Osmanlı'nın arka sayfa güzelleri

Magazin sayfalarına, arka sayfa güzellerine tepkilerine...
Osmanlı “pin up” meraklısıydı. Yani onlar da arka sayfa güzeli bağımlısıydı. Gelin size tarihimizin bu güzel sayfalarını anlatayım.

***

“Pin up” kelimesi Türkçeye şöyle çevrilebilir:
“İğnelemek”, “raptiyelemek...”
Amerikan kültüründen
doğmuş bir kelime...
“Muzır ve hınzır kızların, yarı çıplak veya tam çıplak pozlarından çizilmiş desen” anlamına geliyor.
Şimdi diyeceksiniz ki ne alakası var, muhafazakâr bir sarayın duvarında çıplak kadın desenlerinin. Ayıptır söylemesi bu fikir aklıma, merdivenlerden inen ve sayısının tam olarak 16 mı yoksa 17 mi olduğunu bir türlü öğrenemediğim, Selahattin Duman’ın deyişiyle “Oz Büyücüsü’nü” andıran askerleri görünce geldi.

***

Geçen yılın ekim ayında harika bir kitap yayınlandı.
Adı “Türkiye’nin Güzel Tarihi”*.
Kitap, Türkiye’de kapağında kadın olan dergilerin tarihini anlatıyor. 1910’dan başlayıp günümüze kadar getiriyor.
Kadın yazarların ve kadın dergilerinin tarihi 1880’e kadar gidiyor. Onu okurken aklıma geldi.
Bu güzel “pin up” geleneğimiz bize Osmanlı'dan kalma.
Madem tarihimize sahip çıkıyoruz, arkadaş her şeyiyle sahip çıkalım.
Bu geleneğe sahip çıkmak üzere kitaptan birkaç güzide örnek veriyorum.

(*) Güven Erkin Erkal, “Türkiye’nin
Güzel Tarihi, Esen Kitap, Ekim 2014

‘Pin up’ın ‘kuruluş’ döneminde jartiyerli kadının yükselişi

KURULUŞ

GÜZEL tarihimizin de ilerleme, duraklama ve gerileme dönemleri var.
Ama önce “kuruluş”tan başlayalım. Yani 1910 ile 1922 dönemi...
Osmanlı “pin up” hanedanının diriliş dönemi, Sultan Reşat ve Sultan Vahdettin zamanı...
Kapağında açık saçık kadın resimleri olan harika dergiler çıkıyor.
“Hanımlar Âlemi”, “Kadınlık”, “Kelebek”, “Resimli Ay”, “İnci” gibi bakınca insanın içini açan dergiler doğuyor.
En sevdiğim “Binbir Buse...”
İnanmayacaksınız ama kapağında jartiyerli bir kadın var. Osmanlı kadını seviyor. Jartiyerini de seviyor. Askerini sımsıkı giydirirken, “pin up”ını özenle soyuyor.

Cumhuriyet ‘pin up’a ay-yıldızlı elbise giydiriyor

DURAKLAMA

TÜRKİYE’nin Güzel Tarihi’nin en ilginç dönemlerinden biri Cumhuriyet’in tek partili döneminin 20’li yılları.
Buna “Pin up’ın duraklama dönemi” de diyebiliriz. Bu dönemde kadın dergileri, bir yandan tek parçalı mayoyu keşfederken, öte yandan da “pin up” fotoğraflarına Türk bayrağını giydiriyor.
Müşerref Akay o dönemde yaşasaydı kesin daha mutlu olabilirdi.
Bu dönemin doruk sembolü, Yedi Gün dergisinin, 1938 yılının kasım sayısında Atatürk’ün ölümü dolayısıyla yaptığı kapak.
Cumhuriyet “pin up”ı Ata’sına ağlıyor.

Cumhur ilk çıplak kadını ‘Vakit’ dergisinin kapağında görüyor

DİRİLİŞ

TÜRK “pin up”ının “diriliş” dönemi, “Onuncu Yıl Marşı”na 3 yıl kala, 1930’da başlıyor.
Ülkenin “cumhur”u, o yıl bir derginin kapağında ilk defa göğüsleri de çıplak bir kadını görüyor.
Ne ilginçtir ki derginin adı “Vakit”tir...
Altında ise “İlim, sanat, fen, sinema, varyete” yazar...
O zamanlar, “zamanın ruhu” henüz keşfedilmemiştir.
Saatler, “Vakit’in ruhuna” ayarlanmıştır.
Cumhuriyet’in giydirdiği “pin up”, striptize başlamıştır.
Dönemin önde gelen dergilerinin isimleri de ilginçtir.
“Piliç”, “Muhit”, “Çapkın Kız”, “Bıldırcın”...

‘Pin up’ hanedanının ‘2’nci diriliş’ dönemi ‘46 ruhu’yla başlıyor

İKİNCİ YENİ

40’lar savaş yıllarıdır ve “pin up”, Hollywood’la birlikte romantizmi keşfeder.
30’lara göre daha mahcup bir 5 yıl geçer.
Ama savaş biter bitmez, “pin up” da elbiseleri atar.
1946 seçimleri şaibeliydi ama çok partili hayat ufukta görünmüştü.
1947, yani benim doğduğum yıl açılışını Yedi Gün dergisinin harika bir Rita Hayworth kapağı ile yapıyor.
Tek parçalı mayonun ne kadar seksi bir şey olduğunu gösteren ilk kapak oluyor.
Ama asıl devrim 1948’de geliyor ve Türk “pin up”ı ilk defa bikini giyiyor...
Türkiye, 1950’de gelecek
olan muhafazakâr iktidarı bu kapaklarla karşılıyor. “İkinci diriliş” dönemi başlamıştır.

