×
Bütçe maliye politikası aracı olmaktan çıktı
Paylaş
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
Yıllık bütçeler hükümetlerin uygulayacakları maliye politikalarının en önemli araçlarından biridir.
Bütçe yoluyla devlet gelir dağılımını düzeltmeye çalışır. Ekonomik büyüme bütçe yoluyla uyarılabilir ya da frenlenebilir.
Bütçe yoluyla, Meclis hükümete harcama yetkisi verir. Harcamaların kaynağı olacak vergi gelirlerine yine bütçe yoluyla karar verilir. Kısacası, bütçe hükümetlerin uygulayacakları ekonomi politikasının aynasıdır.
Okullarda kamu maliyesi ya da devlet bütçesi adı altında dersler verilirken bütçenin işlevi kaba hatlarıyla bu şekilde tanımlanır.
Hazırlanan bütçelerin uygulamalarında yıllarca saçmalayan ülkelerde ise bütçe bütün bu işlevlerini yitirir. Devletin ekonomik işlevi bir süre sonra bütçedeki katılıklar nedeniyle yok olup gider. Türkiye birkaç yıldır bu gerçeği çok yoğun bir biçimde yaşamaktadır.
FAİZ VE MAAŞ
Tabloda 2004 bütçesinin ana kalemlerinde ağustos ayı sonu itibariyle gerçekleşmeleri ve yıl sonu ödenekleri verilmektedir. Karşımıza çıkan resim çarpıcıdır.
Yılın ilk sekiz ayında (yılın üçte ikisinde), personel harcamaları ve sosyal güvenlik sistemine verilen sübvansiyonlar için konulan ödeneklerin yaklaşık üçte ikisi harcanmıştır. Yılın ikinci yarısındaki ücret ve maaş artışları göz önüne alındığında, bu kalemlerde yıl sonuna doğru ödeneklerin üzerinde harcama yapılması söz konusu olabilecektir.
Faiz ödeneklerinin yüzde 61.4’ü yılın ilk sekiz ayında harcanmıştır. Döviz kurlarındaki gelişmeler bu kalemde biraz tasarruf yapabilme olanağı yaratmıştır. Faiz, personel harcamaları ve sosyal güvenlik sistemi sübvansiyonları dışında kalan kalemlerdeki gerçekleşme oranı ise sadece yüzde 42.7 olmuştur. Bütçe içindeki payı göreli olarak küçük olsa da, bu yılki bütçede en büyük tasarruf bu kalemlerde olmuştur. Bir başka açıdan bakıldığında, devlet maaş vermenin, faiz ödemenin ve emeklilerine bakmanın dışında doğru dürüst bir harcama yapmamaktadır denebilir.
Kabaca, yılın ilk sekiz ayında toplam bütçenin yüzde 40’ı çalışanlara ve emeklilere ücret ve sağlık harcamaları olarak girmiş, yüzde 45’i de faizlere gitmiştir. Geriye kalan yüzde 15’de diğer işlere harcanmıştır.
OTOMATİK ÖDENEKLER
Bütçede tasarruf yapılmaya çalışıldığında, bu kalemlerin hiçbirinden tasarruf yapılamadığından, bütçenin asıl işlevi olması gereken kalemlerden tasarruf yapılması zorunlu olmaktadır. Teknik tabiriyle, bütçe, otomatik ödenekler bütçesi haline gelmiştir. Siyasetçiye manevra yapacak alan kalmamıştır.
Bütçe kalemlerin ilgilendiren alanlarda yapısal reformlar yapılmasının gerekliliği de bu gerçekten kaynaklanmaktadır. Çünkü, devletin bütçe yoluyla ekonomi politikaları uygulama alanı kalmamıştır. Bütçe geçmişin günahlarını temizleme ve maaş verme bütçesi haline gelmiştir.
Bütçe yoluyla, Meclis hükümete harcama yetkisi verir. Harcamaların kaynağı olacak vergi gelirlerine yine bütçe yoluyla karar verilir. Kısacası, bütçe hükümetlerin uygulayacakları ekonomi politikasının aynasıdır.
Okullarda kamu maliyesi ya da devlet bütçesi adı altında dersler verilirken bütçenin işlevi kaba hatlarıyla bu şekilde tanımlanır.
Hazırlanan bütçelerin uygulamalarında yıllarca saçmalayan ülkelerde ise bütçe bütün bu işlevlerini yitirir. Devletin ekonomik işlevi bir süre sonra bütçedeki katılıklar nedeniyle yok olup gider. Türkiye birkaç yıldır bu gerçeği çok yoğun bir biçimde yaşamaktadır.
FAİZ VE MAAŞ
Tabloda 2004 bütçesinin ana kalemlerinde ağustos ayı sonu itibariyle gerçekleşmeleri ve yıl sonu ödenekleri verilmektedir. Karşımıza çıkan resim çarpıcıdır.
Yılın ilk sekiz ayında (yılın üçte ikisinde), personel harcamaları ve sosyal güvenlik sistemine verilen sübvansiyonlar için konulan ödeneklerin yaklaşık üçte ikisi harcanmıştır. Yılın ikinci yarısındaki ücret ve maaş artışları göz önüne alındığında, bu kalemlerde yıl sonuna doğru ödeneklerin üzerinde harcama yapılması söz konusu olabilecektir.
Faiz ödeneklerinin yüzde 61.4’ü yılın ilk sekiz ayında harcanmıştır. Döviz kurlarındaki gelişmeler bu kalemde biraz tasarruf yapabilme olanağı yaratmıştır. Faiz, personel harcamaları ve sosyal güvenlik sistemi sübvansiyonları dışında kalan kalemlerdeki gerçekleşme oranı ise sadece yüzde 42.7 olmuştur. Bütçe içindeki payı göreli olarak küçük olsa da, bu yılki bütçede en büyük tasarruf bu kalemlerde olmuştur. Bir başka açıdan bakıldığında, devlet maaş vermenin, faiz ödemenin ve emeklilerine bakmanın dışında doğru dürüst bir harcama yapmamaktadır denebilir.
Kabaca, yılın ilk sekiz ayında toplam bütçenin yüzde 40’ı çalışanlara ve emeklilere ücret ve sağlık harcamaları olarak girmiş, yüzde 45’i de faizlere gitmiştir. Geriye kalan yüzde 15’de diğer işlere harcanmıştır.
OTOMATİK ÖDENEKLER
Bütçede tasarruf yapılmaya çalışıldığında, bu kalemlerin hiçbirinden tasarruf yapılamadığından, bütçenin asıl işlevi olması gereken kalemlerden tasarruf yapılması zorunlu olmaktadır. Teknik tabiriyle, bütçe, otomatik ödenekler bütçesi haline gelmiştir. Siyasetçiye manevra yapacak alan kalmamıştır.
Bütçe kalemlerin ilgilendiren alanlarda yapısal reformlar yapılmasının gerekliliği de bu gerçekten kaynaklanmaktadır. Çünkü, devletin bütçe yoluyla ekonomi politikaları uygulama alanı kalmamıştır. Bütçe geçmişin günahlarını temizleme ve maaş verme bütçesi haline gelmiştir.
Paylaş
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
