Enis Berberoğlu:Dananın kuyruğu eylülde kopuyor

Enis BERBEROĞLU

DÜN bu köşeye neden ‘‘Paketin Balayı Bitiyor’’ başlığını uygun gördüğümüzü izninizle bugün biraz daha açalım.

Önce en genel çerçeveyi çizelim. Türkiye son 20 yılın en iddialı ekonomik programını çoğumuzu şaşırtan ölçüde ciddiyetle uyguluyor.

Ama ilk altı ayda -kamu çalışanları hariç- pek can yanmadı.

Çünkü benzer programların uygulandığı ülkelerde de örneklerine rastlandığı gibi faiz düşüşüne bağlı tüketim artışı yaşandı. Sanayi üretimi yükseldi, ithalat arttı, piyasalar canlandı. İlk iki ayı hesap dışı tutarsanız, enflasyon yıllık yüzde 22.6 düzeyine indi.

Milyona yakın yatırımcı mutluluk çubuğu ile karıştırılan borsa endeksini hiç düşmeyecek gibi algıladı. Hatta paketin aslında memura düşük zamla, yüklü KİT zamlarından ibaret olduğu bile sanıldı.

Zaten ‘‘Paketin balayı bitiyor’’ demekten kastımız buydu. Çünkü ikinci altı ayına girerken, ekonomik programın mantığına uygun olarak;

- Faizlerdeki hızlı düşüş kalıcı oldu, ne var ki borsadaki kaçınılmaz düzeltme hareketi küçük yatırımcıyı üzdü.

- Memurlardan sonra tarım kesimine de düşük taban fiyatı verildi, toplusözleşme bekleyen yüz binlerce işçi muhtemelen aynı kaderi paylaşacak.

* * *

Hasatın ardından Türkiye ekonomisi sonbahara kadar tatile girer. Piyasalar okulların açılacağı eylül ayına hazırlanır.

Bize göre, Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel'in bu eylül ayını programın direnç/destek testi olarak seçmesi bu yüzden çok anlamlı...

Çünkü eylül ayında; a) Turizm ve işçi dövizi gibi yaz aylarına özel dış kaynak girişi kesilecek, b) Her yıl olduğu gibi yaz aylarına göre daha yüksek fiyat artışı beklentisi piyasaya hákim olacak, bekletilen zamlar etiketlere yansıyacak...

İşte bu ortamda eylül ayı enflasyonu da düşük çıkarsa programa inanç yükselecek, aksi halde işler iki nedenle karışacak:

1) Hükümet ve ekonomi kurmayları enflasyonun yıl sonunda yüzde 20'ye inmese de yüzde 30'un altında kalacağından umutlu. Yeni hedef iki ay gecikmeyle de olsa Mart 2001'de yüzde 20'yi yakalamak. Sonbaharda fiyatlar yeniden tırmanışa geçerse bu hedef de suya düşecek.

2) Kur çıpası politikası yükselen taleple birlikte ithalatı körüklüyor, cari açık rakamını yükseltiyor. Sonbaharda talep biraz kırılmış, enflasyon eğrisi de kura yakın seyreder hale gelmezse, açığın daha da büyümemesi ancak ithalatı dolaylı yoldan frenleyecek -tüketici kredilerini pahalılaştırmak gibi- önlemlerle mümkün olacak.

* * *

Üstelik eylül ayında sadece ekonomik program değil siyaset de kritik kavşağa girecek. İdam, 312'nci madde, AB'ye giriş koşulları sadece koalisyon partilerinde değil Türkiye genelinde tartışılacak. Yeni hükümet senaryoları işportaya düşecek.

O yüzden ‘‘Paketin balayı bitiyor’’ demekle kalmıyor, ‘‘Dananın kuyruğu kopacak’’ tahminini de sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Ne var ki kimse yanlış anlamasın. Bu uyarılarımız, paketin başarı şansının düşük olduğu kanaatinden kaynaklanmıyor. Hatta tam aksine bu yazıları pakete sahip çıkılması çağrısı olarak bile kabul edebilirsiniz.