Çocuklar boşa beklemeyin İstanbul’a kar yağmayacak

Uyarılar arka arkaya geldi ama “Balkanlardan gelen soğuk hava” ve kar İstanbul’a bir türlü gelemedi. Habercilikte bir söz var, “İstanbul’a kar yağmadan Türkiye’ye kış gelmez” diye ama bakıyorum Anadolu’ya, Karadeniz’e, Doğu’ya...

Her ne kadar kış kışlığını yapsa da son 53 yılın rakamları ile karşılaştırıldığında istisnasız tüm bölgelerde yıl bazında sıcaklıklar ortalama 12 derece artmış, geçtiğimiz aralık ayı ise son 53 yılın en sıcak aralık ayı olmuş. Ortalama sıcaklık normalin 3.5 derece üzerinde ölçülmüş. Türkiye geneli aralık ayı yağışlarında ise yüzde 10’luk azalma var.

Şimdi gelelim “kar yağsa da sömestr tatili uzasa” diye dört gözle bekleyen çocukların sorusuna: “Kar ne zaman yağacak?” Şubat-mart ayları nasıl geçer? Bundan böyle kış hep sıcak mı geçecek? Ben sordum, Prof. Dr. Orhan Şen yanıtladı.

BALKANLAR’DAN GELEN SOĞUK HAVA İSTANBUL SINIRINDA KALDI

Ocak bitti, şubat başladı ama buna rağmen- İstanbul özelinde- kış mevsimi şartları yaşanmıyor. Doğal gaz faturası açısından “mutlu” haber olsa da ülkemiz ve dünyamız açısından sıkıntılı bir durum. Çünkü biliyoruz ki küresel ısınma uzun vadede, şu an pek dikkate alınmasa da su ve gıda güvenliği açısından büyük problem. Dolayısıyla gözümüz kulağımız meteorolojiden gelen haberlerdeydi. Ama beklenen olmadı. İstanbul’un kapısına kadar gelen kar içeri girmedi. “Keşke” diyor, İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Öğretim Üyesi, CNN Türk meteoroloji danışmanı Prof. Dr. Orhan Şen, “Elimde olsa, ben yağdırsam şu karı. İnan öğrenciler soruyor, veliler soruyor, çiftçiler soruyor, yola çıkacaklar soruyor. Yok! Yağmıyor, yağmayacak da...”

KARLA KARIŞIK YAĞMUR

Zaten geçen yıl, yüksek kesimler hariç, yağmamıştı bu yıl da mı yağmayacak? Birazcık bile mi? Küresel ısınmanın kendini iyice hissettirdiği bugünlerde, modellemelere rağmen bir tahmin yapmanın giderek güçleştiğini belirten Prof. Dr. Şen, “Yağması için kuvvetli soğuğun içeri girmesi hava ve deniz suyu sıcaklıklarının düşmesi gerek ama soğuk sınırda geliyor. Sıcaklık 3-4’ün altına inecek ve aynı anda yağış olacak ki yağsın. Ancak şehrin merkezi sıcak. Buna ‘ısı adası etkisi’ diyoruz. Kırklareli, Çorlu’ya git! Kar vardı. Sakarya- Adapazarı... Buralarda da var. Hatta Kartal’ın tepelerine yağdı. Balkanlardan gelen soğuk hava hem de poyrazdan geldi, Karadeniz üzerinde nemi de alıp, tıpkı diğer şehirler gibi İstanbul’da da bol kar yapmalıydı. Ama olmadı. Karla karışık yağmur yaptı ve bitti” diyor. Bir dakika! Burada duralım. Bilmeyenler için nedir bu “ısı adası” etkisi?”

BU YAZ SU SIKINTISI YOK

Bu yıl susuz kalır mıyız peki? “Hayır” diyor, Prof. Dr. Şen, “Bu yıl yüksek ihtimalle sezonu -mayıs sonu gibi- yüzde 80 baraj doluluk oranı ile (geçen senenin 2 katı) kapatır, sıkıntı yaşamayız.”