‘Evlilikte ilk gece’ kitabıyla çok partili hayatta ‘pin up’ın yükseliş dönemi açılıyor

YÜKSELİŞ

BAŞA dönelim.
Diyeceksiniz ki, “Muhafazakâr Beştepe Sarayı’na açık saçık ‘pin up’ olur mu...”
Türkiye’nin Güzel Tarihi’ne bakarsak bal gibi olur kardeşim.
Çünkü bu tarih aynı zamanda “Türk insanının tenakuzlar tarihi...” Yani “çelişkiler...”
Tek parti döneminde bayraktan bir poşete giren “pin up”ın “yükseliş dönemi” 1950 seçimlerinden sonraki “çok partili hayatla” başlıyor.
Kısa bir hatırlatma...
1950’de kim iktidara geliyor...
Bildiniz... Adnan Menderes...
Hani şu son seçimlerde Tayyip Erdoğan posterlerinde yanındaki muhafazakâr mazi...
Nitekim 1950, “Aşk İlahesi Afrodit” dergisinin Neriman Köksal’ı andıran, göbeği açıkta bırakılmış harika iki parçalı elbiseyle poz vermiş bir kadın çizimi ile açılıyor. Ama bu 10 yılda benim gözdem, “Evlilikte ilk gece” kitabının kapağı...
Sanki 1970’lerdeki Arzu Okay film afişlerinin gelişini ilan ediyor.

‘Pin up’ muhafazakâr Menderes’le açılıyor zorunlu din dersi laik askerle patlıyor

TERS KÖŞE

ŞİMDİ müsaadenizle ben biraz dinleneyim ve sözü kitabın yazarı Güven Erkin Erkal’a bırakayım:
(İlk dönem) “Bu zaman dilimi içinde söz konusu dergi kapaklarında ‘estetik’ ve ‘erotik’ arasında bir denge kurulduğu görülüyor. 50’li yıllarda bu konudaki düzey gerilemesi, kendisini gözle görülür biçimde hissettirmekte.”
Yani “pin up” erotizmi muhafazakâr hükümeti iktidara getiren çok partili hayatla patlıyor.
İmam hatip okullarının ve zorunlu din dersinin 12 Eylül askeri döneminde patladığını düşünürsek...
Yeni Saray’a bir “pin up” salonu... Niye olmasın...
Merdivende saatlerce bekleyen ecdadımızın da içi açılır...

Cumhur, büyüyen Ayşecik’in göğüslerini keşfediyor

KEŞİF

MUHAFAZAKÂR Menderes hükümeti “pin up”çı olur da, onu darbeyle deviren 27 Mayısçılar ve ondan iktidarı alan Demirel bunun altında kalır mı...
Türkiye’nin güzel tarihinin en çılgın yılları 60’larla başlıyor. Buna bir isim vermek gerekirse “Pin up’ın ‘yakılacak kitaplar dönemi” diyebiliriz.
Ses, Hayat dergilerinin seviyeli birliktelik magazinine karşı Sinyal, Peri, Salıncak, Bikini, Dedikodu gibi dergiler “pin up”ın “soft porno” dönemini açıyor. “Siz” dergisi, ucu hariç kadın göğsünü tamamen dışarı almıştır.
“Güzel” dergisi, arkadan bastığı ilk fotoğrafla, kadın poposunun cazibesini keşfetmiştir.
Türk milleti, bir zamanların küçük yıldızı Ayşecik’in kendiyle birlikte büyüyen göğüslerini, “Pazar” dergisinin 1969’daki 680’inci sayısının kapağında görecek ve çok şaşıracaktır.

68’liler ‘somut durumun somut tahlilini’ yapıyor

PIN UP SOSYALİIZMİ

TÜRKİYE’nin Güzel Tarihi’nde 1967 yılının özel bir yeri var. 1968 Mayısı’na bir yıl vardır ve solun en etkili dergisi Yön, “pin up” ve Playboy olayına el atmıştır.
Kapakta göğüsleri açık, kalçasında Playboy’un ünlü tavşan kızının resmi olan bir “pin up” vardır. Derginin başlığı ise şudur: “Playboy ve Toynbee ve dünyanın gittiği yeni düzen...”
20 Aralık 1961’de Türkiye’ye yön vermek isteyen 531 kişinin imzasıyla yayınlanan Yön Bildirisi ile kurulan dergi, adeta ikinci bir Yön bildirisi yayınlamıştır.
Sol, “pin up” erotizminin somut durumunun somut tahlilini yapmaktadır.
Bir yıl sonra Paris’te patlayacak 68 hareketi, aynı zamanda bir cinsel devrim olacaktır. Hiç kuşkusuz Türkiye’nin Güzel Tarihi devam ediyor. Yakın dönemi siz de biliyorsunuz. Diyorum ya...
Madem tarihimize sahip çıkıyoruz...
Osmanlı ve Cumhuriyet’in “pin up”larına da yer açalım.
Sevaptır...