Mutasyonlu COVID-19'un a-b-c'si

BEKLENMEDİK DEĞİL AMA ENDİŞE VERİCİ

BİLİM insanları bir virüsün mutasyona uğramasının beklenen yapısal bir değişim olduğunu söylüyor. Tüm RNA virüsleri için bu değişim neredeyse önlenemez bir netice. Hatırlayın! Influenza/grip, MERS ve SARS virüsleri de mutasyona uğramıştı. Teknik bir bilgi ama bilmek isteyenler için yazalım: Mutasyona ‘RNA polimeraz’ enzimi neden oluyor. Çünkü bu enzimin geriye yönelik düzeltme mekanizması yok. Yani virüs oluşurken meydana gelen hatalar düzeltilemediği için virüs farklılaşıyor. Oluşan bu yeni virüs ‘aslına uygun’ olmadığı için bulaşma hızı, hasta etme kabiliyeti, bağışıklık gücümüze etkisi gibi konular da haliyle tartışma konusu haline geliyor.

TÜRKİYE’DE 3 ÇEŞİT MUTASYON GÖRÜLDÜ

İNGİLTERE’de vaka sayısını hızla arttıran ve koca ülkenin bir anda kapanmasına yol açan mutasyonlu virüse Türkiye’de 23 şehirde, yaklaşık 200 kişide rastlandı. Güney Afrika ile Brezilya varyantına ise 3 kişide rastlanmış durumda. DSÖ verilerine göre, İngiltere’de ortaya çıkan mutasyon/varyant -biz V1 diyoruz- şu ana kadar 70, Güney Afrika kaynaklı olan -biz V2 diyoruz- 31 ülkeye yayıldı.

TETİKTE OLUNMASI GEREKEN BİR SÜREÇTEN GEÇİYORUZ

BİLİM Kurulu üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, aslında virüsün daha fazla mutasyonu olduğunu ancak kaygı yaratanın V1, V2, V3 olarak 3 adet olduğunu belirtiyor. En tehlikelisi ise en hızlı yayılan İngiltere kaynaklı V1 varyantı. Neden?

Bulaşıcılık hızı en az yüzde 40-70 daha yüksek. Yeterince kontrol altına alınamazsa, bahar aylarında V1’in bütün Avrupa ve Kuzey Amerika’da baskın hale gelmesinden endişe ediliyor.

İnsan hücrelerine daha kolay tutunabildiği öngörülüyor.

60 yaş üzeri kişilerde yüzde 30-40 daha öldürücü olduğundan şüpheleniliyor.

Aşılara karşı dirençli hale gelebileceğinden endişe ediliyor.

AŞI ÇALIŞMALARI HIZLANDIRILMALI

Prof. Dr. Yavuz, önlemleri değiştirmemiş olsak bile vakalarda artışa yol açabilecek bir türle karşı karşıya olduklarını belirterek, şöyle devam ediyor: “Türkiye’de yaygın bir sekans analizi yapılmıyor ama yapılanlar arasında en fazla bulunan versiyon V1. Son günlerde vaka sayısında yaşanan bir miktar artış var. Eğer artış buna bağlı ise önümüzdeki aylarda sayıların yükselmesinden endişeliyiz. Tetikte olunması gereken bir süreç! Aşı çalışmaları hızlandırılmalı. Var olan önlemlerin devam etmesi şart.”

ÖNLEMLER ARTTIRILABİLİR

“Vaka sayıları artmaya devam ederse önlemlerin de arttırılması kaçınılmaz olur. Gevşeme planları kısa süreli ya da lokal olarak yapılmalı. ‘Köy okulları açılacak’ dendi mesela ama lokal verilere göre değerlendirilip, öyle açılacak. Bunlar önemli detaylar. Ayrıca diğer varyantların da detaylı izlenmesi gerekiyor. Bu üç varyantın içerisinde bağışıklık açısından en büyük sıkıntı Güney Afrika ve Brezilya varyantları. İçerisinde özel bir aminoasit değişikliği var ki bu aşıların oluşturacağı bağışıklıktan daha az etkilenme, yani kaçabilme ihtimali olduğunu gösteriyor. Hastalığın şiddetinin nasıl olduğu konusunda ise net bilgi yok. Fakat gelen haberler şiddetinin oldukça yüksek olduğu şeklinde. Yani önümüzdeki süreçte hastaneye, yoğun bakıma ihtiyaç duyma oranları artabilir. Dikkatli olmak zorundayız.”

LABORATUVAR VE TEST KAPASİTELERİ GÜÇLENDİRİLMELİ

TÜRK Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Önder Ergönül dünyayı kasıp kavuran ‘mutant COVID-19’ tehdidine karşı alınacak önlemleri 3 başlık altında topluyor.

1- Varyantlara karşı alınması gereken halk sağlığı önlemleri.

2- Mevcut ve yeni ortaya çıkabilecek varyantlara karşı genomik sürveyans ağı oluşturulması.

3- Mevcut laboratuvar ve test kapasitelerinin güçlendirilmesi, varyantların doğuracağı gereksinimlere uygun hale getirilmesi.

FAYDA SAĞLAYACAK YAKLAŞIMLAR

*Doğru maske kullanımı, fiziksel mesafe, el hijyeni kurallarına uyum, kapalı alanda 15 dakikadan fazla çok kişiyle bulunmama, gereksiz seyahatleri erteleme gibi halk sağlığı önlemlerine uyumun her zamankinden daha fazla önemli olduğu vurgulanmalı.

*Sürdürülebilir, maliyet etkin bir moleküler sürveyans planı ile doğru, etkin, hızlı veri üretilmesi ve paylaşılması.

*Ülkeye girişte test uygulaması ve özellikle riskli ülkelerden girişleri takiben ek olarak 10 günlük karantina ve test tekrarı ile negatiflik aranması.

*Şehirlerarası ulaşımın özellikle varyant saptanan iller için zorunlu haller dışında kısıtlanması/sıkı takibi, olası değişikliklerin erken fark edilebilmesini sağlayacak sistemlerin kurulması.

*Toplumda aşı ve bağışıklık oranlarının henüz yeterli düzeyde olmamasından ötürü uygulanmaktaki kısıtlama tedbirlerinin gevşetilmesi konusunda son derece temkinli olunması.

BİR SORU BİR CEVAP
MUTASYON AŞILARI GÜÇSÜZ KILAR MI

Şu anda bir sıkıntı görünmüyor. Moderna ve Pfizer ürettikleri aşıları şimdiye kadar oluşan pek çok mutasyonda zaten denediklerini ve hepsinde de etkili bulduklarını açıkladılar. Diğer şirketlerin çalışmaları da sürüyor. Kâbus gibi senaryolara gerek yok. Bu salgının bitmesinde aşıların rolü büyük ve geçerlidir.