Yılda 2.2 milyon beyaz eşya 1.3 milyon televizyon hurdaya çıkıyor, 40’ta biri geri dönüyor

HER yıl 165 bin ton ağırlığında 2.2 milyon adet beyaz eşya, 41 bin ton ağırlığında da 1 milyon 300 bin adet televizyon hurdaya çıkıyor. Türkiye’de her yıl hurdaya çıkan 330 bin ton elektronik atıktan sadece 8 bin tonu geri dönüşümle toplanarak, ekonomiye yeniden kazandırılabiliyor. Bu da, yeterli bilincin oluşamamasından kaynaklanıyor. Ancak, 9 kuruluşun elektronik atık toplama izni bulunduğu Türkiye’de, Electroworld, Mediamarkt, Teknosa gibi teknoloji marketler ile Kadıköy, Maltepe gibi bazı belediyeler de, oluşturdukları ekipler aracılığıyla ev ve işyerlerinden elektronik atıkları toplayıp, onarma yoluna da gidiyor. Onarılan cihazlar da, köy okulları başta olmak üzere ihtiyaç duyan kişi ve kurumlara ücretsiz olarak gönderiyor. Bu yolla son bir yıl içinde Anadolu’daki köy okullarına gönderilen bilgisayar sayısı 1200’ü buluyor.

Kişi başına 4 kilo

Arkadaşımız Mehtap Özcan’ın yaptığı araştırmaya göre, Türkiye’de yılda kişibaşına düşün elektronik atık miktarı, 4 kilogramı buluyor. hurdaya çıkan bu elektronik atıklar, ev ve işyerlerinden toplanarak, geri dönüşüm işlemlerine tabi tutuluyor. İçerdikleri, değerli metaller, plastik, kablo ve diğer parçalar tek tek cinslerine göre ayrılarak, oluşturulan özel tesislerde yeniden hammadde haline dönüştürülüyor. Elektronik atık geri dönüşüm kuruluşlarından Exitcom’un kurucusu Murat İlgar’a göre, e-atıkta geri kazanım oranı yüzde 92-99 arasında değişiyor. Türkiye’de çıkan elektronik atıkların yüzde 50’sini beyaz eşya grubuna giren cihazlar oluşuyor. Teknolojideki hızlı değişim, her yıl çıkan elektronik atık miktarının da hızla artmasını sağlıyor. Bundan en fazla etkilenen ürünler arasında da televizyonlar ilk sırada yer alıyor. Hurdaya ayrılan yıllık televizyon miktarı, 41 bin tonu buluyor. Bunun da yüzde 98’ini tüplü televizyonlar oluşturuyor.

AB destekli başladı

Teknoloji market ve bazı belediyelerin Avrupa Birliği destekli olarak başlattıkları e-atık projeleri sonucunda, parçaları birleştirilip, çalışır konuma getirilen cihaz sayısı 2 bin 500’ü buluyor. Bunun büyük bölümünü bilgisayar ve televizyonlar oluşturuyor. Okul ve ihtiyaç sahiplerine ücretsiz olarak gönderilen bu cihazlar, oluşturulan toplama merkezlerine ya tüketiciler tarafından getiriliyor ya da gezici ekipler tarafından ev ve işyerlerinden alınıyor. Toplanan cihazlar arasında beyaz eşya, televizyon ve bilgisayarın yanı sıra yazıcı, tarayıcı, fotokopi cihazı gibi çevresel aygıtlar, cep telefonları, kontrol sistemleri ve panolar da bulunuyor.

17.1 milyar dolarlık pazar

Avrupa Birliği tarafından yayınlanan atık elektrik ve elektronik cihazlar yönergesine (WEEE) göre, 2004 yılında 11.5 milyar dolar olan dünya e-atık pazarı, 2009 yılında 17.1 milyar dolara ulaştı. Sadece Almanya’da toplanan 70 bin ton e-atık, 500 belediye ve 500 geri dönüşüm firması tarafından 1400 toplama noktasından biriktiriliyor. Türkiye’de ise Çevre ve Orman Bakanlığı’nın hazırladığı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre, e-atıkların toplanması konusunda üretici, dağıtıcı, belediye ve geri dönüşüm kuruluşları sorumlu oluyor. Yönetmelikle atıkların toplama görevi belediyelere verilirken, bu atıkların toplanma ve geri dönüşümle yeniden ekonomiye kazandırılma masraflarının karşılanmasını ise üreticilere yüklüyor. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye’de şu anda 330 bin ton olan elektronik atık miktarı, her yıl ortalama yüzde 2 artıyor.

Floresan toplama tesisi kuracak

TÜPLÜ televizyon ve  monitör geridönüşüm
tesisi ve e-atık geridönüşüm tesisi kurduklarını söyleyen Exitcom’un kurucusu Murat İlgar, “Şimdi de bir floresan geri dönüşüm tesisi kuruyoruz. Floresan’da yer alan civa, insan sağlığına çok zararı olmasına rağmen, bu konuda kimse duyarlı davranmıyor. Oysa, floresan kırıldığında içindeki civa molekülleri 320 kilometrelik bir alana dağılabiliyor. Ama tüm bu tehlikelerine rağmen floresanı Türkiye’de kimse toplamıyor” dedi.

Her 100 elektronik atıktan kaçı ne

10’u bilgisayar monitörü
10’u televizyon
15’i bilgisayar, telefon, faks, yazıcı
15’i DVD/CD çalar, radyo, Hi-Fi cihazı
20’si buzdolabı
30’u elektronik ev aleti

4 ton e-atık topladı, TEMA ile ağaç dikti

DHL Express Türkiye, başlattığı elektronik atık toplama projesiyle şu ana kadar 4 tondan fazla atık bilgisayar ve ekipman toplayarak, geri dönüşümünü sağladı. Sadece şirkete ait cihazların değil, çalışanlarının kişisel kullanımındaki elektronik cihazlarını da toplayan kuruluş, TEMA Vakfı’yla işbirliği yaparak, bu ürünler karşılığında meşe tohumu ekimi sağlattı.

Atığı evden alıyor sertifika veriyor

2009 yılından itibaren elektronik atık toplayan Media Markt, bu amaçla mağazalarında geri dönüşüm kutuları bulunduruyor. Ayrıca, büyük hacimli ürünleri de müşterilerinin evinden alıp, çevreye saygı sertifikası veriyor.

500 bin öğrenciye eğitim verecek

ELECTRO World, Türkiye’de elektronik atıkların toplanması ve geri dönüşüme kazandırılması faaliyetlerini 2009 yılının Mayıs ayından bu yana sürdürüyor. Firma, Darıca Faruk Yalçın Doğal Hayatı Koruma Merkezi ve İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü’yle işbirnliği yaparak, bu yıl 500 bin ilköğretim öğrencisine eğitim vermeyi hedefliyor.