KENTSEL ‘ISI ADASI’ NE DEMEK

Kentsel ısı adası, çevresindeki şehirlere kıyasla daha yüksek hava sıcaklığı yaşayan şehre deniyor. Isı adası etkisi yaşayan şehirlerde sıcaklıklar, uzak bölgelere göre, 2 ila 5 derece daha yüksek oluyor. Çoğu şehir bu etkiyi yaşayabiliyor ancak İstanbul gibi büyük ve yoğun nüfuslu, nemli iklime sahip ve bitki örtüsünün az olduğu şehirler ısı adası etkisini daha fazla yaşıyor.

ŞUBAT-MART VE NİSANDA DA KAR YAĞIŞI ZOR GÖRÜNÜYOR

Peki, bundan sonra ne olur? Şubat-mart ve hatta nisan ayında İstanbul’a kar yağması olası mı? Diyor ki: “Yani pek olası değil gibi. Modellemelere bakınca bu kışı da ortalama sıcaklıkların üzerinde bitireceğimizi söylemek mümkün. Elimizde 90 gün var! En az 70’inde ortalama üstü sıcaklık bekliyorum. 2023, dünya üzerinde hava sıcaklıklarını ölçmeye başladığımız günden bugüne en sıcak yıl oldu. Türkiye’de de durum benzer. Yarım asırdan biraz fazla- 53 yıldır en sıcak aralık ayını yaşadık. Şöyle ki;

TARIM POLİTİKALARIMIZI PLANLAMALIYIZ

1- Marmara Bölgesi’nde ortalama sıcaklıklar 7 derece iken, 2023 Aralık ayında 10.3 derece,

2- Ege Bölgesi’nde ortalama sıcaklıklar 7.9 derece iken 11.2 derece,

3- Akdeniz Bölgesi’nde ortalama sıcaklıklar 9.1 derece iken 12 derece,

4- İç Anadolu Bölgesi’nde 1.4 olan aralık ayı uzun yıllar ortalama sıcaklığı 5.5 derece,

5- Karadeniz Bölgesi’nde ortalama sıcaklıklar 4.8 derece iken 8.4 derece,

6- Doğu Anadolu Bölgesi’nde uzun yıllar ortalama sıcaklığı sıfırın altında 1.6 iken 2.5 derece,

7- Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ortalama sıcaklıklar Batman çevresinde mevsim normalleri, bölgenin diğer kesimlerinde ise 6.4 derece iken 2023 Aralık’ta 9.3 derece olarak kayda geçti.

Bundan sonra daha ‘sıcak’ yıllar göreceğiz demek bu. Arada illaki soğuk yıllar da olur ama genel olarak yıllar içinde küresel ısınmanın etkilerini daha fazla hissedeceğiz. Bu sebeple tarım politikalarımızı, gıda güvenliği ve kuraklık meselesini artık masaya koyma ve plan yapma zamanı gelmiştir. Çünkü sadece İstanbul değil Konya’da da kar yok mesela. Tarımsal alanların bulunduğu orta- iç Anadolu ve Karadeniz’de de sıkıntı var.”

DÖRT DEĞİL İKİ MEVSİM OLACAK

Kışın sıcak geçmesi yazın kavrulacağımız ya da mevsimlerin kayacağı anlamına da geliyor. Bu konudaki düşüncesi çok net hocanın: “İlkokul kitaplarımızda yazar, hatırlarsın! ‘Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır.’ Son 10 senedir yaşadığımız bu Akdeniz iklimi değişiyor. 2 mevsime doğru gidiyoruz. ‘Yaz, sıcak ve kurak, kış ılık ve yağışlı,  ilkbahar ve sonbahar ise olmayacak.’ Ki şu an zaten 1 aya düşmüş durumda. Buna yarı kurak (tropikal) iklim diyoruz. Düzensiz yağış rejimi, sıcaklıklar, kar yağmaması haliyle hem yaz hem kış turizmini de olumsuz etkileyecek. Yazları çok sıcak geçeceği için sezon ileri ya da geri doğru uzatılabilir mesela. Tüm bunları şimdiden düşünmeli ve planlamalıyız.”