Denizcilerin 270 milyon dolarlık son dakika golü kaleden döndü

Enis BERBEROĞLU

DENİZCİLİK şirketlerinin Emlakbank'a olan 270 milyon dolarlık kredi borcunu 5 yıl süreyle erteleyen 11 Ocak 2001 tarihli kararnameyi uygulama girişimi, kamu bankalarına atanan ortak yönetim kurulundan son anda döndü. Ortak yönetim kurulu, ‘‘kaynağı olmadığı’’ gerekçesiyle kararnamenin uygulanmasını reddetti.

SON dakika golü direkten, daha doğrusu kamu bankalarına atanan ortak yönetim kurulundan döndü demek lazım. Çünkü yakın tarihte belki de ilk kez kamu bankaları siyasi otorite tarafından verilen görevi ‘‘kaynağı olmadığı’’ gerekçesiyle geri çevirdi. Ekonomi Bakanı Kemal Derviş'in kurduğu sistem denizcilik kesimine dönük kredilerin ertelenmesi önerisiyle gündeme gelen meydan okumayı başarıyla göğüsledi.

* * *

Denizcilik sektörünün sorunları yeni değil. 1980'li yıllarda büyüyen Türk armatörleri, 1990'lı yıllarda düşük seyreden navlun fiyatları ve zincirleme ekonomik kriz nedeniyle güç günler yaşıyor.

Denizcilik şirketlerinin Denizbank'tan aldıkları ve geri ödemekte zorlandıkları krediler Emlak Bankası'na devredildi. Emlakbank da bu kredileri tahsil edemedi.

Hükümet 11 Ocak 2001 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan kararıyla denizcilik sektörüne ‘‘hayat öpücüğü’’ verdi.

Sektörün toplamı 270 milyon doları bulan tahsili gecikmiş kredilerinin ilk yılı ödemesiz beş yıllık vadeye yayılması kararına varıldı.

Ne var ki bu kararın hayata geçirilmesi 22 Şubat krizi nedeniyle mümkün olamadı. Bayram tatilinde Türkiye'de göreve başlayan yeni Ekonomi Bakanı Kemal Derviş zaten zorda olan kamu bankalarında yeni kambur yaratmaya karşı olduğu için operasyonu durdurdu.

* * *

Bakan Kemal Derviş'in IMF-Dünya Bankası görüşmeleri için Türkiye'den ayrılmasından birkaç saat sonra başlayan Bakanlar Kurulu toplantısında denizcilik sektöründe borç erteleme kararının yeniden gündeme geleceği haberi başkente yayıldı. Nitekim toplantının ardından Hükümet Sözcüsü Şükrü Sina Gürel'e konuya ilişkin sorular yöneltildi.

Bakan Gürel'in konunun Bakanlar Kurulu'nda görüşülmediği yönündeki açıklamasına karşılık toplantıdan hemen sonra armatör borçlarının ertelendiği haberi resmi kanallara da yansıdı. Anadolu Ajansı'nın geçtiği haber Denizcilikten Sorumlu Devlet Bakanı Ramazan Mirzaoğlu'nun kurmayları tarafından da teyid edildi. Böylece başkentte Bakanlar Kurulu'ndan ne zaman geçtiği ve kaynağı belirsiz bir destek paketinin dolaştığı kesinleşti.

* * *

Deniz Ticaret Odası yetkilileri bu karara dayanarak akşam saatlerinde kamu bankalarına atanan ortak yönetimin kapısını çaldı. Ne var ki denizcilik sektörü temsilcileri beklemedikleri bir yanıtla karşılaştı:

‘‘ Emlak Bankası Yasası 15 Kasım'da değişti. Yeni yasaya göre bankanın kaynak kullandırırken maliyetin altında fiyat belirlemesi yani zarara girmesi artık mümkün değil. İstisnası Bakanlar Kurulu'nun zararı peşinen ödeyerek görev vermesi. Ancak o zaman size yardımcı olabiliriz.

Ödenek olmadan varılan kararların Bakanlar Kurulu veya İstanbul'da bir holding odasında alınması şu aşamada bizim için fark etmez. Bütçede denizcilik sektörüne faiz farkı için ödenek yok. Dolayısıyla size kaynak aktarırsak yasa karşısında şahsen sorumlu/suçlu duruma düşeriz.’’

(Görüşmenin bu aşamasında denizcilik sektörü heyetinden bir üye rahatsızlandı.)

Kamu bankalarına atanan ortak yönetim böylece kredi erteleme operasyonuna kesin dille karşı çıkarken sadece armatörlere değil borçlu konumdaki diğer şirketlere dönük şu uyarıyı da dile getirdi:

‘‘Emlak Bankası'nın devri operasyonu sırasında normal konumdaki krediler Halk veya Ziraat'e geçecek. Ancak tahsili gecikmiş alacaklar için Amme Alacaklarının tahsiline ilişkin yasa devreye girecek. Bu durumda borçlu şirketlerin yönetimlerine şahsi haciz bile söz konusu olacak.’’

Hazine'nin önceki gün çiftçi ve esnaf kredilerinde faiz indirimi için sınırın bütçe ödenekleri olduğunu hatırlatmasının ardından dün de kamu bankalarının ortak yönetiminden gelen bu ikinci rest Kemal Derviş'in Dünya Bankası nezdindeki temasları için ‘‘olmazsa olmaz’’ koşul sayılıyor.

Ne var ki Hazine'nin uyarısına kızan hükümet üyelerinin kamu bankalarının itirazını nasıl karşılayacağı da merakla bekleniyor.