Riskleri duyunca kızmayalım

Dolayısıyla, işler iyi giderken riskleri düşünmek ve idare etmeye çalışmak izlenebilecek en iyi yoldur. Bu yaklaşım işlerin ileride daha da iyi gitmesini sağlar. Ekonomik istikrarı sürekli kılar. Zaten, ekonomi yönetiminde amaç da bu olmalıdır.

Türkiye ekonomisini yakından izleyen uluslararası kurumlar bazen bizleri överken bazen de bize acımasız gelecek bir biçimde eleştireceklerdir. Bazen ‘iyi polis’ bazen de ‘kötü polis’ görevi yapacaklardır.

Örneğin, IMF Başkanı Rato çoğunlukla ‘iyi polis’ rolü oynayarak Türkiye ekonomisinde sağlanan gelişmeleri övmektedir. Biraz daha gayret edelim diye bizleri yüreklendirmektedir.

Buna karşılık, IMF İkinci Başkanı Krueger ‘kötü polis’ rolü oynayarak ekonomideki riskleri ön plana çıkartmaktadır. Dikkat edilmesi gereken noktaları dikkatlere getirmektedir. Aynı kurumdaki iki kişinin farklı rolleri üstlenmesi elbette tesadüf değildir.

SORUNLAR

Anne Kruger’in Forum İstanbul toplantıları nedeniyle yaptığı geöen haftaki konuşmalarında üzerinde durduğu noktalar özetle şöyleydi:

1. Borcunuz hala yüksek. İyiye gidiş olduğu halde, borçlanmayı bir finansman seçeneği olarak düşünmeye kalkmayın.

2. Cari işlemler açığınız yüksek. Cari işlemler açığını daha makul düzeylere getirin. Aksi taktirde, ekonomik büyümede kesintiler yaşayabilirsiniz.

3. Türkiye’de asgari ücret yüksek. Bu düzeydeki işçi maliyetleriyle uluslararası alanda rekabetçi olmanız çok zordur. Özellikle Çin gibi ucuz işçi maliyetlerinin olduğu bir dünyada Türkiye gibi ülkeler dikkat etmek zorundadırlar.

4. Emek piyasasını esnek tutun. İşçi çıkarmanın zor olduğu bir ortamda istihdamı artırmak daha zordur.

5. Sosyal güvenlik sistemi ekonominizdeki en büyük sorunlardan biridir. Genç emekli oluyorsunuz. Emekli olduğunuzda, çalışırken elde edilen gelirlere göre, dünya ortalamasının üzerinde emekli aylığı alıyorsunuz.

6. Vergi gelirlerinin tabanını genişletmeniz bir zorunluluktur. Bu sorunu çözmeden kamu maliyesini ve borçluluk sorununu çözebilmeniz olanaksızdır.

Bütün bunlar bizlerce de bilinen konular. Ama, başkaları sorunlarımızı dile getirdiğinde biraz bozuluyoruz. Hatta, olumsuzluklar öne çıkarıldığında, ‘hiç mi iyi işler yapmadık?’ diye yaptıklarımız konusunda yeterli takdir almadığımızı düşünüyoruz. Halbuki, takdir beklemekten çok, ekonomide oluşan riskler ve bu risklerin çözümü ya da idaresi konularında daha çok çalışmamız gerekiyor.

İSTİKRARIN DEVAMLILIĞI

Ekonomide her zaman iyi giden şeylerin yanında kötü giden işler olacaktır. Ekonomide her zaman riskler olacaktır. Kısacası, dört dörtlük bir ekonomi hiçbir zaman olmayacaktır. Olsaydı, ekonomi diye bir bilim olmazdı.

Önemli olan, riskleri azaltmak, riskleri idare etmek ve beklenmedik gelişmeler olduğunda olumsuzlukların etkilerini asgaride tutmaktır. Yani, istikrarı sürekli kılmaktır. Bunun için de ciddi çabalar gerekmektedir. Riskleri azaltıcı reformların hızla uygulamaya konması zorunluluk olmaktadır.

Risklerin ayrıntılarını yarın incelemeyeceğim.