Piyasaların şaşırması herkesi şaşırtır

Alışkanlıklar ileriye dönük ekonomik beklentileri de aynı paralelde şekillendiriyor. Alışılmışın dışında gerçekleşmeler maliyeti yüksek şaşırmalara neden olacak gibi görünüyor.

Uluslararası mali piyasalar Amerika’da faizlerin her ay yüzde 0.25 puan kadar artmasına alıştı. Herhangi bir ay Amerikan Merkez Bankası (FED) faizleri artırmasa piyasalar çok şaşıracaklar. Amerika’da işlerin yoluna girdiğini düşünecekler. Faizler yüzde 0.5 puan artacak olsa, piyasalar bir miktar panikleyecek. FED’in geçen yıl ortasından bu yana sergilediği tutum bir anlamda FED’in seçeneklerini de kısıtlamış oluyor.

Bizde de benzer bir durum yaşanıyor. Yıl başından bu yana Merkez Bankası her ay faizleri düşürme kararı aldı. İktisadi şartlar ne olursa olsun bundan sonra da faizlerin her ay düşmesi başka riskler doğurabilecektir. Buna karşılık, Merkez Bankası’nın bir ay faizleri düşürmemesi ‘acaba bizim bilmediğimiz bir şeyler mi oluyor?’ diye piyasaların kafasını karıştıracaktır. Piyasalarda bir çalkantı söz konusu olabilecektir.

YENİ ENDEKSLER

Çeşitli dönemlerde piyasaların odaklandığı çeşitli göstergeler vardır. Bu göstergeler mutlaka doğru göstergeler olmayabilirler. Ama, piyasanın beklentilerine bir endeks oluştururlar. Piyasalar bu göstergelere göre hareketlerini şekillendirirler.

Örneğin, 1997 yılındaki Güneydoğu Asya Krizi sırasında krizin derinleşip derinleşmediği ya da geçip geçmediği Hong Kong hisse senetleri endeksi ile ölçülüyordu. Belki, o dönemde Hong Kong piyasasıyla ilgili olmayanlar Hang Sang diye bir borsa endeksi adı bilmiyorlardı. Herkes öğrendi. Her sabah uluslararası piyasaların nasıl bir pozisyon alacağı bu endeksin artıp artmamasına göre şekillendi.

1990’ların başındaki Meksika Krizi’nde, 1998 yılındaki Rusya Krizi’nde ve 2001 Türkiye Krizi’nde krizlerin durumu döviz kuru hareketleriyle ölçüldü. Bu ölçüler piyasa fiyatlarıydı. Dolayısıyla, piyasanın görüşlerini yansıtıyorlardı. Ama, durumu tespit eden bir endeks halini almışlardı.

Son dönemde, piyasaların yeni endeksi yurt dışında FED’in, yurt içinde Merkez Bankası’nın kararları oldu. FED her ay faizleri yüzde 0.25 puan artırdığı sürece, Merkez Bankası her ay faizleri yüzde 0.5 puan düşürdüğü sürece bir sorun yok. Çünkü, piyasalar zaten böyle istiyorlar ve bekliyorlar. Ama, bunun dışında bir karar piyasaları şaşırtacaktır.

DARALAN SEÇENEKLER

Yaratılan beklentiler para politikası seçeneklerini kısıtlayan bir ortam yaratmıştır. Böyle bir ortamda fazla çalkantı yaratmadan vır değiştirmek göreli olarak uzun zaman alabilecektir ve inandırıcı açıklamalar gerektirecektir. İnandırıcılığın azaldığı yerde piyasalar istenmeyen ve beklenmeyen tepkiler verebilecektir.

Finans piyasalarındaki istikrar FED ve Merkez Bankası’nın kararlarına endekslenmiş olduğundan, birinden birinin beklenmedik yönde ve dozda hareket etmesi uluslararası sermaye akımlarının Türkiye’ye akan bölümünü çok yakından ilgilendirmektedir. Manevra alanı oldukça daralmıştır. Diğer makro ekonomik verilerin olumsuz yönde çıkmaları piyasaları da, karar vericileri de üzebilecektir.

Bir hafta tatil yapacağımdan yazılarıma ara veriyorum.