Kıbrıs'ın kaderini etkileyecek belgeler

Ferai TINÇ

Kıbrıs'ta iskana kapalı Maraş bölgesinin yüzde 78'inin Osmanlı Vakıf malı olduğu ortaya çıktı. Kıbrıs Vakıf idaresi şimdi Kuzey Kıbrıs'taki tüm Vakıf mallarının iadesini istiyor. Güneydeki Vakıf malları için de uluslararası mahkemeye gidilecek.

Osmanlının kayıt merakı bugün KKTC'de çok önemli bir hukuki mücadeleye ışık tutuyor.

Lefkoşa'daki Kıbrıs Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün arşivlerinde yıllardan beri tozlu raflarda kaderlerine terkedilen yüzlerce kayıt teker teker inceleniyor ve Vakıf arazileri tespit ediliyor.

Vakıf Müdürü Taner Derviş göreve geldiğinden bu yana, yani iki buçuk yıldır, hiç üşenmemiş Ada'nın Osmanlı'ya geçtiği 1571'den beri Vakıflarla ilgili tüm mahkeme kararlarını inceletmiş ve 608 tane Vakfiye çıkartmış.

‘‘Ada'daki Osmanlı kalıcılığı Vakıflar sayesinde mümkün olmuştur’’ diyor Taner Derviş, ‘‘Vakıflar olmasaydı ne Türk tapusu, ne de Türk nüfusundan söz etmek mümkün olurdu bugün.’’

Vakıf malları, bilindiği gibi ne satılabiliyor ne de devri mümkün.

Zaman aşımına da uğramıyor Vakıf mallarının aidieti.

Ve Kıbrıs'taki Osmanlı Vakıf hukuku (Ahkâm-ül Evkaf) hem Ada'nın İngiliz sömürgesi olduğu dönemde tanınıyordu, hem de halen Rum Yönetimi mahkemelerinde tanınıyor.

Kıbrıs Vakıflar İdaresi, KKTC'nin uluslararası hukuk açısından da tanınan tek kurumu bugün.

Örneğin güneyde Vakıflara ait bir çiftlik, Tersefan Çiftliği, yıllarca boş kaldıktan sonra Rum köylüler tarafından sahipleniliyor.

Köylüler tapu almak için Larnaka'da Rum Mahkemesi'ne başvurduklarında Rum hakimler aleyhte karar veriyor. ‘‘Size tapu verilemez çünkü çiftlik Vakıflara aittir’’ deniyor.

***

BU çalışma, şimdiye kadar bilinmeyen çok önemli bir gerçeği ortaya çıkartıyor.

Türk Yönetimi sınırları içinde bulunan fakat Ada'da çözüm olduğu zaman Rum Yönetimi'ne devredilmesi planlanan kapalı Maraş'ın yüzde 78'i sadece iki Vakfa ait. Abdullah Paşa ve Lala Mustafa Paşa vakıflarına.

Bu topraklar zamanla yağmalanmış. Vakıflara ait 3 bin 24 dönüme Rumlar el koymuşlar sonra da başkalarına satmışlar.

Yani bugün yıkık duvarları arasında rüzgarlardan başka ses duyulmayan kapalı Maraş'ta Rumlara ve çoğu da Avrupalılara ait olduğu sanılan toprakların esas sahibi Vakıflar İdaresi.

Ve Vakıflar artık mallarını geri istiyor.

***

VAKIFLAR Genel Müdürlüğü'nün çalışmaları Rum Yönetimi'ni ve yabancı diplomatları rahatsız ediyor. Ama keyfi kaçan sadece onlar değil.

Kuzey'de siyasi varlıklarını toprak dağıtımına bağlamış olan bazı kurum ve politikacılar da bu çalışmalara tepki gösteriyor.

Çünkü Kuzey Kıbrıs'ın büyük bir bölümü de Vakıf malı ve şimdi bu malların tapuları Kıbrıslı Türklere dağıtılmış durumda.

Vakıflar Genel Müdürlüğü, hükümete baş vuruyor ve bu malların Vakfa iadesini istiyor.

Cevap gelmeyince iki ay önce Abdullah Paşa ve Lala Mustafa Paşa Vakıflarına ait malların iadesi için KKTC Yüksek İdare Mahkemesi'nde dava açılıyor.

Vakıf Müdürü Taner Derviş, Güney Kıbrıs'taki mal varlıkları için de yakında harekete geçecek. Ve eğer sonuç alamazsa Avrupa mahkemelerinde hak arayacak.

Ve gün ışığına çıkartılan Vakıf belgeleri, KKTC'nin toprak varlığının garantisinde etkili rol oynayacak.