “sosyal harcamaların” bütçesi ayrı.

“Sosyal harcamanın” ne olduğu da önemli.

Çoğu belediye kültürel faaliyetleri “sosyal harcama” kaleminden sayıyor.

TESEV İyi Yönetişim Programı Direktörü Fikret Toksöz’e göre konsere, konferansa harcanan paralar kesinlikle “sosyal harcama” değil.

“Sosyal harcama” deyince anlamamız gereken şey toplumun dezavantajlı kesimi için yapılan harcamalar.

Kaynaklara ulaşamayan bu kesimde kadınları, yaşlıları, çocukları, işsizleri, göç edenleri engellileri, eğitimsizleri saymamız mümkün..

Toksöz ve ekibinin yaptığı “Yerel Yönetimlerde Sosyal Bütçeyi İzleme Rehberi” elimin altında.

Kitap sivil toplum tarafından nasıl izleneceğinin ipuçlarını veriyor.

Tabii bunun birinci şartı, belediyelerin faaliyet raporlarını, stratejik planlarını, kesin hesap cetvellerini internet sitelerinde yayınlamaları.

Yeni kabul edilmiş 6085 sayılı yasa ile bu zorunlu.

Ancak uygulama derseniz havada.

BİRİNCİ DİYARBAKIR, İKİNCİ KADIKÖY

Her neyse, Fikret Toksöz ve ekibinin BM Demokrasi Fonu desteğiyle yaptığı çalışmaya dönersek “Sosyal Bütçeyi İzleme Rehberini” hazırlamak için beş pilot il, ilçe Kadıköy, Kocaeli, Bursa, Denizli ve Diyarbakır seçilmiş.

Yaptıkları “sosyal harcamalar” mercek altına alınmış.

Ortaya çıkan tablo çarpıcı.

Bir kere yerel yönetimlerin “sosyal harcamaları” büyük bir farklılık gösteriyor.

Yukarıda saydıklarım arasında Diyarbakır, 2009 yılında kaynaklarının yüzde 15.7’sini “sosyal harcama”ya ayırarak açık farkla birinci.

İkinci sırada ise yüzde 9.7’lik bir pay ile Kadıköy geliyor.

Oysa Kocaeli, Bursa,  Marmara Bölgesi’nde iç göç nedeniyle dezavantajlı kesimin hayli yoğun olduğu iller.

Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin yaptığı harcamaya bakıyoruz sadece yüzde 4.7.

Kocaeli Belediyesi bu beş belediye arasında en yüksek bütçeye sahip olduğu halde sosyal harcaması yüzde 2.6

Denizli ise yüzde 2,5 ile en düşük harcamayı yapan belediye.

MUHALEFETİN HARCAMASI FAZLA

Bu çarpıcı tablodaki ilginç nokta şu:

En fazla harcamayı yapan BDP ile CHP’li belediyeler.

Yani kitabına uygun “sosyal harcamayı” yapan, özellikle seçim öncesi “sosyal yardım” diye kömür, makarna dağıtan iktidar partisi değil muhalefet partileri.

Kadıköylü olarak TESEV’in rehber kitabından Kadıköy Belediyesinin sosyal harcama dağılımına baktım.

Kadıköy Belediyesi 2007-2009 yılları arasında en yüksek payı sağlığa ayırmış.

Ancak son yıllarda sağlığın payını azaltıp eğitimin payını yükseltmiş.

Yerel yönetimde 21. yüzyıl vizyonu mu?

BOĞAZİÇİ Köprüsü’den her geçişimde İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin şu sloganı nicedir dikkatimi çekiyor.

“Yerel Yönetimde 21. Yüzyıl Vizyonu”.

Şimdi TESEV’in bu çalışmasına bakınca bu slogan bana o kadar anlamsız görünüyor ki.

21. yüzyıl vizyonu derseniz şeffaflığın, sivil toplumun ön planda olması gerekmez mi?

İstanbul’un üçüncü köprü, Avrasya Tüneli, kentsel yenileme ve kentsel dönüşüm gibi önemli projelerinde ilgili STK’lara danışmak, halkı bilgilendirmek gibi şeyler geliyor benim aklıma.

Oysa Fikret Toksöz ile sohbette, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin henüz, halkın yerel yönetime katılımı teşvik eden ve 2006 yılından beri devrede olan “kent konseyi” platformunu bile oluşturamadığı ortaya çıkıyor.

Diyarbakır, Kadıköy, Bursa, Kocaeli, Denizli’de “kent konseyi” var ama İstanbul’a yok.

İnanılır gibi değil.

Önemli not.

TESEV alandaki bu çalışmasını “kent konseyleri” sayesinde gerçekleştirmiş.

Kadına bütçe yok

YEREL Yönetimlerde Sosyal Bütçeyi İzleme Rehberi,  sosyal harcamanın yanı sıra “kadına yönelik harcamayı” da mercek altına almış.

Peşinen söylemem gerekirse, yerel yönetimlerde böyle bir harcama kalemi yok.

“Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme” olarak bilinen bu harcama kalemi Türkiye’de kadın örgütleri tarafından sıkça gündeme getiriliyor.

Hatta Hürriyet’in önayak olduğu “Haklı Kadın Platformu”nda da sıklıkla konuşulmuştu.

Merkezi bir yana bırakırsak,  yerel yönetimlerde cinsiyete duyarlı bütçe için en önemli adım “kadın-erkek eşitliği komisyonları”nın kurulması.

Yerel yönetimlerde böyle komisyonların ilk kurulduğu şehirler Sabancı Vakfı’nın BM Nüfus Fonu ile hayata geçirdiği “kadın dostu şehirler” projesindeki İzmir, Nevşehir, Van, Kars, Şanlıurfa ve Trabzon.

Bu şehirleri geçtiğimiz günlerde�Diyarbakır-Bağlar, Kadıköy,Bursa, Kocaeli izlemiş.

Yerel yönetimlerde “kadın-erkek eşitliği” komisyonlarının sayısının artması sevindirici bir gelişme.

Bu arada, Sabancı Vakfı Genel Müdürü Zerrin Koyunsağan’dan dün öğrendiğime göre, bu projenin bir sonraki hedefi “cinsiyete duyarlı bütçeleme”.

Bu da iyi haber.