Merhamete sıkılan 3 kurşun... İnsanlık öldü mü

TÜM SUÇLARIN ARKASINDA O NEDEN: EMPATİ YOKSUNLUĞU

Soğukta bekleyip üşümesin diye aracına aldığı yolcu, Delil Aysal tarafından öldürüldü taksici Oğuz Erge. Kamera kayıtlarında katil zanlısının ateş ettikten sonra da Erge’ye yanaşarak, “Bazı insanlara güvenmeyeceksin” dediği duyuluyor. Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan’a sorum şu: Bazı insanlara güvenmemeli mi? Diyor ki: “Güvenin de merhamet duygusunun da başı empati yapabilmektir. Empati yapamayanın ne merhamet duygusu gelişir ne güven ne hoşgörü ne alçakgönüllülük ne de affedicilik duygusu. Empati karşı tarafın sadece duygularını değil, ihtiyaç ve haklarını fark edebilmektir. ‘Dünyada kötülük neden artıyor, acımasızlık, zalimlik neden artıyor?’ konulu çalışmalarda ortaya çıktı ki ‘empati yoksunluğu’ tüm suçların arka planındaki asıl psikolojik nedendir.”

ÖNCE AİLE SONRA SOSYAL ÇEVRE

Peki empati kurma, merhamet duyguları öğrenilebilir mi? Yanıtı şu: “Bu duyguların gelişmesi ve yerleşmesi çocukluk dönemine dayanır. Evrensel bir değerdir merhamet. Aileden öğrenilir önce. Sosyal ortamlara girdikçe, sosyal ilişkilerde sınırı ve diğer insanların hak ve ihtiyaçlarını öğrendikçe de pekişir. Ancak bazen de öğrenmesine ve hatta karşı tarafın acısını anlamasına rağmen kişi ‘benim bundan çıkarım yok’ davranışı içine girebilir. Yani merhametli olabilmek için konforundan fedakârlık edebilmek, istek ve ihtiyaçlarından vazgeçebilmek de gerekir. Dolayısıyla empati yoksunluğu bencillik, tek kelimeyle ‘ben merkezcilikten’ kaynaklı. Küresel narsisizm var, ondan kaynaklı. Özellikle gençler arasında, ‘Ben önemliyim, başka hiçbir şey önemli değil’ bakış açısı yayılmakta. Bunun bir nedeni de batıdan eğitim almış psikologların ‘Aile değil, birey önemli. Olmuyorsa hayatını yaşa’ vurgusundan. Bireyi kutsallaştırmasından. Peki ya diğerleri? Hiç düşünmüyorlar.”

Nevzat Tarhan

İYİLİK BULAŞICIDIR

“Eskilerin bir sözü var; ‘Merhametten maraz doğar.’ Bundan kasıt merhametli insanların daha kolay kullanıldığı. Yanlış kişiye merhamet etmek kişiye zarar verebilir. Zira bazı kişiler kendilerini acındırır. Yardım edersin ama bu kez de tembelliğe, açgözlülüğe teşvik etmiş olursun. Dolayısıyla merhamet edilecek nesneyi iyi seçmek gerekiyor. ‘Merhametli akıl yürütme’ denir buna. Mesela sürüye giren kurtlara merhamet edilmez, kurda merhamet edersen kötülük yapmış olursun. Yani merhamet yönetilmesi gereken de bir duygudur. Bu demek değildir ki ‘Merhamet zarar verir.’ Aksine bir şeyler yapıp, yardım ederken mutluluk hormonu salgılanır. Bilimsel olarak kanıtlanmıştır bu. İçtenlik ve samimiyetin, iyiliğin bulaşıcı bir etkisi var. Bizi kurtaracak olan da bu.”

RUH SAĞLIĞI YASASI HEMEN ÇIKARILMALI

“Yıllardır aynı şeyi söyledim, uyardım: ‘Böyle giderse; şiddet tırmandıkça, şiddet kültürü sağ duyuya galip geldikçe, ‘Güzel yüzlü kurbanlarımız olacak’ dedim. Bugün dediğimi yaşamaya başladık. Yolda giderken kılıçla saldırılan kızımızı, hastanede doktora, trafikte kadına, maçta hakeme saldıranları hatırla!” Böyle giriyor konuya Psikiyatrist, Prof. Dr. Arif Verimli ve ekliyor: “Her il, bak bölge değil, her ile nüfusu oranında, yataklı ve içerisinde AMATEM’de olan Ruh ve Sinir Hastalıkları hastanesi açılması şarttır. Toplumumuzda anksiyete bozukluğu yaygın. Depresyona varan psikiyatrik tablolar yaşanıyor ve mevcut hastaneler, klinikler ve doktorlarımız yetmiyor. Gençler arasında uyuşturucu madde çeşitliliği artıyor, uyuşturucuya ulaşım eskiye oranla çok daha kolay. Uyuşturucu madde ile tanışma yaşı 16’ya kadar indi. Aileler çocuklarının uyuşturucu kullandığının farkında bile değil. Ki bu katil zanlısı da bir anda cebinden silah çıkarıp, ateşlediğine göre bence madde etkisi altındaydı. Ayrıca bireysel ve toplumsal iyilik halinin sağlanması, ruhsal hastalıkların önlenmesi amacıyla yapılacak en önemli müdahalelerden de biri acilen Meclis’te bekleyen ‘Ruh Sağlığı Yasası’nın çıkarılması olur. Tüm bunlar gerçekleşmeden toplumsal barıştan söz etmek mümkün değildir.”

Arif Verimli

AĞIRLAŞTIRILMIŞ MÜEBBET HAPİS ALMALI

Cinayet ile BBP Lideri Mustafa Destici ve eski İYİ Parti Milletvekili Yavuz Ağıralioğlu, ‘idam’ çağrısında bulunurken, hukukçu Dr. Rezan Epözdemir, canice işlenen bu cinayet her ne kadar kamu vicdanını rahatsız etse de idam cezasının geri dönüşü olmadığına vurgu yapıyor. Diyor ki: “Bedensel suç- bedensel ceza ilkesi bu sebeple Orta Çağ’dan sonra modern hukuk sistemine girememiştir. Balyoz ve Ergenekon davası örneklerinde olduğu gibi... Bir yargılama hatası yapıldıysa hükümlülerin tahliyesi mümkün olabiliyor. Ama adı üzerinde idamın telafisi yok. Dolayısıyla da idam cezası, ceza hukuku açısından önemli eleştirilere maruz kalmaktadır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokolleri ile de Türkiye’de idam değil ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası uygulanmakta. Diyelim kanun değişti, bu ve benzeri suçlar için ‘idam’ cezası geldi. Ceza Hukuku’nun zaman bakımından uygulanması kuralları gereği; suç, işlendiği zaman yürürlükte olan kanuna tabidir. Lehte olan geriye yürür ama aleyhte olan geriye yürümez. Yani idam cezası yeniden ikame edilse dahi hukuken geçmiş kararları kapsaması mümkün değildir.” Peki cani ne ceza alacak? Yanıtı şu: “Türk Ceza Kanunun 82. maddesi uyarınca “tasarlayarak, kasten öldürme” ve dolayısıyla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alması olası. Ağırlaştırılmış müebbet alanlar ise ömür boyu tek kişilik hücrede kalır, günde bir saat havalandırma boşluğuna çıkar, 15 günde bir yakınları ile görüşebilir.”

Dr. Rezan Epözdemir