Başkan ben alkolik miyim

SADECE 20 MİLYON TÜRK LİRAMIZ VAR

Yeşilay, elindeki bütçenin en büyük kısmını neyle mücadeleye ayrılıyor?

“Çok kısıtlı bir bütçemiz var. Bütün bu yaptıklarımızı neredeyse 20 milyon liraya yakın bir parayla yapıyoruz... Kızılay gibi bir gelirimiz, mal varlığımız, bir kan bankamız yok. Bazı bağışlarımız var...”

TÜRKİYE’NİN İLK DÖRT BÜYÜK SALGINI NEDİR

BİRİNCİSİ çok ciddi anlamda sigarayla ilgili sıkıntımız var.

Ve kötü haber şu: Bu konuda birçok ülkeden çok kötüyüz.

*

İKİNCİ sırada, dünyayla paralel bir şekilde madde kullanımında artış var.

İyi haber: Bu alanda dünyaya göre iyiyiz. İslam ülkelerinin birçoğuna göre iyiyiz.

Kötü habere gelince, bu konuda da artış var.

*

ÜÇÜNCÜ sırada hepimizin evlerinde ve elimizin altında olan çocukları özellikle geleceğiyle ilgili tehlike olan teknoloji, yani internet bağımlılığı var. Türkiye’de ve dünyada teknoloji bağımlılığını ilk gündeme getiren Yeşilay oldu.

*

DÖRDÜNCÜ sırada ise kumar konusunda da sıkıntı var. Bu yıl kumarla ilgili büyük bir çalıştay düzenleyeceğiz.

AMAN SAKIN OKULA GİDİP EĞİTİM VERMEYE KALKMAYIN

En büyük sorun nedir?

“Eğitim sıkıntısı. Şimdi size şaşırtıcı gelecek ama biz şunu diyoruz. İster polis, olsun, ister öğretmen, hatta Yeşilaycı... Aman kimse bugünkü haliyle okula gidip kimseye ders vermeye kalkmasın. Ben şimdi gidip anasınıfındaki çocuğa aman sigara içme mi diyeceğim. Alkol kullanmayın mı diyeceğim. İlkokuldaki çocuğa uyuşturucu madde kullanmayın mı diyeceğim. Bu bir eğitim değil. Tam aksine çocuğa gösteriyorsunuz, uyuşturucuyu, sigarayı öğretiyorsunuz. Üstelik öyle kelimelerle anlatıyorsunuz ki çocuk merak ediyor. Önce nasıl eğitim vereceğimize karar vermemiz lazım.”

ALKOL TÜRKİYE’NİN BİR NUMARALI SORUNU DEĞİL

“Yeşilay deyince herkesin aklına içki geliyor. Sigara bile gelmiyor. Alkolle ilgili Türkiye’de sorun var ama çok büyük bir ‘alkolizm’ yok ülkede. Tabii ki bazı insanların bir numaralı sorunu alkol. Yani alkoliklerin.”

YEŞİLAY’I KUVA-Yİ MİLLİYE RUHUNA SAHİP 21 KİŞİ KURDU

Başkan Yeşilay’ı kim kurdu? Alkol düşmanları mı?

“Türkiye’de çoğu insan böyle biliyor. Yeşilay denince aklına bu geliyor. Ama Yeşilay’ın ilginç bir kuruluş hikâyesi var. İstanbul İngiliz işgalindeyken Mazhar Osman Hoca, yani Türkiye’de psikiyatriyi kuran insan atıyor ilk adımı.”

İşgal altında neden bu geliyor aklına?

“O gün, kimsenin maddeymiş, alkolmüş, sigaraymış çok uğraşabileceği bir zaman değil. İngiliz işgalinde Türkiye, buralarda gemiler falan var. Ama işte hocanın vizyonu bu. Şunu düşünüyor: ‘Bunlar bizim çocukları bozacaklar. Sevkıyat yapıyorlar. Gençler, zaten savaş zamanı sıkıntılar var. Biz diyor bir dernek kuralım’.”

Kimlere diyor bunu?

“Şeyhülislam’ı yanına alıyor. O zamanın önde gelen liderlerini, hukukçularını yanına alıyor. 21 kişi bir araya geliyor ve böyle bir cemiyet kuruyorlar. Vahdettin’in onayıyla 5 Mart 1920 günü Hilal-i Ahdar kuruluyor.”

KENDİSİ İÇKİ VE SİGARA İÇEN ATATÜRK DE YEŞİLAYCIYDI

Peki padişah gittikten sonra ne oluyor?

“Cumhuriyet kurulduktan sonra Atatürk 1934’te burayı kamu yararına dernek haline getiriyor.”

