İstanbul olası bir depreme hazır mı

Olası bir depreme hazır mıyız? Yapı stokunun durumu ne? Hızlı taramalar bitti mi? Kaç bina acil olarak yıkılmalı? Vatandaşı kentsel dönüşüme teşvik etmek için hangi yardımlar yapılıyor? Sordum. Genel Müdür Ali Kurt yanıtladı.  

VATANDAŞ EVİNE SOKMADI SADECE 35 BİN BİNA TARANABİLDİ

İBB, 4 yıl önce hem 1999 öncesi yapılarla ilgili tespit yapmak hem de kentsel dönüşümü hızlandırmak adına İstanbul’daki birçok yapıda “Hızlı Tarama” başlattı. Bu 4 yılda hızlı tarama testini yaptırmak için 160 bin talep alındı. Bunlardan 35 bininde analizler yapıldı. Analizi yapılan konutların yüzde 50’sinin D (yüksek risk) ve E (çok yüksek risk) kategorisinde yer aldığı tespit edildi. Çok acil yıkılması gereken bina sayısı ise 1556’ydı. Bu binaların ise 178’i yıkıldı, 96 bina için de resmi işlem başlatıldı.

BİLGİ KİRLİLİĞİ FAZLAYDI

160 bin başvuru varken, neden sadece 35 bin bina tarandı peki? Sözü KİPTAŞ Genel Müdürü Ali Kurt’a bırakıyorum: “Olası Marmara depreminde 1 milyon 200 bin konutun hasar alacağı öngörülünce elimizdeki yapı stokunun durumunun bir fotoğrafını çekmek istedik. 2020’de hızlı tarama testlerini başlattık. 160 bin başvurunun 35 bininde tarama yapılabildi çünkü tarama yapılırsa evinin hemen yıkılacağını düşündü vatandaş. Çok fazla kirli bilgi vardı ve süreçlere bazı ilçe belediyeler dahil olmayı reddetti. Sonuçta vatandaş da vazgeçti, ekiplerimizi tarama için binalarına bile sokmadılar.”

TÜM TUŞLARA BASIYORUZ

Peki ya şimdi? Yerel seçimler sonrası vatandaşı ikna etmek, bu süreçleri hızlandırmak mümkün mü? “Elbette mümkün” diyor KİPTAŞ Genel Müdürü Kurt, “Biz, İstanbul’u dönüştürmek için zaten tüm tuşlara basıyoruz.” Ekliyor: “Emeklilere yüzde 65 indirim, 7 bin lira kira yardımı, ekstra mali destek paketleri, hali hazırdaki boş konutların riskli yapı sahiplerine kullandırılması, ücretsiz tarama, evrak işlerinin kolaylaştırılması ve hatta uygunluğun olduğu bölgelerde +1 imar izni ile sıfır ya da sıfıra yakın borçlanma gibi konularda vatandaşları dönüşüme teşvik edecek, ‘can suyu’ olacak paketlerimiz ile aktif olarak sahadayız. Ancak sahada siyasi çekişmeler ve kavgalar olduğu zaman, tüm taraflar yan yana olmadığı zaman maalesef istediğimiz hızda ilerleyemiyoruz.”

KISIR DÖNGÜ İÇİNDEYİZ

“6 Şubat’ta Türkiye tarihindeki en büyük felaketlerden birini tecrübe ettik ve maalesef an itibari ile daha büyüğünün olma riski var. Ancak kafamıza kuma gömmüş gibi, sanki böyle bir risk yokmuş gibi... Hala siyasi çekişmelerle hareket ediliyor. Elimizde 26 bin adet uzlaşı var. Vatandaş birçok noktada borçlanmayı kabul etmiş, ‘Yeter ki yeniden yapın’ diyor. Ama mali  destek yok! Örneğin kamu bankalarından uygun faizli kredi alamıyorlar, borçlanma yükü altında eziliyorlar. Haliyle ‘yıkmayın o zaman’ noktasına gidiyor süreç. Bize de kızıyorlar ama biz zaten maliyetine yapıyoruz. Üstüne olağanüstü bir kar koymuyoruz. İnşaat maliyetleri her gün artıyor, onu da biz değil piyasa belirliyor. Büyük bir kısır döngü içindeyiz.”

