Korona ne hızla bulaşıyor

İSTANBUL’DA SÜPER BULAŞTIRICI OLABİLİR

Bilim Kurulu üyesi ve Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Alpay Azap da Sağlık Bakanı’nın açıklamasının ‘deneme’ olduğunu belirtiyor ve şunları söylüyor: “Dünya Sağlık Örgütü’nün rakamlarına göre virüs 1 kişiden kaynaklanıyor ama o 1 kişi virüsü 2.6 kişiye bulaştırıyor. O 2.6 kişi de ortalama 7.5 kişiye bulaştırıyor. Sayı böylelikle artarak çoğalıyor. Yani 1 kişi 16 kişiye bulaştırdı gibi düşünmemek lazım. Burada bir parantez açmak lazım. Bence DSÖ rakamları çok düşük. Benim gördüğüm 1 kişi en az 4 kişiye bulaştırıyor. Mesela siz kaptınız. Sizden eşinize, annenize, kardeşinize ve bakıcınıza, 4 kişiye gidiyor. O 4 kişinin her biri de çevresindeki başka 4 kişiye bulaştırıyor. Etti size 16. Böyle böyle çoğalıyor. Rutin bulaştırma şekli bu.” Azap’a “İstanbul’da ‘süper bulaştırıcı’ bir kişi olabilir mi?” diye soruyorum. Cevabı net. “Mümkün olabilir” diyor ve şöyle devam ediyor: “Açıklanan 16 rakamı süper bulaştırıcılığa da işaret ediyor olabilir. Böyle kişiler olabiliyor. Çok yüksek miktarda virüs saçabilen kişilere rastlanabiliyor.”

Güney kore örneğini unutmayın

Prof. Dr. Azap Güney Kore’nin ‘31. Vaka’ örneğini hatırlatıyor. Güney Kore, salgının başında testi pozitif çıkan 30 hastayı karantinaya aldı. Ancak ‘taşıyıcı’ olduğu tespit edilemeyen 31. kişi trafik kazası geçirdi. Önce hastanede yattı. Çıktıktan sonra kilisede 2 kez ayine katıldı. Hasta olduğu tespit edilene kadar virüsü 1200 kişiye bulaştırdıkları tahmin ediliyor. Bu örnekten hareket eden Prof. Dr. Azap şunları söylüyor: “İstanbul’da da böyle bir süper bulaştırıcı olabilir. Ama ortalama değer 16’dır demek yanlış olur. Bu sadece ekstrem bir örnek. Bu noktada, sosyal izolasyonun ve temas kurmamanın önemi bir kez daha ortaya çıkıyor.”

SAĞLIK BAKANI NE DEDİ

“Bugüne kadar bilgi kaynağımız DSÖ ve Çin’di. Bir kişinin ortalama 2.6 kişiye bulaştırdığını biliyoruz. Baştan 3.5 dendi ama devamında 2.6’ya kadar düşüldü. Biz kendi vakalarımızın analizlerini yapıyoruz. Bizim gördüğümüz, sadece İstanbul için, tarama yaptığımız, filyasyon dediğimiz, bir vakanın kimlere bulaştırdığını analiz ettiğimizde 1 kişinin bulaştırdığı kişi sayısı 16’dır açıklanan gibi 2.6 değildir.”

1 KİŞİ 4 KİŞİYE BULAŞTIRIYOR

Koronavirüs Bilim Kurulu üyesi ve İstanbul Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz’a 1 kişinin 16 kişiye virüs bulaştırmasının olası olup olmadığını soruyorum. Yavuz bunun bir filyasyon bir başka deyişle kümeleme çalışması olduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Bulaşıcı hastalıklarda hastalığın kaynağını bulmak önemlidir. O kaynağı bulmak için yapılan çalışma filyasyondur. Mesela 1 kişi 3 kişiye, o 3 kişi de başka 3 kişiye bulaştırıyor. Günün sonunda o 1 kişinin toplamda kaç kişiye bulaştırdığı filyasyon ile bulunur. Sayın Bakan böyle bir sonuçtan bahsetti diye tahmin ediyorum. Zira bizim gözlemimize göre 1 kişi en fazla 3-4 kişiye bulaştırıyor. Kaldı ki bu bile hayli yüksek bir oran. Ortada bir yanlış anlaşılma olduğunu tahmin ediyorum.”

Temas ve damlacık ile bulaşıyor

Prof. Dr. Yavuz “Ama” diyerek bir de parantez açıyor: “Süper bulaştırıcılık ihtimali elbette ki her zaman var. Nadir bir durumdur ama tüm enfeksiyon hastalıkları için geçerlidir. Bazen hasta olduğunu fark etmeyen ya da hasta olduğu tespit edilemeyen kişi, hele ki aktif bir sosyal yaşamı varsa, 3-4’ten fazla kişiye hastalık bulaştırabilir ama dediğim gibi nadir bir durumdur”. Prof. Dr. Yavuz hastalığın nasıl bulaştığına dair yeni bulgular olup olmadığı sorusuna ise şu cevabı veriyor: “Kafalarda bulaştırma ile ilgili hâlâ cevap bulamayan sorular var. DSÖ’nün derlediği verilere göre konuşursak hastalığın şimdilik bilinen ve kabul edilen esas bulaşma yolu damlacık ve temasladır. O nedenle alınan karar ve önlemlere tam riayet şart. Sosyal izolasyon kurallarına uymaya devam edeceğiz.”

1’E 16 OLSAYDI TABLO DAHA VAHİM OLURDU

İstanbul Tabip Odası Halk Sağlığı Komisyon Başkanı Dr. Melike Yavuz: “Enfeksiyonun çoğalma hızı ‘RO’ ile ifade edilir ve topluma yayılma hızını (1 kişinin kaç kişiye bulaştırdığını) gösterir. Salgınla mücadelede toplumsal düzeyde alınan önlemler bu RO değerini 1’in altına düşürmek içindir. Bu rakamın 1’in altına düşmesi salgınla etkin mücadele edildiği ve başarılı olunduğu anlamına gelir. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca İstanbul’da yapılan filyasyon çalışmasından elde ettikleri sonuca göre 1 kişinin 16 kişiye bulaştırdığını açıkladı. Bunun İstanbul için RO değeri olduğu özel olarak belirtilmedi. Bu açıklama ile Sayın Bakan ne kastettiğini yine en iyi kendisi açıklayacaktır. Ancak şunu söylemek mümkün. Açıklamada kastedilen 16 rakamı, RO değeri, yani virüsün yayılma hızı olsaydı vaka sayısı açıklanan rakamların çok çok üzerinde olurdu. Bu nedenle bu rakam ile ifade edilen, filyasyon çalışmaları sırasında, bir vakanın temas ettiği 16 kişiye yaydığına dair ‘sıra dışı’ bir örneğe rastlandığıdır. Zira, 1 kişi 16 kişiye bulaştırıyor olsa tablo çok daha vahim olurdu diye düşünüyorum.”