Yani kendisi içki ve sigara içen Atatürk Yeşilay’ı daha da geliştirme kararı alıyor?

“Evet. İsmet İnönü başbakan. O dönemde ülkemizin bağımlılık sorununa bakış açısını gösteriyor. Düşünün o gün dünyada kimsenin kafasında böyle bir bağımlılık sorunu falan yok. Biz bunu anlattığımız zaman dünyada insanlar şöyle bir kalıyorlar. Kaç yıl önce böyle bir şeyi kurum haline getirmek. Hele böyle devletin önünü açtığı bir sivil toplum kuruluşu haline getirmesi müthiş bir ufuk.”

HERKES YEŞİLAY’I ‘AYYAŞLA’ MÜCADELEDEN İBARET SANIYOR

Benim küçüklüğümden beri bildiğim şu. Yeşilaycı denince içki içmeyen insan akla gelir. Yani alkole karşı kurulmuş bir kurum.

“O zaman alkol ön planda ama tütün ortaya çıkınca tütünün zararları daha anlaşılmaya başlayınca, arkasından işin içine madde, uyuşturucu filan girince Yeşilay bu bağımlılıklarla mücadele bağlamında;
biz bütün bağımlılıklara karşı mücadele edelim diye bir vizyon ortaya koyuyor. O anlamda eski olarak, dünyadaki tek sivil toplum kuruluşu.”

ARTIK İNTERNET BAĞIMLILIĞINI DA UYUŞTURUCU GİBİ GÖRÜYORUZ

Alkol ve içkiden başka hangi bağımlılıklar sizin mücadele alanınız içinde?

“Var tabii. Alkolle başladık. Arkasından tütün gelmiş. Sonra dünyanın başına daha büyük bir bağımlılık belası gelmiş. Madde bağımlılığı. Var tabii. Geçen yüzyıldan devraldığımız kumar. Ve şimdi giderek felaket haline gelen teknoloji-internet bağımlılığı... Onu da aldık mücadele kapsamına. Çünkü giderek çok büyük bir bağımlılık haline geliyor.”

GİDİP İMAMLARA ŞUNU SÖYLÜYORUZ

“Anne-babalardan sonra şimdi silahlı kuvvetlere girdik. Askerlere, Milli Savunma Bakanlığı’yla. Diyanet’te imamlara veriyoruz. Uyuşturucu kullanınca nereye müracaat edilir. Ne yapılır. Çocuk dövülmez, sövülmez, bağırılmaz, evden kovulmaz. Bunları da öğrensinler diye.”

‘UYUŞTURUCU KULLANIM YAŞI DÜŞÜYOR’ HABERİ DOĞRU DEĞİL

“Uyuşturucuya karşı eğitimi ortaokul ve lise olarak yapıyoruz. Bu arada bir yanlışı düzelteyim. Basında sık sık ‘Uyuşturucu kullanım yaşı düştü’ diye yazılıyor. Bu çok abartılıyor. Biz bir eğitim modeli geliştirdik. Bu model Birleşmiş Milletlerce de örnek gösterildi. 800’e yakın rehber öğretmeni eğitime tabi tuttuk. Rehber öğretmenlerde gittiler kendi şehirlerindeki rehber öğretmenleri eğittiler. Milli Eğitim Bakanlığı ile bir protokol yaptık. Anaokulundan itibaren çok bilinçli bir eğitim veriyoruz. 10 milyon çocuğa eğitim verdik.”

HER İÇKİ İÇEN ALKOLİK, HER SİGARA İÇEN BAĞIMLI MIDIR

“Her alkol alan bağımlı olmuyor. Günde 3 kere hafta da 2 kere sigara içen var ama sigara bağımlısı değil. Teknolojiyi doğru dürüst kullanan birçok insan var ve bağımlı değil.”

Öyleyse bağımlılık ne?

“Bağımlılık eşittir bir hastalık artık. Bunun tartışması yok. Bağımlılık bir hastalıksa demek ki bununla ilgili beyinde bir mekanizma var. Bir ödül sistemi var. Dopaminerjik dediğimiz bir sistem var. Siz o ödül sisteminin nasıl çalıştığını bilmiyorsunuz. Her alkol alan alkolik olmuyor ama sizin ödül sisteminizde bir sıkıntı varsa bir kere deneyince

bile bağımlılığa adım atmış oluyorsunuz.”

BAĞIMLI ÇOCUKTAN GELEN İLK İŞARET NEDİR

“BİZİM elimizdeki verilere göre bir çocuğun uyuşturucu ile ilgilenmeye başlamasının ilk işareti okula devamsızlık. O nedenle okul yönetimi ile aileler çok iyi işbirliği içinde olmalı. Çocuk sizin bilginiz dışında devamsızlık yapıyorsa hemen takibe almalısınız.”

