Ferai Tınç: Yazdım ya

Ferai TINÇ

Dünya Ekonomik Forumu'nun, Kazakistan'da düzenlediği Avrasya-2000 zirvesinde bölgeyle ilgili siyasi projeksiyonları dünkü yazımda anlattım. Avrasya'nın eksenine Rusya'nın oturmaya başladığını ABD'nin ve Avrupa'nın da bu tezi kabul etmeye hazır olduklarını ortaya koyan toplantının en önemli ikinci konusu tabiki Hazar bölgesi enerji kaynaklarıydı.

Rusya'nın Başbakan Birinci Yardımcısı Mikhail Kasyanov, hiç lafını esirgemeden ‘Avrasya’da Rusya'ya rağmen istikrar sağlanamaz' derken Hazar petrolünün ve Türkmenistan doğalgazının Rusya'nın denetimi dışında, kendi başına bir yol izleyemeceği mesajını da açıkça veriyordu.

Bu mesaj sadece Rusya'nın kendi yaklaşımı değildi. Toplantının diğer konuşmacıları da benzer mesajlar verdiler.

Kazakistan Devlet Petrol Şirketi Kazakoil'den Nurlan Balim Bayev, ‘Bakü-Ceyhan konusunda iyimser değilim. Herşeyden önce bu hattın dolması için Kazak petrolü de gerekir. Oysa biz, 2001’den itibaren petrolümüzü Rusya'nın Novorossiysk Limanı'na göndereceğiz' diyordu.

Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev de daha politik konuşuyor. Bakü-Ceyhan olmaz demiyor, ama demeye getiriyordu.

‘Şu anda yeni bir hatta gerek yok. Ama 2015’ten sonra yeni yataklardan petrol çıkaracağız. O zaman Bakü-Ceyhan'a da başka hatlara da ihtiyacımız olacak.'

Bunu söyledikten sonra Nazarbayev, Çin ile daha şimdiden bir anlaşma yaptıklarını açıklıyordu.

* * *

TÜRKMEN gazını Türkiye üzerinden dünya pazarlarına çıkaracak olan Hazar geçişi projesi de, ‘iyi diyelim, iyi olsun’ temennisini geçmiyor.

Amerikan Petrolium Finance Company'nin yöneticisi Julia Nanay, enerji piyasalarını özellikle de gaz piyasasına hakim. Hazar geçiş projesi konusunda hiç de parlak şeyler söylemiyor.

Nanay, ‘Rusya’nın Sibirya'daki gaz rezevrleri azalıyor. Yeni yatakları açmak çok pahalı olacak. O yüzden doğu ve batı Avrupa'ya gaz satışının devam etmesi için mutlaka Türkmenistan gazına ihtiyaç var. Rus Gazprom Şirketi'nin stratejisi Orta Asya rezevrlerine ulaşmaktır' diyor.

Nanay, Mavi Akım içinde çok önemli bir açıklamada bulunuyor.

‘Mavi Akım, Türkmen gazı projesini öldürebilir. Sonunda Türkmenistan gazını Türkiye’ye satacağına daha ucuz bir fiyattan Rusya'ya satmak zorunda kalacak.'

Mavi Akım'ın kesinleşeceğini anladığında Türkmen başının Aşkabat'ta Türkiye Enerji Bakanı Cumhur Ersümer'e söyledikleri bir bir çıkıyor.

* * *

Almatı'da bir Kazak ressamdan bir resim aldım.

Gözlerini uzaklara dikmiş yalnız bir Kazak kadının ayrıntılarında dünyasını, ‘yurt’ denen çadırevini, erkeklerini ve onu düşlerine götüreceklerini umduğunu develerini gösteriyordu.

Adı Razdumya. Rusça ‘düşler’ demekmiş. Almatı'da bir de ders aldım. Düşlerken uykuya dalmamak gerektiği dersini.

Bakü-Ceyhan ve Türkmen gazını Hazar'ın altından Türkiye'ye taşıyacak projeyi düşlerken herkesi ve kendilerini uyutanların düştükleri durumdan çıkardım bu dersi.