Fındık alımı için TMO’ya zarar görevi

Geçtiğimiz iki yılda, siyasi çatışma nedeniyle, mali açıdan zor durumda kalan Fiskobirlik’e yardım etmeyen Hükümet, "oy deposu" olan Karadeniz bölgesindeki siyasi desteğini kaybetmemek için, TMO’yu alımla görevlendirmişti. Bu yıl fındık üretimi yine beklenenin üzerine çıkınca, fiyatlar düşmesin diye, yine TMO fındık almak zorunda kalacak.

Dün Referans’ta yayımlanan haberde, geçen yıl aldığı fındık nedeniyle, şimdiden 87 milyon YTL zararı garantileyen TMO’ya, dolayısıyla da Hazine’ye yine zarar yazılacak bir harcamanın ortaya çıktığı yazıyordu. Orta Vadeli Program ve 2008 yılı programında fındık için yeni bir politika belirleneceği taahhüdüne ve bu yöndeki beklentilere karşın; Başbakan Erdoğan’nın TMO yönetimine, "Fındık alımı için hazırlık yapın" talimatı verdiği bilgisi yer alıyordu.

Bu talimat, Hazine’nin fındık alımı nedeniyle ödemekle yükümlü olacağı görev zararının iki katına çıkması anlamına geliyor.

Fındık alımı, bir süredir Hazine’nin yeni bir açık kapısı olarak, tekrar gündeme gelmeye başladı. 2006 yılına kadar böyle bir sorunu bulunmayan TMO, bu tarihten itibaren yapılan görevlendirmeyle fındık için de müdahale alımı yapmaya başladı. Ancak alınan fındığın satılamaması ve stoklarda birikmesi yüklü zararları da beraberinde getiriyor.

Bu nedenle Hazine’ye zarar olarak yazılacak bu alımların Hükümetin gündeminde olmadığı görülüyordu. Bu yıl için yayımlanan 2008 yılı programı ve program tedbirleri paketinde, "fındık için kamuya yük getirmeyen yeni bir politikanın eylül ayına kadar belirleneceği" belirtildi. Geçtiğimiz günlerde yayımlanan Orta Vadeli Program’da da fındıkla ilgili yeni bir politika izleneceği belirtilirken; Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren konuyla ilgili sorulara "kısa bir süre içinde ilgili seçeneklerin değerlendirilerek kesin bir karar alınacağı" yanıtını vermişti.

KRİZ ÖNCESİNE DÖNÜŞ

Programlarda yer almamasına, dolayısıyla bunun için kaynak ayrılmamasına rağmen, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın, TMO yönetimine verdiği "Bu sezon da fındık almak için çalışmalara başlayın" talimatı, hiç şüphe yok ki, bir popülizm örneği...

Hacer Boyacıoğlu’nun Referans’taki haberinde, geçtiğimiz günlerde, TMO’nun elindeki 300 bin fındığın 30 bin tonluk bölümünü, aldığı fiyatın oldukça altında, 1.10 YTL bedelle Fiskobirlik’e satma kararı aldığı hatırlatılıyor. Sadece bu satıştan TMO’nun 87 milyon YTL’lik zararı olduğu belirtiliyor. TMO’da kalan fındığın da aynı koşullarda satılması veya elde kalması durumunda Hazine’ye en az 1 milyar YTL’lik görev zararı gelmesi bekleniyor.

Bu yıl da fındık rekoltesinin fazla olduğu, TMO’nun 300-400 bin ton fındık alabileceği belirtiliyor. Bu da, Hazine’nin fındık yükünün ikiye katlanacağı anlamına geliyor.

Bu zararın daha sonra muhasebeleştirilip, 2009 yılı bütçesine harcama kalemi olarak yazılması gerekecek. Ayrıca TMO bu alımlar için kredi almak zorunda kalacağı için, faiz oranlarının daha da yukarı çıkmasına neden olması da cabası...

Özetle; fındık alımı, 2000 yılı yani kriz öncesindeki destekleme alımlarına geri dönüldüğü izlenimini veriyor. O dönemde TMO’ya alımlar için "görev zararı" yazılıyor ama bir türlü ödenmiyordu. Bu nedenle de bürokrasi kendi içinde buna artık "görev zararı" değil, "zarar görevi" demeye başlamıştı. Büyüyen KİT açıkları, TMO gibi kamu kurumlarına verilen krediler nedeniyle kamu bankalarının biriken zararı, krize gittiğimiz yılların çarpıcı özelliklerindendi. Şimdi o yıllara geri dönüş sinyalini almak, "hiç mi ders almadık" kaygısıyla üzüntü veriyor.