TEDAVİDE BAŞARILI OLMANIN ÜÇ ETKENİ

BİR: Tedaviyi kendi isteyenlerde daha iyi sonuç alınıyor.

İKİ: Tedaviyi yarıda kesmeyip sonuna kadar gidenlerde kesin daha iyi sonuç alınıyor.

ÜÇ: Çok ilginçtir, eğer bu çocuk veya gençse, tedavi sırasında babası da onunla geliyorsa, öyle durumlarda daha iyi sonuç alınıyor.

GÜNÜN TESTİ

ALKOLİK VEYA BAĞIMLI MI OLDUĞUNU NASIL ANLARSIN

Hocam şimdi kendimi ortaya koyup bu işi daha somut bir hale getirelim. Ben aşağı yukarı her gün içki içiyorum. Dozunda kaldığımı sanıyorum. Ben alkolik miyim?

*

BİR: İçki veya başka bir bağımlılık yapan maddeyi içmeden, kullanmadan duramaz hale geleceksin.

Allah’a şükür bende o yok hocam.

*

İKİ: İçki veya bu madde hayatının merkezinde olacak. Yani her an onu düşüneceksin.

Allah’a şükür o da bende yok hocam. Hatta sıkıcı memleket meseleleri bile daha fazla kurcalıyor kafamı.

*

ÜÇ: Onu bulmak, almak, temin etmek için arayacaksın, gideceksin, bulacaksın.

Allah’a şükür o da yok bende. Zaten bir şekilde o geliyor.

*

DÖRT: Aldığın günlük miktar giderek yetmeyecek, daha çok isteyeceksin.

Tam aksine giderek azaltma eğilimindeyim.

*

BEŞ: İçkiyi veya öteki bağımlılık yapan maddeyi almadığın zaman kendini kötü hissedeceksin. Fizyolojik veya psikolojik olarak onu yeniden almak için çaba sarf edeceksin.

Hayır bu da katiyen yok.

*

ALTI: Bu bağımlılık, sosyal, mesleki ve aile hayatınızı etkileyecek. Yani okula gidemiyor olacaksınız. Okulda dersleriniz düşecek. İşinizi artık yapamıyor olacaksınız. Geç gitmeye başlayacaksınız. Evde sorunlar olacak. Çocuklarımızla, eşinizle problem yaşayacaksınız.

Öyleyse test sonucunuzu alayım hocam. Ben alkolik miyim?

“Önce şunu söyleyeyim. Normalde hiçbir bağımlı ben bağımlıyım demiyor.
Bir önceki aşamayı söylüyor. İkincisi,
aldığı miktarı hep daha az gösterme eğilimi var. Biz bunlara ‘Kötüye kullananlar’ diyoruz. Kötüye kullananlar da müthiş bir bağımlılık adayı.”

TEST SONUCU

TEST SONUCUNA GÖRE ‘SOSYAL İÇİCİ’YMİŞİM

Benim durumum hocam? Onu merak ediyorum.

“Verdiğiniz cevaplara göre siz ‘sosyal içici’ kategorisindesiniz.”

Öyleyse iç rahatlığı ile devam edebilir miyim?

“Biz bu konuda radikal gidiyor ve diyoruz ki hepsinden uzak durun. Alkolden de uzak durun...”

Yani sosyal içici de olmayın mı diyorsunuz?

“Aynen öyle diyoruz. Sosyal içici de olmayın. Akran eğitimi dediğimiz, yani sizi böyle alışkanlıklara yönlendirebilecek akranlarınızla ilgili eğitimde hep şunu söylüyoruz. Merak edebilirsiniz merak insanın doğasında olan bir şeydir. Ama bunu merak ettiğinizde bunun kötü karşılığının olacağını mutlaka bilin. Ölüm bile olabilir. Çünkü aşırı dozdan gidersiniz.”

BİR GÜN TANSU’NUN YANINA BU KIYAFETLE OTURACAĞIM

Bu tür çalışmalar şunu gösteriyor. Sigara içmeyen insanlar da tehdit altında. Çünkü artık çok iyi biliniyor ki yanınızdaki insanlar sigara içiyorsa siz de “pasif içici”siniz.

Yeşilay buna dikkati çekmek için bir astronot yarattı. Astronotların uzayda giydiği giysiler içindeki birisi duraklarda, maçlarda yanınıza gelecek. Ben de aynı şeyi bir gün bizim evde giyeceğim.