Elektrikteki sıkıntının nedeni yetersiz yönetim

Türkiye tarihinde ilk kez yaşanan bu olay, bir faciadır. Ama doğal afet gibi kontrolü olmayan değil, yetersiz yönetimden kaynaklanan bir facia...
Her şeyden önce; kesintinin nedeni, bu satırlar yazılana kadar, yani 30 saat geçmiş olmasına rağmen hala açıklanmamıştı. Eğer elektriği yönetenler, sorunun kaynağını üzerinden 30 saat geçmesine rağmen bulamamışlar ise, zaten iş vahim. Nedeni buldular da açıklamıyor, işin soğumasını, beceriksizliklerinin unutulmasını bekliyorlarsa, bu da vahameti artırır.
Özetle; yönetimin hem beceriksizliği hem de halka olan saygısızlığı, bu kadar uzun süre geçmesine rağmen açıklama yapılmayışıyla zaten açığa çıktı. Sorumlu kişi ve kuruluşlar bir açıklama yapmadıkları için, yapılan spekülasyonların sayısı da sürekli artıyor. Yani halka saygıları yoksa bile, bari çıkan sorunu iyi yönetebilmek adına, biran önce açıklasalar….
Senaryolar çeşitli ama bence buluştukları nokta elektriğin yönetilememesi. Bakan ve Başbakan sürekli olarak arzda, yani üretiminde bir sıkıntının olmadığını söylediler. İyi de, elektrik işi sadece üretmekle olmuyor ki, dağıtımı da, satışı da yönetmek gerekiyor.

Çok belli ki üretim değil ama dağıtımda, iletimde sıkıntı var. Enerji Bakanlığı’na bağlı TEİAŞ enerji güvenliğini sağlamak, depolanamadığı için de, elektrik talebine göre elektrik arzını dengelemek zorunda. Bunun teknik bir iş olduğu, hassas dengeler üzerinde sürdürmek gerektiği, Avrupa sistemine entegre olduğumuz için belirli frekans standartlarının altında ya da üstünde sistemin çökeceği, zaten biliniyor. Standartlarda süreklilik sağlamak için de geliştirilmiş mekanizmalar var; yeterli arz olmazsa yedekte tutulanlarla denge sağlanıyor, talep düşerse arz kısılıyor. Olmadı, içeride dönem dönem yapılan bölgesel kesintilerde olduğu gibi, talebi zorla kısıp standartlarda kalıyorsunuz.
Elinizde tüm bu argümanlar ,dengeleme mekanizmaları varken, frekansı yüzde 49.5’in altına indirmemeniz lazım. Avrupa bir gün öncesinde frekans düştüğü için enterkonnekte sisteme red vermişken, ertesi gün bunu göre göre frekansı en azından yüzde 49,5’a çıkaramıyorsanız, zaten işinizi yapmıyorsunuz demektir.

EKONOMİDE TIKANMA VE KADROLAŞMA SORUNU

Bazı senaryolarda ideolojik bakışla; üretim ve dağıtım özelleştiği için, belirlenen fiyata özel sektörün elektrik satmaması üzerine krizin çıktığı yazılıyor. Fiyatı artırmak için bu tür şantaj yapıldıysa bile, bunun yöneticiler tarafından önlenmesi lazım, burada gerekli mekanizmalar var. Dağıtım için gerekli yatırımlar yapılmadıysa, bu da yine yönetimin sorumluluğu. Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) siyasi lisans yani rant dağıtmak yerine asıl görevi olan regülasyon işlevini yerine getirse, zaten sorun olmaz. Suçun piyasa mantığında değil, bunu beceremeyen yöneticilerde olduğu kesin. Yeterli teknik elemanları görevden alıp, Bakanlıkta her yere partili, hatta belli cemaate bağlı olanları getirir, teknik yeterlilik ve liyakata önem vermek yerine vasıfsız da olsa yandaşları göreve getirseniz, bu işler yürümez, çöker.
Biz “kadrolaşma”ya dikkat çektiğimizde, bazıları abarttığımızı düşünüyordu.
Ekonomi tıkanmaya gidiyor; son açıklanan büyüme, üretim ve ihracat rakamları artık tıkanmanın saklanamadığını ortaya koydu. Elektriği bile yönetemeyen bu kadro ve yönetim anlayışının, ekonomideki tıkanmayı aşabilmesi, yeniden yüksek ve sürdürülebilir büyümeyi yaratacak yapısal değişimi gerçekleştirmesi, sizce mümkün olabilir mi?