×
Denetlenen sektörlerde rekabet
Paylaş
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
TÜRKİYE ekonomisinde bir elin yaptığını diğer elin bozduğu çok görülmüştür. Çünkü, bir elin yaptığı isteyerek yapılmadığından, temel içgüdümüz diğer elle yapılanı bozmak olmaktadır.
Örneğin, yıllarca Merkez Bankası yasasında bırakılan muğlak alanlar nedeniyle başka yasalar ya da kararlar yoluyla Merkez Bankası çeşitli krediler vermeye zorlanmıştır. Yıllık programlar hazırlanır ve programlarda yer verilen afaki yatırım rakamlarını ulaşabilmek için Merkez Bankası’nın kredi vermesi programa yazılırdı.
Tarımın desteklenmesi programı çıkarılıp desteklemenin Merkez Bankası kredileriyle olacağı karara bağlanırdı. Bütün bunlar yapılırken, hiç kimse de Merkez Bankası’nın konu hakkındaki görüşünü merak etmezdi. Kısacası, Türkiye’de bir yasa diğer yasalara müdahale eder. Bu da normal karşılanır.
KONTROL VE DENGE
Benzer olaylar şimdi bağımsız denetleyici ve düzenleyici kuruluşların sorumluluklarında yaşanıyor ve ileride daha da yoğun yaşanacakmış gibi görünüyor. Zorla da olsa bir rekabet otoritesi kurduk. Rekabetin gözetimi ve denetimi Rekabet Kurumu’nun sorumluluğuna verildi. Ama, gelinen noktada denetlenen sektörlerdeki gözetim ve denetim otoriteleri bir anlamda rekabet otoritesinin yetkilerini paylaşmak istiyorlar. Hatta, Rekabet otoritesini devre dışı bırakmak istiyorlar.
Bu yaklaşım yanlıştır. Rekabet olgusu ekonomide bir bütündür. Bazı sektörleri Rekabet Kurumu’nun yetki alanından çıkarmak rekabeti ciddiye almamak olur. Bir elin yaptığını diğer elle bozmak anlamına gelir.
Bankacılık sektöründe birleşme ve satın almalarda rekabet otoritesini devre dışı bırakmak yanlıştır. Aynı şekilde, enerji ya da telekomünikasyon sektörlerinde rekabet otoritesinin varlığını dikkate almayarak bu sektörlerde düzenleyici kurumların rekabet konusuna da bakmalarını beklemek yanlıştır.
Düzenleme, kontrol ve denge (check and balance) işidir. Bir kurumun düzenlemeleri diğer kurumlar tarafından kontrol edilecek ve bir denge sağlanacaktır. Hiçbir kurumum mutlak gücü olmamalıdır. Güç kontrol edilebilmelidir. Reklamda söylendiği gibi, kontrolsüz güç, güç olamaz, yozlaşır.
TEK ÇÖPLÜK
Belli bir süre belli bir sektörde rekabetin sakatlanması başka alanlarda sağlayabileceği yararlar nedeniyle tercih edilebilir. Bunu en iyi değerlendirebilecek kurumlar o sektörlerin denetleyici ve düzenleyici otoriteleridir.
Bu gerçek dahi, rekabet otoritesinin devre dışı kalmasını haklı çıkarmaz. Doğru olan, belli süre rekabetin sakatlanmasını yararlı bulan denetim ve gözetim otoritesinin rekabet otoritesini bu konuda ikna etmesidir.
Bir başka açıdan, ekonomide yeni oluşan bağımsız kurumların kendi aralarında bir koordinasyon içinde olmaları zorunludur. Koordinasyon gereğinin zorluklarından kaçınarak her bağımsız kurumun kendi sektöründe her alanda tek otorite olarak bırakmak özellikle rekabet açısından sakıncalı durumlar doğurabilecektir. Her şeyden önemlisi, kurumlar arası çatışma tamir edilemeyecek boyutlara gelebilecektir.
