Yemek-servis kırtasiye ücretleri şişiriliyor: Özel okullarda gizli zam mı var

Hem üyesi olduğum veli whatsapp gruplarında hem de sosyal medyada hararetle konuşulan iddialara göre bazı okullar fiyatlarına, yemek-servis-kırtasiye gibi ek ücretleri de ekleyerek, yüzde 100 hatta 200’e varan zamlar yaptı. Bu yasal mı? Zamlar neye göre belirleniyor? Millî Eğitim Bakanlığı yeni bir düzenleme yapacak mı? Hem bu soruları araştırdım hem de “tavan fiyatın sabitlenmesi ve velilerin isyanı hakkında özel okullar ne düşünüyor?” diye sordum.

YÜZDE 57 YAPAN DA VAR YÜZDE 200 DE

Özel Okul Velileri Platformunun paylaştığı bazı zam oranlarını derledim ki fotoğrafı daha net görelim:

-Doğa Koleji: Yüzde 60 burslu öğrenciden 72 bin 490 TL kayıt ücreti + 50 bin 500 TL yemek ücreti istendi. Geçen yıl toplam
45 bin TL ödeme yapılmış. Okul bu yıl yüzde 170 zam uygulamış.

-Okyanus Koleji: Geçen yıl kayıt ücreti 64 bin TL iken bu yıl bu rakam 102 bin TL’ye çıkarılmış. Yemek ücreti içinse yüzde 100’lük zam ile 45 bin TL talep ediyor.

-Bursa’da bir okul: 7. sınıf ücreti olarak 75 bin lira alan okul aynı öğrenciden 8. sınıf için 198 bin 500 TL talep ediyor. 1 yıllık zam oranı yüzde 164.

-Gaziantep Kolej Vakfı: Geçen yıl 82 bin kayıt ücreti alınırken bu yıl neredeyse yüzde 200 zam ile veliden 230 bin TL isteniyor. Fiyata yemek dahil değil.

Peki, bu yıl özel okulların uygulayabileceği tavan zam belli mi? Bu zam neye göre belirleniyor?

Özel okulların zamlı fiyatları önceki yılın ÜFE + TÜFE verileri toplanıp ikiye bölündükten sonra çıkan rakamın üzerine 5 puan enflasyon payı eklenerek belirleniyor. Bu yılki tavan oranı bu hesaba göre yüzde 57. Bu oranın- eğer devlet tarafından ekstra zam duyurulmazsa- yüzde 57’ye yuvarlanması bile yasak. Ancak sınırlama sadece ara sınıflarda okuyan öğrenciler için geçerli. Yani
başlangıç sınıfları,
1- 5 ve 9’uncu sınıflar bu düzenlemeye dahil değil. Velilerin zamlara en çok isyan ettiği noktalardan biri de burası.

-Örneğin geçtiğimiz yıl 266 bin TL olan özel bir ilkokulun 2024-2025 yılı birinci sınıf ücreti bu yıl yüzde 110 zam ile 580 bin TL olarak açıklanmış.

Yemek ve servis ücretleri nasıl belirlenecek?

Velilerin isyan ettiği ikinci nokta bu. Çünkü ek hizmet olarak bilinen yemek, servis, kırtasiyede de tavan zam oranı geçerli değil. Ek hizmetlerde limit yok. Birçok okulda- lise harici- yemek zorunlu ve bu ek kalemler okullara ekstra gelir kaynağı olarak değerlendirilmekte. Dolayısıyla özel okul velileri;

-Yemek gibi ek hizmetlerin zorunlu tutulmaması,

-Tüm ek hizmetlerin TÜFE oranı ile sınırlandırılması,

-Yönetmeliğe caydırıcı ifade ve cezalar eklenmesi,

-Yeni gelen öğrenciler için de tavan zam oranı uygulanması için çalışma yapılmasını istiyor.

