Sol omuzdaki sağ el

Bir tanesi budur işte.
Hafif önde yürüyen adamın sol omzundaki ele bakın...





“Hafif önde” ifadesinin, devlet protokolünde bir tarifi yok...
Ama protokolün zarafetle ambalajlanmış bir hali de var.
Mesela bu fotoğraf.

* * *

Hafif öndeki adam, dönemin Başbakanı Süleyman Demirel...
Merkez sağ, muhafazakâr bir partinin genel başkanı...
Sol omuz, işte onun sol omzu...
Hafif arkadaki adam, İsmet İnönü...
Kurtuluş Savaşı’nın kahraman komutanı... Lozan müzakerelerinin başkanı... Tekpartili bir dönemin cumhurbaşkanı... Türkiye’yi çokpartili hayata geçiren siyasetçi...
O da sol CHP’nin başkanı.
Sağ el de işte o sol siyasetçinin.

* * *

Bir Cumhuriyet Bayramı töreninde Anıtkabir’de buluşmuşlar. Hayatlarının neredeyse tamamı siyasi mücadele ile geçmiş.
Birbirleri ile ağır siyasi polemiklere girişmişler.
O gün, biri başbakan, öteki ana muhalefet başkanı olarak yan yanalar.
Ama öyle zoraki bir yan yanalık değil.
Başbakanın sol omzundaki elin samimiyetine bakın.
O dokunuştaki manayı hissetmeye çalışın.
Bu aynı zamanda gerçek bir demokratlığın da fotoğrafıdır.

Bakın o İnönü için Demirel ne yazmış

BU fotoğrafı, Hulusi Turgut’un Dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel için hazırladığı ve yeni piyasaya çıkan “Büyük Türkiye’nin Hikâyesi” kitabında gördüm.
Bir sayfa sonra ise Süleyman Demirel’in İsmet İnönü için yazdığı şu cümle geliyordu:
“Merhum İsmet İnönü, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurucularından, Garp Cephesi Komutanı, Lozan Baş Murahhası, 16 sene başbakan, 12 sene Cumhurbaşkanı olarak, Türkiye’ye unutulmaz hizmetlerde bulunmuştur. Babam Yahya Çavuş, Kurtuluş Savaşı’nda İstiklal Ordularının bir neferi olarak görev yapmıştır.
Ben Cumhuriyet’le yaşıtım.
1965’te Türkiye Cumhuriyeti’nin Başbakanı oldum.
Sayın İsmet İnönü Muhalefet Lideri idi.
Türkiye için beraber çalıştık...”
Şimdi tarihi ve İnönü’yü her gün karalayıp, onun kendi anıtını dikmeye çalışanlara sormak istiyorum: Çok zor bir şey mi, geçmişe vefa duygusu ile yaşamak...
Geçmişin hakkını vermek... Çok mu zor...
Nedir bu nefret, bu husumet, bu dinmeyen intikam duyguları, rövanş ve hesaplaşma ihtirası...
Kaç oy getiriyor...
Kaç oy getiriyorsa yerin dibine batsın...
Çünkü nankörlük, bu vefasızlık bu ülkeden, bu milletten öyle şeyler götürüyor ki...
Emin olun, getirdiği üç-beş oyun kimseye hayrı olmaz.

Cumhuriyet kadını listesi harikaydı ama eksikti

HÜRRİYET dün yine harika bir Cumhuriyet eki verdi. Cumhuriyet’in 91’inci yılında 91 Cumhuriyet kadınının portresini yapmışlar.
Hepsi harika yazılmış.
Liste gerçekten güzeldi.
Kapsayıcı, kucaklayıcı bir listeydi. İoanna Kuçuradi, Emine Erdoğan ve Hayrünnisa Gül’ün portlerini ben yazdım.
“Cumhuriyet kadını” profilini uzun yıllar boyunca dar açıdan çekilmiş bir fotoğraf olarak gördük.
Oysa o fotoğrafı çok daha geniş açıdan çekmeliydik.
Hürriyet bunu yapmış.
Yine de bana göre listede eksiklikler vardı. Kendimce o listeyi tamamlamaya çalıştım.

ÇALIKUŞU FERİDE

Hayal kahramanı bir Cumhuriyet kadını

HAYALİ Bir roman kahramanından “Gerçek bir Cumhuriyet kadını” portresi çıkar mı...
Öğrendik... Çıkarmış... Hem de öyle bir çıkarmış ki, gerçek Cumhuriyet kadınlarını bile sollarmış.
Reşat Nuri Güntekin’in muhayyilesinin ürünüydü. Cumhuriyet’in ilanından sonra Anadolu’nun her yerindeki Cumhuriyet kadınının rol modeli oldu. Cumhuriyet’in on binlerce “Muallim Hanımı”, o hayali portrenin arkasına düştü. Anadolu’ya Cumhuriyet’in kadın öğretmenini o roman kahramanı götürdü.
Hayali bir kadındır ama gerçek bir Cumhuriyet kadınıdır.

Hem eleştirdim hem şapka çıkardım

MERVE KAVAKÇI

MECLİS’e başörtüsü ile girme teşebbüsünde bulunduğunda, Ecevit gibi ben de eleştirdim. Aradan yıllar geçti. Yıllar boyunca izledim. Yaptığını bugün olsa yine eleştirir miydim, belki yine eleştirirdim ama yine şapka çıkarırdım.
Yaptığı bir ilkti, cesur bir şeydi. Birilerinin yapması gerekirdi. O yaptı. O ödedi. Ve pek öyle şovunu da yapmadı.
Bugün Cumhuriyet kadınının fotoğrafı daha geniş açıdan çekilebiliyorsa, hiç şüphesiz onun da katkısı büyük.

Onsuz bir Cumhuriyet kadını listesi eksiktir

LEYLA ZANA

KÜRT Kimliği, Cumhuriyet fotoğrafının eksik yanıydı. Onu dolduran ilk kadınlardan biriydi. Genç yaşta çok mücadele etti. Çok bedel ödedi. Üstelik o bedeli hem devlet, hem de başka Kürtler ödetti. Yılmadı. Cezaevine girdi. Nefretle çıkmadı. Çözüm sürecini, onun Hürriyet’e verdiği cesur demeç başlattı. Onsuz bir Cumhuriyet kadını listesi ilelebet eksik kalmaya mahkûmdur.