Koordinasyonun olmadığı yerde çatışma başlar. Bundan kaçınmak mümkün değildir. Bağımsız kurumların çatışmaları bağımsızlığın sorgulanmasına kadar gider. Yani, bağımsız kurullar yalnız kendilerinin öteceği bir çöplük yaratmaya çalışırken, çöplüğü tümden ellerinden kaçırabilirler.
Tarımın desteklenmesi programı çıkarılıp desteklemenin Merkez Bankası kredileriyle olacağı karara bağlanırdı. Bütün bunlar yapılırken, hiç kimse de Merkez Bankası’nın konu hakkındaki görüşünü merak etmezdi. Kısacası, Türkiye’de bir yasa diğer yasalara müdahale eder. Bu da normal karşılanır.
KONTROL VE DENGE
Benzer olaylar şimdi bağımsız denetleyici ve düzenleyici kuruluşların sorumluluklarında yaşanıyor ve ileride daha da yoğun yaşanacakmış gibi görünüyor. Zorla da olsa bir rekabet otoritesi kurduk. Rekabetin gözetimi ve denetimi Rekabet Kurumu’nun sorumluluğuna verildi. Ama, gelinen noktada denetlenen sektörlerdeki gözetim ve denetim otoriteleri bir anlamda rekabet otoritesinin yetkilerini paylaşmak istiyorlar. Hatta, Rekabet otoritesini devre dışı bırakmak istiyorlar.
Bu yaklaşım yanlıştır. Rekabet olgusu ekonomide bir bütündür. Bazı sektörleri Rekabet Kurumu’nun yetki alanından çıkarmak rekabeti ciddiye almamak olur. Bir elin yaptığını diğer elle bozmak anlamına gelir.
Bankacılık sektöründe birleşme ve satın almalarda rekabet otoritesini devre dışı bırakmak yanlıştır. Aynı şekilde, enerji ya da telekomünikasyon sektörlerinde rekabet otoritesinin varlığını dikkate almayarak bu sektörlerde düzenleyici kurumların rekabet konusuna da bakmalarını beklemek yanlıştır.
Düzenleme, kontrol ve denge (check and balance) işidir. Bir kurumun düzenlemeleri diğer kurumlar tarafından kontrol edilecek ve bir denge sağlanacaktır. Hiçbir kurumum mutlak gücü olmamalıdır. Güç kontrol edilebilmelidir. Reklamda söylendiği gibi, kontrolsüz güç, güç olamaz, yozlaşır.
TEK ÇÖPLÜK
Belli bir süre belli bir sektörde rekabetin sakatlanması başka alanlarda sağlayabileceği yararlar nedeniyle tercih edilebilir. Bunu en iyi değerlendirebilecek kurumlar o sektörlerin denetleyici ve düzenleyici otoriteleridir.
Bu gerçek dahi, rekabet otoritesinin devre dışı kalmasını haklı çıkarmaz. Doğru olan, belli süre rekabetin sakatlanmasını yararlı bulan denetim ve gözetim otoritesinin rekabet otoritesini bu konuda ikna etmesidir.
Bir başka açıdan, ekonomide yeni oluşan bağımsız kurumların kendi aralarında bir koordinasyon içinde olmaları zorunludur. Koordinasyon gereğinin zorluklarından kaçınarak her bağımsız kurumun kendi sektöründe her alanda tek otorite olarak bırakmak özellikle rekabet açısından sakıncalı durumlar doğurabilecektir. Her şeyden önemlisi, kurumlar arası çatışma tamir edilemeyecek boyutlara gelebilecektir.
Koordinasyonun olmadığı yerde çatışma başlar. Bundan kaçınmak mümkün değildir. Bağımsız kurumların çatışmaları bağımsızlığın sorgulanmasına kadar gider. Yani, bağımsız kurullar yalnız kendilerinin öteceği bir çöplük yaratmaya çalışırken, çöplüğü tümden ellerinden kaçırabilirler.
Paylaş
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