KAMU BANKALARI CAN KURTARMA TELAŞIMIZA PAYDAŞ OLSUN

Hafta sonunda Kartal’da 240 konutluk Metem Birlik Sitesi’nde dönüşüm başlatacaklarına da değinen Kurt, “10 ay önce imzaları atarken bu projenin inşaat maliyeti 18 bin lira idi. Bugün, 25-27 bin lira. Yüzde 40’lık bir artış. Bu artışı mecburen vatandaşa yansıtmak zorunda kalıyoruz. Dolayısıyla finansal seçenekler çeşitlendirilmek zorunda” diyor ve kamu bankalarına şu çağrıda bulunuyor: “KİPTAŞ adına kamu bankalarına resmi dilekçe yazdım. ‘Vatandaşımız maliyetine borçlanmayı, yapısını yenilemeyi kabul ediyor ama inşaat maliyetleri çok arttığı için bu borcun altında eziliyor. Biz KİPTAŞ olarak kefil olmaya, tüm hukuki ve teknik takibe hazırız’ dedik ve uzun vadeli düşük faizle kredi oranlarından borçlanma imkânı istedik. Ama cevap alamadık. Bu olmaz! Lütfen can kurtarma telaşımıza paydaş olsunlar. Oturulan makamlar şahsi makamlar değil.”

DEPREM SİYASET ÜSTÜ OLMALI

“Yanı sıra İBB ve ilçe belediyelerin SGK borcu üzerinden terbiye edilmeye çalışması da mali dengeleri bozacaktır. SGK ile KİPTAŞ’ın alakası ne deme çünkü biz, belediyelerle iş birlikleri yaparak- kira yardımı gibi- onların kaynaklarını vatandaşlara kullandırtıyoruz. Siyaseten söylemiyorum bunu ama belediyelerin mali sürecini bozacak her hareket bizim sahada alacağımız aksiyonların önüne geçer. Deprem siyaset üstü bir konu olmalı. İnan şu an belediyeler SGK borcu ödemek zorunda kalırsa mali destek paketlerimiz zora düşer mi düşüncesi içindeyim.”

İMAR DEĞİŞİKLİKLERİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL

“Şerefiyesi yüksek” denilen, bir kat fazla çıktığı için borçlanması ya hiç ya da çok az olan Kadıköy, Bakırköy, Kartal gibi ilçelerden kentsel dönüşüme daha çok talep olduğuna da değinen Kurt, “Çünkü o bölgelerde bir daire satınca 4-5 kat fazlasını kazanabiliyorsun. Aslında 39 ilçenin tamamında, 480 bin üzerinde başvuru var. Ama ekonomik sebeplerden kaynaklı uzlaşma az” yorumu yapıyor.

Peki Bakırköy örneğinde olduğu gibi +1 kat imar izni verilmesine nasıl bakıyor? Yanıtı şu: “Belli bölgelerde elbette avantaj sağlar. Ama imar artışını sürdürülebilir olmadığı için savunan bir ekip değiliz. Bakırköy gibi bölgelerde bir hatta yarım kat bile inşaat maliyetleri açısından vatandaşı kurtarabilir. Ancak Bağcılarda 10 katta verseniz kurtarmayabiliyor. Çünkü doğal eşiklerine kadar dolu. Yine farkındayız ki- mesela Şişli’nin bazı bölgeleri- imar artışı olmadan da olmayacak yerler var. Dolayısıyla hibrit yöntemden yanayız. Bazı yerlerde imar artışı bazı yerlerde mali destek bazı yerlerde yıkıp, yapmak gibi...”