Ayşe, Sibel ve Gülse tarihi mi değiştirdi
Ayşe’den kastım Ayşe Arman... Sibel Kekilli ve Gülse Birsel...
Önümde bir kitap duruyor.
Adı “Türkiye Tarihini Değiştiren 110 Kadın”...
Hürriyet’in eski yazıişleri müdürlerinden Doğan Satmış’ın kitabı.
*
Kendince Türkiye tarihini değiştiren 110 kadın belirlemiş ve hepsinin küçük birer portresini yazmış. Listeyi tek tek inceledim. Böyle seçimler çoğu kez keyfidir.
Yani her zaman bir “Bana göre” payı vardır.
Bu da öyle...
*
Benim görüşüm şu:
Çok iyi, çok özgürce ve çok modern kafayla yapılmış bir liste...
Klasik nobran, küçümseyici, dar aydın bakışı ile bakılmadığı için mesela Ayşe Arman bu listeye girmiş.
Sibel Kekilli de var...
Gülse Birsel de...
Elif Şafak’ı almış.
Sezen Aksu ve Ajda Pekkan’ı da almış, Leyla Gencer de var.
Türkan Şoray da var Demet Evgar da var.
Behice Boran da var Türkan Saylan da...
Zübeyde Hanım da var...
Halide Edip Adıvar da...
*
Ayşe Arman, Sibel Kekilli ve Gülse Birsel’in adının burada ne işi var, ‘Hangi tarihi yazmışlar’ diyenler çıkabilir...
Kendi payıma yıllardır bu kadınların yaptığı işleri hayranlıkla izliyorum.
Evet bu ülkede bir “Ayşe Arman gazeteciliği” vardır.
Evet bu ülkede bir Gülse Birsel mizahı vardır.
Bizi bize anlatan, en zor anlarımızda bize kendimizin komik hallerini anlatarak gülümseten devrimci bir kadındır o.
*
Bence güzel bir iş yapmış Doğan Satmış.
Aydın olma, tarih yazma gibi konularda yerleşik klişelerimizi, müessesleşmiş önyargılarımızı kıran bir seçim olmuş.
Kutlarım...
************************
- Doğan Satmış: “Türkiye Tarihini Değiştiren 110 Kadın”, Karakarga Yayınları, 2021
BU LİSTEDE NİLÜFER, MERVE VE YÜKSEL DE OLMALI
KİTABIN eksiklerine gelince...
Muhafazakâr kanadın kadınları neredeyse yok.
Tansu Çiller var...
Doğru bir seçim.
Nazlı Ilıcak var...
O da doğru bir seçim...
Ama onlar varsa, Nazlı Ilıcak’la birlikte Meclis’e giren ilk başörtülü kadın milletvekili Merve Kavakçı da olmalıydı.
Tabii bir de Türkiye’de başörtüsü hareketini başlatan Şule Yüksel Şenler olmalıydı.
Ve bir de “Modern Mahrem” kitabı ile demokrasi tartışmasına çok önemli özgürlükçü bir boyutu getiren Nilüfer Göle de olmalıydı.
Hepsi bir araya gelince güzel. Ve bütün bir Türkiye fotoğrafı çıkıyor ortaya...
TESTERE TARİHİNİ DE BU KAPORTACI KIZ YAZACAK
OKUYANLARINIZ hatırlayacak.
ABD Başkanı Biden’ın seçildikten sonra yaptığı ilk atamalardan biri Ulusal Güvenlik Kuruluşu’nun başına bir kadını getirmesiydi.
O günlerde yazdığım yazının başlığı şuydu:
“Hakan Fidan’ın mevkidaşı bakın hangi bardan çıktı...”
Seçilmiş başkan Joe Biden kendine çok ilginç bir kabine oluşturuyordu ve hikâyeleri de şuydu:
Devletin el koyduğu bir mafya barının özelleştirilmesi ihalesine katılıp burayı kafe-kitapçı haline getiren bir çiftle başlıyordu.
Kafelerinde kitap okuma seansları düzenliyorlardı.
Bazı komşular “Burada erotik kitaplar okunuyor” diye şikâyet ettiklerinde kendilerini şöyle savunmuşlardı: “Zaman değişiyor. İnsanlar fiziken sevişmeden seks yapmak istiyorlar...”
*
Kadının adı Avril D. Haines’tir...
