Parasal göstergelerdeki gelişmeler

DÖVİZ ve TL mevduatlarından oluşan toplam para arzı (repo dahil) 2004 yılında yüzde 22 arttı. Bu büyüklüğün yüzde 37’si hala döviz cinsinden tutuluyor.

Döviz mevduatları TL bazında yüzde 10 arttı. Toplam mevduatların 42’si döviz mevduatlarından oluşuyor. Toplam mevduatların milli gelirimize oranı 2001 yılı sonundan bu yana düşüyor.

Banka dışı kesimlerin Hazine bonolarına olan ilgisi geçen yıl da devam etti. Yurt dışında yerleşiklerin tuttuğu devlet iç borçlanma senetlerindeki artış yüzde 150 oldu.

KREDİ VE MEVDUAT

Ekonomik büyümeye paralel olarak bankaların verdikleri krediler de arttı. Geçen yıl TL kredileri yüzde 90 artarken, döviz kredileri yüzde 7 arttı
. Kredilerdeki en büyük artış bireysel kredilerde (tüketici kredileri ve kredi kartları) oldu.

Tüketici kredileri 2004 yılında yüzde 50 artarken, kredi kartlarına borçlar yüzde 110 arttı. Sorunsuz banka kredilerinin yüzde 33’ü bireysel kredilerden oluştu.

Bankaların raporlamalarına göre, yurt içi şubelerden açılıp sorunlu hale gelen krediler 2004 yılında azalma eğilimi gösterdi. Bankalarca karşılıklar ayrıldıktan sonra geriye kalan sorunlu kredi stoku 2003 yılı sonunda 1.5 katrilyon lira iken geçen yıl sonunda 840 trilyon liraya düştü. Toplam sorunlu kredilerin sorunsuz kredilere oranı aynı dönemde yüzde 17’den yüzde 7’ye geriledi.

Toplam sorunsuz TL kredilerinin yaklaşık yüzde 15’i bankalarımızın yurt dışı şubelerinden açılmaya devam ediyor. Geçen yıl bu alanda önemli bir değişiklik yaşanmadı.

Sorunlu hale gelmiş bireysel krediler toplamın yüzde 2.6’sı civarında. Bu oran 2001 yılı sonunda yüzde 6.9 idi. Sorunlu hale gelen bireysel kredilerde göreli bir azalma söz konusu. Sorun, tüketici kredilerinden çok kredi kartlarında yaşanıyor. Örneğin, sorunlu tüketici kredileri miktarı geçen yıl mutlak olarak aynı kalırken, sorunlu kredi kartı borçlarındaki artış yüzde 120 oldu.

Bankalarca toplanan mevduatın krediye dönüşmesi artıyor. 2003 yılı sonunda sorunsuz kredilerin toplam mevduata oranı yüzde 34 iken, geçen yıl sonunda yüzde 44 oldu. Mevduatların büyük bir bölümü bankaların bilançolarında hala kredi dışındaki varlıkları karşılıyor.

Kamu bankalarındaki mevduat artışı özel bankalara göre daha fazla. Ama, kamu bankalarında toplam mevduatların yüzde 74’ü TL mevduatlarıyken, bu oran özel bankalarda yüzde 45 civarında.

Mevduatların ortalama vadesi çok düşük. 2003 yılı sonunda 2.7 ay olan toplam mevduatların ortamla vadesi geçen yıl sonunda 2.8 ay olmuş. TL mevduatlarının ortalama vadesi 2.8 aydan 3 aya gelmiş.

DEVLET BORÇLANMALARI

Bankaların bilançolarındaki toplam devlet iç borçlanma senetleri geçen yıl yüzde 17 artarak 115 katrilyon liraya ulaştı.. TL cinsinden devlet iç borçlanma senetlerindeki artış yüzde 19 oldu
.

Devletin iç borçlanma ihtiyacı banka bilançolarını şekillendiren en büyük etken olmaya devam ediyor. Devletin iç borçlarının milli gelire oranı 2002 sonunda yüzde 55 iken 2003 ve 2004 yılları sonunda yüzde 54 civarında sabitlenmiş görünüyor. Bankaların açtığı sorunsuz kredilerin milli gelire oranı da geçen yıl yüzde 19 ile ancak 2001 yılı düzeyine (yüzde 18 idi) geldi.

Bu rakamları zaman buldukça yorumlayacağım.
Yazarın Tüm Yazıları