Enis Berberoğlu: IMF'li günlerin öbür yüzü (1)

Sigara kaçakçılığı yine hortlar mı?

Muhtemelen bugün IMF İcra Direktörleri Kurulu, Türkiye ile 18'inci stand-by anlaşmasını onaylayacak. Türkiye yıllar sonra yeniden IMF'li günler yaşayacak... IMF ve Türkiye arasındaki anlaşmanın uluslararası piyasalarda yaratacağı güven ortamı, dış kredi musluklarını açacak ve hatta belki de doğrudan sermaye yatırımlarını özendirecek.

Ankara'daki ekonomi kurmaylarının IMF patentli istikrar paketinin temelinde bir buçuk yıllık bir dönem için önceden ilan edilen döviz kurları yatıyor. Merkez Bankası böylece piyasaların önünü açıyor, enflasyonla mücadelede sarılacakları çıpayı seçiyor.

Peki ya kur artışı enflasyonun biraz gerisinde kalırsa?

Bu riskin genel dengelere etkisi saygın iktisatçılar tarafından günlerdir işleniyor... Biz izninizle çok daha iddiasız gibi gözüken ama kritik bir cepheye ışık tutmaya çalışacağız.

* * *

Dün Anadolu Ajansı şu haberi geçti: ‘‘Mali Şube Müdürlüğü ekiplerince yapılan operasyonlarda, kaçak yollarla İngiltere'ye götürülmek istenen, piyasa değeri yaklaşık 2 trilyon lira olan 35 bin karton sigara ele geçirildi, olayla ilgili 8 kişi gözaltına alındı.’’

Sigara kaçakçılığı haberlerinde rastlanan ekonomik senaryo hep aynıdır... Türkiye'de içki ve sigara fiyatları üzerinde çok yüksek vergi vardır. Oysa örneğin, Tekel 2000 sigarası ihraç şartıyla alındığında bu vergiler ödenmez... Ve bu vergisiz, dolayısıyla bayi fiyatına göre yarı yarıya ucuz sigaraların aslında uydurma ihraç pazarları yerine yeniden Türkiye'ye dönmesi kimseyi şaşırtmaz.

Zaten haberin ilk ayağı işin bu yönüyle ilgili... Mali Polis bastığı bir depoda, 600 baks Tekel 2000 ve diğer markada yabancı sigara yakaladı. Yani suçun bir yönü Türkiye'ye doğru kaçak mal girişiyle ilgiliydi.

Ama bizi asıl ilgilendiren diğer yönüydü.

Yani İngiltere'ye kaçak sokulmaya çalışılan Benson and Hedges sigaralarıydı... Demek ki yabancı sigarayı Türkiye'den İngiltere'ye kadar kamyonla kaçak götürmenin kárı bu riski almaya yeterliydi...

* * *

Böylece geldik IMF'li günlerin bizce ilk kritik sorusuna...

Şu anda bile çift yönlü kaçak mal trafiğini cazip kılan kur politikası gelecek yıl acaba daha riskli bir hal alır mı?

Çünkü düşünün ki, Tekel ürünlerine gelecek yıl enflasyon oranında zam yapılacak... Ama örneğin, aynı sigarayı ihraç kaydıyla ve dolar fiyatıyla satın almak daha ucuza gelecek... Özetle kaçakçı kárı yükselecek.

Veya ikinci bir örneğe geçelim... Yurtdışında TL'nin döviz cinsinden fiyatı, muhtemelen Türkiye'dekine göre daha yüksek olacak...

O yüzden Türkiye'ye dolar ödeyerek satın alınan ve yurtdışında kaçak satılan mallar (örneğin sigara, parfüm) iyi kár getirecek.

* * *

Önümüzdeki yıl sigara kaçakçılığı hortlar mı bekleyip göreceğiz...

Ama mafya yeniden güçlenirse biliniz ki suçlusu canını dişine takıp çalışan polisler değil, başka yerde affettiği vergisini tiryakiden toplamaya çalışan devlettir.