Antikçağ’ın sultanları

2700 yıl öncesinden gelen bir dekorda...

Vali Bey, kazıyı yürüten Dr. Abdülkadir Baran’a sordu:

“2700’lere kadar inebildik mi?”

Muğla Valisi Orhan Tavlı’nın bu ilgisi beni o kadar mutlu etti ki.

Bir vali bir arkeolog heyecanıyla soruyor. İzliyor. Bilgi alıyor.

“İnebildik mi?”

Sahiplenmenin bundan güzel bir ifadesi olabilir mi?

Vali Bey, neredeyse bütün kazı başkanlarıyla arkadaş olmuş. Tarihin derinliklerini, sırlarını onlarla birlikte yaşıyor. Önceki gün Vali Tavlı’yla dünyanın en zengin tarihi dekorunda kısa bir tur yaptık. Düşünün ki...

Tarihin en eski tıp okulu Knidos’tan Hipokrat’a...

Binlerce yıl öncesinden gelen Karya... Likya... Hitit uygarlıkları...

Bu kısa turu fotoğraflarıyla anlatacağım. Ama önce çok önemli bir detayı aktarmam gerekiyor. O da bu coğrafyanın en büyük insani meselesidir. Buyurun...

2) Arkeologlar çok iyi bilir ki...

Yöre halkı kazı alanlarını, ören yerlerini pek sevmez. Hatta o kazıları yapan arkeologları da hiç sevmez.

Çünkü o arkeologların o yöreyi sit alanı ilan edip çivi çaktırtmadıklarını bilirler...

Diyelim ki Kaunos harabeleri çevresinde oturan bir aile.

Oğulları askerden gelmiş, evlenecek. Ona da bir ev yapılacak...

Ama sit alanı...

İşte yıllardır bu bölgede bu sıkıntı devam eder.

(Tabii dışarıdan gelen gözü dönmüş rantçılar sahillere çöker ama...)

3) VALİ TAVLI’NIN ÇÖZÜM FORMÜLÜ

Ben yaklaşık 30 yıldır bu coğrafyadaki tarihi alanları, denizi, kıyıları, ormanları gezerim. Ve elbette burada oturan ailelerin denizci büyüklerini de tanırım.

Korunması için elimden geleni de yaparım.

Ve önceki gün Muğla Valisi Orhan Tavlı’dan öğreniyorum:

- Artık kazı alanlarında yöre kadınları da çalışıyor. Temizliği, bakımı, düzeni...

Antik kazı alanını kendi evini temizler gibi temizliyor o yörük kadını. Böylece hem para kazanıyor hem de sigortası ödeniyor. Daha da önemlisi oradaki arkeolog kadınlarla arkadaş oluyor. Aynı yemeği yiyor. Bir dostluk başlıyor.

Bir de eve gidince çocuklarına oranın önemini anlatıyor. Yani...

Tarihle bugün arasındaki binlerce yıllık duvarlar yıkılıyor.

Türkiye’nin tarihi zenginliği açısından bu müthiş bir gelişmedir arkadaşlar.

İnsanın tarihe katılmasıdır.

4) 3500 YILLIK TARİHİN TEMİZLİĞİ

İşte Stratonikeia antik kazısı...

Yatağan Milas yolunda Bronz Çağı’ndan günümüze uzanan 3500 yıllık bir tarih.

Fotoğrafa bakar mısınız?

Yöre kadınları arkeologlarla birlikte çalışıyor. Birlikte yiyorlar. Birlikte temizliyorlar.

İşte bu fotoğrafı görünce “Antikçağ’ın sultanları” dedim...

Kazı Başkanı Prof. Dr. Bilal Söğüt müthiş bir çalışma yapıyor...

Vali Orhan Tavlı’ya sordum:

- Yöre kadınlarının kazılara katılma fikri nasıl çıktı?

Gülerek cevap verdi: “Şu anda 13 ilçede 29 kazı alanımız var. Tabii çok geniş bir alan. Arkadaşlarla konuşurken çıktı bu fikir. Sahada çıktı yani. Neden olmasın dedik. Ciddi bir fon desteği sağladık. Yöre insanımız da bu tarihi çalışmaya katıldı.”

Yöre insanları eskiden bu kazılara dikenli tellerin arkasından bakardı.

Şu anda yüzlerce yöre kadını bu kazılarda çalışıyor.

- Peki anladığım kadarıyla başka projeler de var...

Vali Orhan Tavlı sırasıyla anlatıyor:

- SAĞLIK TURİZMİ: “Knidos’taki tıp okulunda Hipokrat’ı biliyoruz. Ama ondan yüz yıl önceye dayanan bir tıp okulunu da Bayındır’da bulduk. Amblemi de horoz... Ayrıca bu coğrafyada tıp için çok zengin endemik bitki topluluğu var. O zaman burada bir sağlık turizmi olabilir. Biz de öyle yaptık. Bunun için gerekli altyapı çalışmaları başladı...”

Vali Bey bu bilgileri verirken turizm bölgelerinde çok sık rastlanan bir sorunu da hatırlatmak istedim.

Devlet hastanelerine giden yabancılar ciddi bir dil sorunuyla karşılaşıyor. Yani hastanelerde yabancı dil bilen görevli yok...

Vali Tavlı bu soruna da el atmış. Umarım turizm bakanlığı destek verir...

- TARIMA DAYALI İHTİSAS BÖLGESİ: Şimdi Vali Bey’den aktaracağım bu bilgi şehir insanına çok uzak gelebilir. Ama inanın öyle değil. Hele bir de marketlerdeki süt ve et fiyatlarını düşünürseniz. Bence asıl şehir insanı ilgilenmeli bu gelişmelerle...

Proje de şu: Muğla, Antalya, Burdur ve Denizli’nin kesiştiği noktaya bir tarım projesi başlamış. “Süt sığırcılığı...” 2500 kişiye iş imkânı sağlayan proje süt üretimi için en bereketli topraklarda ciddi bir etki yaratacak. Ve elbette ciddi bir üretim...

Evet arkadaşlar... Bu hafta size Türkiye’nin iki ucundan iki hikâye gönderdim. Hakkâri’den Mozzarella ve kayak projesi.

Muğla’dan “Antikçağ’ın sultanları...”

Eskiden vali denilince, kapısından geçilmesi zor, yalnızca güvenlik, polis ve jandarma akla gelirdi. Şehirlerin kalkınması ikinci plandı.

İşte değişim de bu...

Şimdi güvenlikle ilgililer...

Ama daha önemlisi şehire ve insana hizmet ediyorlar... Tarihi, turizmi, yöre insanını öne çıkartıyorlar. Proje yaratıyorlar. Bence artık onlar yalnızca vali değiller. Başka bir isimleri olmalı...

İşte Orhan Tavlı. Daha önce Çanakkale’de “Troya Yılı”nın işaret fişeğini yakmıştı. Şehre dünya çapında bir katkı oldu.

Şimdi Muğla’da tarihle, coğrafyayla, üretimle insanı buluşturuyor...

Bunlar güzel şeyler arkadaşlar. Çok güzel şeyler...

İyi pazarlar...