Uluslararası hukuk okumuş bir kadındı.
Ama aynı zamanda araba mekaniği dersleri de almıştı.
Daha sonra bir araba tamirhanesinde çalışmıştı.
Resmen “kaportacıydı” yani...
*
Biden işte bu kadını Amerika istihbaratının yeni patronu yapmıştı.
Meğer geçtiğimiz hafta Senato’da, Oregon Senatörü ona kritik bir soru sormuş:
Kaşıkçı cinayeti ile ilgili ne yapmayı düşünüyorsunuz?
Amerikan istihbaratının XY kuşağı yeni patronu Haines’in cevabı şu olmuş:
“Kaşıkçı dosyasının üzerindeki gizlilik korumasını kaldırabiliriz...”
Yani “Onu paramparça eden testerenin peşine düşebiliriz” diyor.
*
İstihbarat ve yönetim XY kuşağının kararlı kadınlarının eline geçmişse...
Dünyanın bütün karanlık diktatörleri gelen 10 yıl konusundaki politikalarını bir kere daha gözden geçirmeli...
LÜTFİ ÖZKÖK’E POZ VEREN BİR 20’NCİ YÜZYIL GALERİSİ
Samuel Beckett, Iris Murdoch, Alain Robbe-Grillet, Marcel Duchamp, Louis Aragon, Ilya Ehrenburg, Alberto Moravia, Ivo Andriç, Italo Calvino, Octavio Paz, Jacques Prevert, Claude Simon, Gunther Grass, Simone de Beauvoir, Margerita Duras, Giusseppe Ungaretti, Salvatore Quasimodo, Ingeborg Bachmann, Jean Genet, Jean-Paul Sartre, Alberto Giacometti, Michel Butor, Philippe Solers, Jorge Luis Borges, Miguel Angel Austrias, Andre Maurois, James Baldwin, Arthur Rubinstein, Mihail Şolohov, Roland Barthes, Michel Foucault, Henri Lefebre, Marguerite Yourcenar, Claude Levi-Strauss, Raymond Queneau, Jacgues Derrida, Alain Bosquet, Julio Cortazar, Pablo Neruda, Kurt Vonnegut, Milos Forman, V.S. Naipaul, Pier Paolo Pasolini, Rene Char, Saul Bellew, Mario Vargas, William Golding, Llosa, Odisseus Elitis, Joyce Carol Oates, Elias Canetti, Gabriel Garcia Marquez, Mikis Theodorakis, Isabel Allende, Yevgeny Yevtuşenko, Carlos Feuntes, İsmail Kadare, Umberto Eco, Susan Sontag, Paul Auster, Adonis... Beat Generation yazarları William S. Barraughs, Lawrence Ferlinghetti, Anthony Burgess, Allen Ginsberg...
ŞEHİRLERE BOMBALAR YAĞARKEN BİZ KİMİN FOTOĞRAFINI ÇEKERDİK
NE acı bir şey.... Bir fotoğraf tutkunuyum ve meğer Lütfi Özkök’ü hiç tanımıyormuşum.
Geçen hafta Eczacıbaşı’nın yayınladığı “Lütfi Özkök” albümünü okuyup bakarken hayretler içinde kaldım...
1923 yılında İstanbul’da işte gördüğünüz bu anne babanın çocuğu olarak doğan sanatçı meğer 20’nci yüzyıla damgasını vuran neredeyse bütün önemli insanların portrelerini çekmiş.
*
Üstteki listeye bir bakın lütfen. Kimler yok ki?
Hatta Man Ray gibi bir fotoğrafçının bile portresini o çekmiş...
Albüme bakarken kendi düşünce tarihim de geçti önümden.
*
Lütfi Özkök bu kariyerine 1943’te savaş sırasında Viyana’ya gittiğinde başlamış.
Demek ki “Şehirlere bombalar yağarken”...
O durmadan görsel bir tarih yazıyormuş...
Bu büyük fotoğraf sanatçısını 31 Ekim 2017 günü kaybettik...
Nur içinde yatsın.
Nobel alan insanların çoğunun tarihe kalan portrelerini ona borçluyuz.
................................................
- Lütfi Özkök: Fotoğraf Sanatçıları Dizisi, Dr. Nejat Eczacıbaşı Vakfı yayını, 2020, İstanbul, Konsept ve Tasarım: Bülent Erkmen, Editör: Merih Akoğul
