Bu daha fragman: ‘Daha da sıcak olacak’
Ortalama hava sıcaklıkları geçtiğimiz hafta içerisinde 3 kez üst üste rekor kırdı; küresel ortalama sıcaklığın 17.23 derece olduğu 6 Temmuz, “kaydedilen en sıcak gün” olarak kayıtlara geçti. Bitti mi? Hayır. Son 13 gündür tarihin en sıcak günlerini yaşıyoruz. Peki bitecek mi? Bir hayır da buna gelsin. Bugün dünü, dün evvelsi günü aratacak. Elbette ‘kış kışlığını yaz yazlığını yapacak’ ancak ne oldu da daha yaşarken cehenneme düştük derseniz de cevabını Boğaziçi Üniversitesi İklim Politikaları Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz veriyor: “Bu daha fragman. Sene sonuna daha 170 gün var ve en az yarısına yakını ‘en sıcak gün’ olacak. Sebebini bence sen de herkes de gayet iyi biliyor: Küresel Isınma ve İklim Değişikliği.”
BİZ DÜNYA’YI ISITTIKÇA O DA BİZİ ISITACAK
HAYAT Bilgisi dersinde hepimize aynısı öğrettiler: “Ülkemiz 4 mevsimin; sonbahar, kış, ilkbahar, yaz, yaşandığı şanslı ülkelerdendir.” Geçtiğimiz yıl kasım sonu Ege’de denize girmiş biri olarak diyorum ki bu bilgi artık (çoğunlukla) gerçekliğini yitirmiş durumda. Kıştan direkt yaza, yazdan direkt kışa geçiyoruz son 10 yıldır neredeyse ve bu yıl aralıkta da yüzmek mümkün olacak bu gidişle.
Cuma günü nem ile beraber hissedilen sıcaklık İstanbul’da 42-43 derecedeydi. En sıcak şehir 45.8 ile Şırnak oldu. Cumartesi de durum benzerdi. Vantilatör karşısında oturmuş, oflayıp puflarken yazmaya çalışan biri olarak demem şudur ki ‘Gram esmedi!’ Komşuda da durum benzerdi. Akropolis en sıcak saatler; 12.00-17.00 arasında ziyarete kapatıldı. İtalya kırmızı alarm verdi. Öte yandan da Güney Kore’yi ‘sel aldı’. En az 25 ölü var. Anlayacağınız küresel ısınmanın acı reçetesi sadece aşırı sıcaklar değil seller, kasırgalar, kuraklık da...
“Nereye kadar gidecek bu iş?” sorusu ile aradım İklim Bilimci Prof. Dr. Levent Kurnaz’ı. Diyor ki: “Geçtiğimiz 3-4 yıldır Pasifik Okyanusu’nun yüzey sularının daha serin olmasına neden olan La Nina (soğuk hava akımı) sebebi ile dünyanın ne kadar ısındığını fark edemedik. La Nina’nın etkisi geçtiğimiz nisanda bitmeye başladı. Bu perdeleyici etki kalktığı için sıcaklıklar birden, hızla yukarı gitmeye başladı. Ama bu daha başlangıç. Yıl sonuna 170 gün var daha ve en az yarısına yakını bir öncekine göre ‘en sıcak gün’ olacak. Bugün dünden dün evvelsi günden, bundan sonra yaşanacak her mevsim bir önceki mevsimden daha sıcak olacak. 50 dereceleri bundan böyle çok rahat görürüz.”
2024’TE KAVRULACAĞIZ
“Ve dahası 2024 insanlık tarihinin en sıcak yılı olacak gibi görünüyor. Nereye kadar gidecek bu böyle dedin ya... Bu işin sonu yok! Biz dünyayı ısıttıkça dünyada bizi ısıtmaya devam edecek. Kömür, petrol, doğalgaz kullanıp, atmosfere karbondioksit saldığımız sürece bu iş daha da kötüye gidecek. Daha yolun başındayız. İklim değişikliği-küresel ısınma dediğimiz şey tam da bu. Bir yanda seller diğer yanda aşırı sıcaklar... 15-20 yıldır aynı şeyi anlattığım için bu bana pek şaşırtıcı gelmiyor artık.”
