Fiyat endekslerinin karşılaştırılması

DEVLET İstatistik Enstitüsü (DİE) yeni fiyat endekslerinin 2003 ve 2004 yıllarına ait değerlerini de yayınladı. Eski toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) ile yeni üretici fiyat endeksini (ÜFE), eski ve yeni tüketici fiyatları endeksleri (TÜFE) konusunda bazı karşılaştırmalar yapmak mümkün oldu.Elimizde iki yıllık veri olması, aynı olguyu ölçmeye çalışsalar da, iki farklı bazda hazırlanmış endekslerdeki temel eğilimleri saptamayı zorlaştırıyor. İstatistik açısından çok fazla anlamlı değerlendirmeler yapmak mümkün değil. Ama, bazı ham gözlemler yapmak mümkün. KURA DUYARLILIKSon iki yıllık veriler tüketici fiyatlarları endekslerinde dikkat çekici bir farklı eğilime işaret etmiyor. Eski ve yeni endeksler, 2003 yılı ortalaması 100 olacak şekilde grafiğe döküldüğünde, birbirlerine oldukça paralel gittikleri gözleniyor. İki endeks aydan aya büyük farklılıklar göstermiyorlar. Örneğin, 2004 yılında tüketici fiyatlarındaki artış eski endekse göre yüzde 9.3 olurken, yeni endekse göre yüzde 9.24 olmuş. 2003 yılında eski endekse göre tüketici fiyatlarındaki artış biraz daha yüksek görünüyor.Yeni üretici fiyat endeksi ile eski toptan eşya fiyat endeksi karşılaştırıldığında, farklı bir resimle karşı karşıya kalıyoruz. Bazı aylarda ÜFE’deki değişme TEFE’deki değişmeye göre çok sert olmuş. Örneğin, 2004 yılının mayıs ayında ÜFE yüzde 4.5 artarken, TEFE yüzde 0.03 düşmüş. Aynı şekilde, geçen yılın son aylarında ÜFE hiç artmazken ya da düşerken, TEFE’de artışlar gözleniyor. Grafikte ÜFE ve TEFE endekslerinin 2003 yılı ortalaması 100 olacak şekilde ayarlanmış sayılarıyla dolar kurunun aylık ortalamalarındaki yüzde değişmesi veriliyor. İki endeksin farklı eğilimler gösterdiği dönemlerle dolar kurundaki eğilimler arasında bir paralellik olduğu izlenimi ediniliyor. Geçen yıl mayıs ayındaki ÜFE endeksindeki sıçrama dolar kurunun da yüzde 11 kadar artışına rastlıyor. Yılın son aylarındaki ÜFE’deki düşüş yine dolar kurunun yüzde 2-3 arasında düşüşleriyle paralel gidiyor. Bu ilişki, ÜFE’nin içindeki imalat sanayi fiyat endeksi ile irdelendiğinde çok daha çarpıcı bir paralellik izlenmektedir.Bu denli kısa zaman aralığındaki verilere bakarak güvenilir sonuçlara ulaşmak mümkün olmasa da, ÜFE’nin TEFE’ye göre kurlara çok çabuk ve güçlü tepki verdiğini söylemek çok yanıltıcı olmayacaktır. Dolayısıyla, yeni endekslere göre enflasyon konusunda beklentilerini şekillendirecek olan ekonomik birimler açısından kur gelişmeleri artık daha önemli olacaktır. Bu fiyat endeksleri baz alınarak enflasyon hedeflemesine gidildiği bir dönemde kurlardaki istikrar daha da önem kazanmaktadır.