Ertuğrul Özkök: Borsada yükselen kağıtlar trendi

Ertuğrul ÖZKÖK

Toplumsal hayatta yükselen trendleri en iyi gösteren şeylerden birisi borsalardaki uzun vadeli káğıtların performansı oluyor.

HİPPİ BORSASI

New York Times Gazetesi 1960'lı yıllardan bu yana en iyi performans gösteren uzun vadeli káğıtların listesini çıkarmış.

1960'lı yıllarda en iyi performans gösteren káğıtların başında bir uçak şirketi olan Delta Airlines var.

Öteki şirketler şöyle:

Tandy (elektronik), Dr. Pepper (alkolsüz içecek), Loews Theatar (sinema salonu), Granby Mining (Bakır işletmesi), S.S. Kresge (mağaza zinciri), Burrouhgs (büro makineleri), Quaker State Oil Refining (petrol), National Can (kutulama).

1970'lere gelindiğinde yükselen şirketlerde belirgin bir değişim meydana geliyor.

Listenin başına NVF adlı plastik şirketi yerleşiyor.

10 şirketlik listenin beşini petrol ve gaz şirketleri oluşturuyor.

Bu yıllar petrol krizinin doruğa çıktığı döneme rastlıyor ve bu da ekonominin borsa aynasına olduğu gibi yansıyor.

Bunun dışında yükselen iki şirket ise elektonik ve radyo televizyon malzemesi üreten şirketler oluyor.

1980'li yıllar, insanın sağlığına ve yaşam standardının çeşitliliğine önem verdiği yıllar.

Bu trend olduğu gibi borsanın yükselen káğıtlarına da rastlıyor.

YUPPIE BORSASI

İşte 1980'lerin en iyi performans gösteren káğıtları:

Presidential life (Hayat sigortası)

C. City Stores (Elektronik eşya)

Mylan Labs (İlaç)

Limited (Kadın giyim)

Hasbro (Oyun ve oyuncak)

Savannah Foods (Şekerkamışı)

Marion Labs (İlaç)

Gap (Giyim mağazaları)

Payco American (Kredi şirketi)

Dreyfus (Yatırım fonu)

Görüldüğü gibi, ‘‘yuppie’’ döneminin zihniyeti ve hayata bakışı, borsaya da aynen yansımış.

1990'lı yıllarda bu trend yeniden değişiyor.

Bu defa dönem elektronik devrim káğıtlarının dönemi oluyor. Ve 10 şirketlik listenin 8'ini elektronik ve software şirketleri oluşturuyor.

Bu yılların yükselen yıldızlarından biri tabii ki Microsoft oluyor.

Bunlar dışında listeye giren iki şirket ise şunlar:

Charles Schwab (Aracı kurum)

NBTY (Gıda maddeleri)

BOĞALAR GELİYOR

Artık ‘‘yuppie’’lerin hayata dönük yükselen trendi duraklamış, yerini elektronik ve bilgisayar ihtilalinin yeni şirketleri almıştır.

Gün, onların ve borsacıların günüdür.

Peki 2000'lerin yükselen káğıtları neler olacaktır?

Bunu şimdiden söylemek mümkün değil.

Ama Times, dünyanın önde gelen bankacı ve fon yöneticilerine sorup bir trend listesi çıkarmış.

İşte onlara göre önümüzdeki 10 yıl içinde en iyi performansı gösterecek 10 káğıt:

Cisco Systems (Data şebekesi)

JDS Uniphase (Fiberoptik ürünler)

Zee Telefilm (Film yapım)

Oracle (Software)

Nokia (Telekomünikasyon)

Medtronic (Tıbbi aletler)

Flextronics Int. (Elektronik üretimi)

Jones Apparel (Alet üretimi)

Waste Manegement (Çevre

sağlığı hizmetleri)

Henry Schein (Sağlık ürünleri)

YA TÜRKİYE

Onar yıllık periyotlarla bakıldığında ‘‘borsa sosyolojisi’’ insana çok şey öğretiyor.

Türkiye'de durum bu kadar açıklayıcı değil. Çünkü borsa henüz uzun vadeli bir yatırım aracı haline gelemediği için, toplumsal trendleri ölçmek de kolay olmuyor.

Onun için bu dönemin yükselen trendi için şu söylenebilir: ‘‘ekonomik şıpsevdilik’’ veya ‘‘ekonomik şipşakçılık’’.