Kripto para piyasası şokta: Yatırımcı tedirgin

‘İNSAN AÇGÖZLÜDÜR’

Ekonomist- yazar Prof. Dr. Emre Alkin’e, ‘Kripto para piyasaları ağır darbe aldı, bekliyor muydunuz?’ diye sordum. Yanıtı net: ‘Bekliyordum. Korktuğum da başımıza geldi.’ Korkusu kripto paraların ‘ani’ düşüşünden mi yoksa yatırımcının finansal okuryazarlığının olmaması ve ‘büyük’ kaybetmesinden mi kaynaklı? Diyor ki:

“Kapitalizmin kurucusu, iktisatçı, aynı zamanda ahlak profesörü olan Adam Smith iktisadi olayları analiz ederken kişinin erdemli olmasının daha önemli olduğunu vurgulamış ve ‘Theory of Moral Sentiments’ (Ahlaki Duygular Kuramı) kitabında ‘İnsan açgözlüdür’ demiştir. İşte aynen bu durum yaşandı ve hatta yaşanıyor. Elon Musk gibi, yarattığı imaj üzerinden güç devşirenler ve varını yoğunu satıp kriptolara yatırım yapanlar büyük bir hüsran yaşıyorlar şu an. Geçen yıl iki defa zirve gören Bitcoin, gördüğü son zirve 65 bin dolardan 20 bin doların altına kadar inmiş durumda. Zirveden alanlar için tam bir kâbus. Benzer şekilde Etherium geçen yıl kasımda 5 bin dolara koşarken, geçen hafta 881 doların altına kadar sarktı. Ripple ise neredeyse aynı zaman diliminde 1.3 dolardan 0.3’e geriledi. Tüm bunları sadece Fed’in faiz artışına bağlamak ‘kolaycılık’ olur diye düşünüyorum.”

PANİK SATIŞLAR

“Kripto para piyasası ile amaçlanan; herhangi bir otoriteye bağlı kalmadan, blok zincir mekanizması sayesinde üretilen değerlerin, alışveriş birimi olarak kullanılmasıydı ama bugün gelinen nokta da bu iş insanoğlunun açgözlü tabiatı sebebiyle zenginleşme serüvenine dönüştü maalesef. Türkiye’de dahil birçok ülkede küçük tasarruf sahiplerinin gelecek beklentileri bozulmuş durumda. Kaldı ki dinlediğim hikâyelerden yatırımcıların yüzde 75-80 oranında paralarını kaybetmiş olduklarını anlıyorum. Demek ki sadece düşüşü seyretmemişler bir de panik halinde daha da zarar veren işlemler yapmışlar veya fazla bilgi sahibi olmadıkları başka kripto değerlere girmişler. Tüm bunlar finansal okuryazarlık adına daha yapmamız gereken çok iş olduğunu gösteriyor. ‘Piyasa aktörü olacağım’ diyorsanız da bu işin ilmini yapın, sadece bu konuya odaklanın. Çok anormal hareketlerin olduğu zamanlar da bir adım geriye çekilip seyretmek gerekiyor. Durum eskiye dönene kadar alım-satım yapmamak lazım.”

HER ŞEY 2 YIL ÖNCESİNE DÖNDÜ

KRIPTO para yazarı Helin Çelik ile piyasalardaki dalgalanmayı 3 soruda mercek altına aldık.

1- Kripto paralar neden düşüyor? Finansal piyasalar neyi fiyatlıyor?

ABD enflasyonunun 41 yılın en yüksek seviyesine çıkması, Fed faiz artırımı, Rusya-Ukrayna Savaşı, Terra Vakfı’ndaki UST çöküşü kripto para piyasasına ağır darbe vurdu. Mayıs ayının ortasında, kripto para birimi TerraUSD değer olarak çökmüş ve kripto piyasası zaten sarsılmıştı. Geçtiğimiz hafta en büyük kripto para borç verenlerinden biri olarak bilinen Celsius Network’ün “sıra dışı pazar koşulları” nedeniyle tüm işlemlerini durdurması ile Bitcoin yüzde 15’ten fazla düşüş yaşadı. Dünyanın en büyük kripto para alım-satım platformu Binance’in de Bitcoin işlemleri üzerinde arıza bildirmesi-çekimleri durdurması da girdabı büyüttü ve Bitcoin’in fiyatı Aralık 2020’den beri ilk kez 25 bin doların altına indi. ABD’de enflasyonun 41 yılın en yüksek seviyesine çıkarak, yüzde 8.6 olarak açıklanması peşi sıra FED’in daha agresif bir faiz artırım sürecine gitmesi ve 0.75 baz puanlık artırım yapması piyasaları altüst etti. Tüketici güveninin 11 yılın en düşük seviyesine inmesi, peşi sıra gelen panik satışları, işsizlik rakamlarının daha da artmasının beklenmesi, büyüme tahminlerinin aşağı çekilmesi de düşüşü perçinledi ve Bitcoin 2017’de gördüğü zirvenin de altına çekilerek 17 bin 700’ü test etti.

2- Düşüş piyasaya nasıl yansıdı?

Yaşanan düşüş borçlanarak işlem yapan yatırımcının liq olmasına (yatırımcıların sahip oldukları kripto paraları nakde çevrilebilme durumu), HODL yapan yatırımcının kârının erimesine, madencilerin zarara geçerek yüklü miktarda BTC rezervi satmasına, kurumsal alımların zarar yazmasına neden oldu.

3- Ve en önemli soru: Düşüş sürer mi?

Global ölçekte faiz artırımları peş peşe geliyor ve büyüme verilerinde kayda değer bir artış yok. İşsizlik rakamlarının da artması bekleniyor. Enflasyon tüm dünyanın üstesinden gelmeye çalıştığı bir kaos yarattı ve alım gücü de düştü. Pandemide oluşan parasal genişleme yerini daralma, sıkı para politikasına bırakmış durumda. Önlem almakta maalesef geç kalındı. Yatırımcı riskli varlıklardan kaçma eğilimi gösteriyor. Kripto paralar ise riskli varlıklar statüsünde fiyatlanıyor. Geçtiğimiz yıl bitişini gördüğümüz ralliden (piyasada fiyatların beklentinin üzerinde kesintisiz hareket etmesine ralli deniyor) bu yana kripto para piyasasının toplam büyüklüğü ve hacmi yaklaşık 3 trilyon dolardan 800 milyar dolara kadar düştü. Kriptolar kendi iç dinamiğindeki meseleleri çözene, ılımlı bir regülasyon süreci geçirilene, küresel ekonomide toparlanma yaşanana kadar kriptolarda da bir toparlanma beklemiyoruz. Bu kapsamda ilk etapta BTC/USD 20 binin üzerinde kalıcılık sağlamalı; ETH/USD ise binin üzerinde tutunmalı.