FİKİR ALAN ÇOK AMA UYGULAYAN YOK
‘15-20 yıldır tüm birikimlerinizi elbette otoritelerle paylaşmışsınızdır?’ soruma üzücü bir cevap veriyor Prof. Dr. Kurnaz: “Fikir alan çok ama uygulayan yok.” Şöyle devam ediyor: “Partilerinden bağımsız siyasetçiler-yöneticiler-yerel yöneticiler kaldırım yapmayı, çiçek dikmeyi tercih ediyor. Görünür olmadığı için altyapıya büyük yatırımlar yapılmıyor. Küresel ısınma-iklim değişikliği çalışmaları yok denecek kadar az. Bir yandan da halkımızın zaten böyle bir talebi de yok. Ama doğa artık insanların yaptığı hataları affetmiyor. Tüm mesele bu konuyu ne kadar dert edinip gereğini yaptığımız...”
BÖBREK YETMEZLİĞİNE DİKKAT
Trakya’da 48 kişi aşırı sıcaklıklara bağlı olarak hastanelik oldu. Peki, bireysel olarak neler yapabiliriz? İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayça Kaya, sıcak havanın vücutta sıvı ve elektrolit kaybına neden olacağını söylüyor ve diyor ki: “Bol bol su için. Yeteri kadar su içilmemesi özellikle de kronik hastalığı olanlar için büyük tehlike. Zira sıvı kaybına bağlı böbrek yetmezliği riski büyük. Dolayısı ile kilogram başına 30 mililitre su içmek şart. Yani 100 kilo isen 3 litre, 80 kilo isen 2.5 litre su içmek ZORUNDASIN. Soğuk değil ılık su için. Tansiyon, böbrek, kalp ile alakalı bir sıkıntı yoksa günde 2 şişe SADE maden suyu da içilebilir. Ayrıca:
1. Saat 11.00 ile 16:00 arası dışarı çıkmayın.
2. Çıkacaksanız da beyaz/açık renkli kıyafetler ile şapka ve güneş gözlüğü tercih edin, güneş koruyucu sürün.
3. Yağlı, tuzlu yiyecekler, kızartmalar ile asitli içecekler, kahve, alkol, sigara, çay tüketimini en aza indirin. Yerine bol salatalık, domates, sebze, lifli gıdalar ve su tüketin.
4. Evinde klima veya vantilatör olmayanlar gün içinde birkaç kez ılık duş alabilir.
5. Sokak ve evcil hayvanlarımızı da unutmayın! Su kaplarını daha sık doldurun.
SICAK EYLEM PLANINA İHTİYAÇ VAR
İLGİNÇTİR ki soğuk hava kadar sıcağı ciddiye almıyoruz. Hem bizler hem de yöneticiler. İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu geçtiğimiz gün katıldığı bir programda “Sıcak hava dalgaları neden Türkiye’de afet sayılmıyor ve belediyeler kışın donanlara yardım ederken yazın yananlara yardım etmiyor?” diye sormuştu. Hekim meslek birlikleri; TTB, Türk Toraks Derneği ve HASUDER de benzer bir açıklama yaptı: “Aşırı sıcak; sıcak çarpması, ısı senkopu-krampları gibi sıcakla doğrudan ilişkili bir dizi hastalığa neden olabilir. Ancak asıl tehlike mevcut kronik hastalığı olanların hastane başvurularının artması, hatta ölüme neden olmasıdır. Dolayısıyla erken uyarı sistemlerinin oluşturulması, koruyucu önlemler alınması, uyum stratejileri geliştirilmesi konusunda ilgili kurumlara önemli görevler düşmektedir. Acilen “sıcak sağlık eylem planına” ihtiyaç vardır.”