BÖYLE GİDERSE BİRÇOK ÖZEL OKUL KAPANIR

Şimdi de söz savunmanın. Türkiye Özel Okullar Derneği (TÖZOK) Başkanı Zafer Öztürk, özel okul velilerinin isyanı anlamakla beraber konunun fazlaca ‘ajite’ edildiğini de düşünüyor. Asgari ücrete bir yıl içinde yüzde 100 zam geldiği hatırlatması yaparak, soruyor: “Peki, ben öğretmenime ne kadar zam yapmalıyım?” Şöyle devam ediyor: “Bu yıl açıklanan tavan zam aslında gelecek eğitim- öğretim dönemi yani eylül de uygulanacak. Peki eylül ayında enflasyon kaç olacak? Ön görebilmek mümkün mü? Hayır.”

ARA ZAM YOK

“Ayrıca özel okul fiyatlarında diğer sektörlerdeki gibi güncelleme ya da ara zam yok. Yani açıklanan rakamla 1.5 sene devam ediyoruz. Oysa çarşı-pazar her hafta güncelleniyor. 2022’de özel okullara yüzde 36, 2023’te yüzde 65 tavan sınır konuldu. Oysa 2021’de 2 bin 800 lira olan asgari ücret bugün 17 bin lira, neredeyse 6 kat artmış. Özel okul fiyatları 2.2 kat arttı. Yaptırdığımız özel bir araştırmaya göre 3 senede maliyet artışımız yüzde 459’a ulaştı. Doğrudur, özel okullar hızlı bir büyüme yaşadı ama şu an iş içinden çıkılmaz bir hal almış durumda. Çalışma barışımız kalmadı. Sanki tek suçlu özel okullarmış gibi bir yanda öğretmenlerimiz bir yandan velilerimizle çatışma halindeyiz.

YENİ FORMÜL BEKLENTİSİ

“Geçen senelerde bin özel okul kapandı, böyle giderse bir o kadar okul daha kapanır. Çünkü özel okulların maaş, vergiler ve buna bağlı ek giderler, en önemli (yüzde 70 oranında) gider kalemlerini oluşturmakta. Bunu karşılayamayan ne yapacak? Kapatacak. Bu koşullar altında mevcut formülün yeterli olmadığı kanaati ve yeni bir açıklama beklentisi içindeyiz.”

10 YIL DAVA AÇMA HAKKINIZ VAR

Velilerin çoğunun çocuklarının eğitim aldığı kurum ile karşı karşıya kalmak istemediği ancak ‘dayatma’ ile sunulan ek ürün- hizmet ücretlerinin geri alınabileceği belirtiyor Tüketici Konfederasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu ve diyor ki: “6502 sayılı Tüketici Kanunu'nun 7. maddesinde, özel okulun ‘dayatma’ ile sattığı yani sipariş edilmeyen yemek, etüt, kitap gibi ürün ve hizmetler için satıcının hak iddia edemeyeceği, veli bu ek hizmetleri almış, kullanmış ve kullanırken sessiz kalmış olsa dahi bunun ‘kabul’ anlamına gelmediği açıkça belirtilmiştir. Biliyoruz ki veliler çocuklarının ‘kaydı yenilenmez’ korkusu ile bu ek hizmetleri kabul etmek zorunda kalıyor. Buraya bir not bırakalım: Yasaya göre ek hizmetlerle ilgili (104 bin TL’ye kadar) itiraz süresi 10 yıldır. Okula, delil olabilmesi için, ek hizmet bedellerinin yüksek olmasından kaynaklı olarak bu hizmetleri istemediğinizi içeren bir e-posta atın, kopyasını da saklayın. 10 yıl içinde istediğiniz zaman dava açıp, ek ücretleri geri alabilirsiniz.

DEVLET DESTEĞİ ŞART

Ancak şu da bir gerçektir ki özel okullar da hepimiz gibi herkes gibi enflasyon baskısı altında. Haklı olarak ‘zam’ talepleri var. Zira ilan edilen ücretleri 1 yıl değiştirmek gibi bir durum söz konusu değil. Bu noktada devletimizin özel okullar ile veliler arasındaki çekişmeye dur demesi ve gerekiyorsa durumu zorda olan özel okullara vergi, enerji, SGK desteği vermesi yerinde olacaktır.”