Sanat NFT için mi

DİJİTAL SANAT VE MİLYONLARCA DOLARLIK BİR PAZAR

Kriptomeda Kurucusu Eray Dengiz cevaplıyor.

Soru: NFT nedir?

Cevap: Kripto sanat olarak adlandıran NFT (Non Fungible Token) değiştirilemez ve benzersiz jeton anlamına geliyor. Tıpkı diğer kripto paralar gibi, değer tutan ve tahsil edilebilen bir dijital varlık diyebiliriz. Blokzincir altyapısı kullanılarak insanların kolayca fotoğraf, video hatta bazen bir tweet görüntüsü bile satın alabilecekleri şekilde dijital eserlere çevriliyor. Nasıl günümüzde sanat eserlerinin orijinali değer anlamında paha biçilemez ise NFT’ler de dijital ortamda sadece bir tane orijinali olduğu için oldukça değerli. Bu orijinalliği koruyan, saklayan ve açık bir şekilde sahibinin kim olduğunu sergilemesini sağlayan ise blokzincir altyapısıdır.

Soru: Son günlerde neden sıkça NFT adını duymaya başladık?

Cevap: Türkiye de dahil olmak üzere dünyanın birçok yerinde NFT ile satılan dijital varlıkların değerleri inanılmaz rakamlara ulaştı da ondan. Örnek vermek gerekirse; Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’in ilk yazdığı tweet 2.9 milyon dolara alıcı buldu. Yine en pahalı NFT sanat değerlerinden biri olan Beeple’ın 5 bin tane eseri birleştirdiği çalışması 69 milyon dolar değerine satıldı. Türkiye’den de benzer örneklere rastlamak mümkün. Sanatçı Tarık Tolunay’ın satışa çıkardığı ‘Fractal İstanbul – Pandemi’ Türkiye’nin NFT’ye çevrilerek satılan ilk eseri oldu.

Soru: Popülerliği biraz da “ekonomik” öyleyse!

Cevap: Aslında iki nedeni var. Birincisi NFT değerlerine biçilen rakamların çok yüksek olması. Nasıl Bitcoin’in değerinin hızlı yükselmesi ve insanlar tarafından “geç kalmamak adına satın alma” ile karşılık bulduysa NFT’ler de bu anlamda insanların her türlü eseri kolayca sergilediği ve dahil olduğu bir alan oldu. İkinci nedeni ise her türlü eser çok basit ve kolay bir şekilde NFT’ye dönüştürülüp satılabiliyor. 

FENERBAHÇELİ futbolcu Mesut Özil’in ayakkabılarının ve formasının ikonları NiftyGateway adlı pazaryerinde açık artırmaya konuldu. İkon ayakkabılar 1886 dolara, forma ise 2 bin 525 dolara satıldı.

DİJİTAL CÜZDAN ŞART

Soru: NFT’ler nasıl çalışır? Nereden satın alınır?

Cevap: Herkes NFT oluşturabilir. Bunun için öncelikle bir dijital cüzdana (Metamask vb.) ihtiyaç var, ardından bu cüzdan içerisine tıpkı Bitcoin gibi bir başka kripto para birimi olan Ethereum aktarılması veya satın alınması, bu Ethereum’un cüzdana eklenmesi ve son olarak NFT’nizi bir dijital sanat eserine dönüştürecek bir NFT pazarına ihtiyaç var. En yaygın NFT pazarlarından bazıları OpenSea, Mintable, Nifty Gateway ve Rarible’dır. Eserler genellikle buralara yüklenir ve bir NFT’ye dönüştürülerek satılır.

Soru: NFT’leri kim kullanıyor?
Tehlikeli mi?

Cevap: Herkes sanat eserini NFT’ye dönüştürebilir, satabilir, satın alabilir veya eserleri koleksiyon gibi elinde tutabilir. Ancak bazı zorlukları var. Öncelikle blokzincir ve kripto paraların kullanımıyla ilgili bilgi sahibi olunması gerekiyor. Tehlikeli bir yanı şu an olmamasıyla birlikte, bu alanda birçok NFT eseri dönüştüren ve satış yapan web siteleri açılıyor. Bu anlamda en yaygın ve doğru kullanımı amaçlayan NFT sitelerinin iyi araştırılması gerek. Ayrıca sanat eserini yayınlamak için ödenmesi gereken bazı “gaz” ücreti denilen rakamlar var, bunlar da dikkat edilmesi gereken konuların başında.

HER ŞEYİ NFT’YE DÖNÜŞTÜRMEK MÜMKÜN 

Bittrt Araştırma Müdürü Helin Çelik cevaplıyor.

Soru: NFT’yi özel yapan benzersizliği mi?

Cevap: NFT, eşsiz token olarak adlandırılır. Dijital ya da gerçek dünya varlıklarının tokenlaştırılmış versiyonları olabilirler. Her biri benzersizdir. Bu yüzden birbirinin aynısıyla değiştirilemez; ancak elden çıkartılabilir ya da bir varlıkla takas edilebilir. Bu onayı ise sadece NFT sahibi verebilir. Oyun, dijital kimlik, lisanslama, sertifikalar ve güzel sanatlar gibi çeşitli kullanım alanları var. İstediğiniz her şeyi NFT olarak satabilir/takasını yapabilirsiniz. Ayrıca, kripto koleksiyonları çıkarmak ve ürünlerin mülkiyetleri için de kullanılabilmektedir. Çıkartılan koleksiyon yaratıcısı tarafından şifrelenerek imzalanır. Bu durum, doğrulanmış dijital sertifikadır ve birbirinin yerine geçmediği için mülkiyet ispatı olarak da kullanılabilmektedir. Hem korunaklı hem de şeffaf bir yapısı var. Bir eserin kaç kere el değiştirdiği ya da hikâyesi değiştirilemez bir şekilde görüntülenebilir. Eser sahibi ayrıca komisyon kazanmaya devam edebilir.

Soru: NFT değeri neye göre belirlenir?

Cevap: NFT’lerin kullanım alanları çok geniş. Birçok geliştirici ve girişimci için yeni ve heyecan verici inovasyonlar yapmak için biçilmiş kaftan. Değerleri ise değişkendir. Kişilerin belirlediği/ mutabık kaldığı fiyat üzerinden işlem görür. Son günlerde bu kadar popüler olmasının sebebi hem pandemi hem de ünlü isimlerin NFT’ye destek vermesi. (Pandemi; çünkü kapanan ya da kısıtlanan sanat galerilerindeki eserlerin satışı ya da yavaşlayan pazarlarda “teması azaltan takas”, NFT düşüncesini ön plana çıkarttı.) Ancak gelişip olgunlaşması için biraz daha zamana ihtiyaç var. Önümüzdeki süreçte NFT’leri bireylerin dışında hem kamuda hem de ticari ilişkilerde sıkça görebiliriz.