Batı’yı bilemem ama İsrail’le kavga farklı

2007 sonbaharındaki yemek davetine katılım yüksekti.

Levy, bu ülkeye aidiyetini gösterme çabasındaydı.

Doğum yeri Bergama’daki çocukluk günlerini anlattı.

Kara önlüklü, kasketli eski fotoğraflarıyla sempati topladı.

Ama masadaki Türk politikacıların kafası başka yerdeydi.

O akşam ABD Kongresi’nde kritik önemde oylama vardı.

Ermeni soykırımı tasarısı Komite’de karara bağlanacaktı.

Türkiye sadece Başkan Bush’u aramakla kalmadı.

İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres’den de yardım istendi.

ABD’deki oylama Türkiye’nin aleyhine sonuçlandı.

Ankara, Bush kadar Peres’i de sorumlu tuttu.

¡ Â¡ Â¡

Türkiye-İsrail ilişkisinde üçüncü ülkeler hep önemliydi.

Soğuk Savaş’ta Washington-Ankara-Kudüs ekseni mükemmel çalıştı.

1990’larda Türkiye, Suriye, Irak ve İran’a karşı müttefik aradı.

Nükleer gücü sayesinde İsrail yine tek olası adaydı.

Ama 2000’li yıllarda denklemdeki sabitler yerinden oynadı.

Üstelik sadece Türkiye’de İslami hassasiyeti olan iktidar seçildi diye değil. İcabı zaman (konjonktür) öyle emretti:

? Komşularla barış: Türkiye, Suriye ve Irak’la sorunlarını çözdü, ortak bakanlar kurulu toplayan, neredeyse sınırsız komşu oldu.

? İki önemli açılım: Türkiye ve Ermenistan arasında yakınlaşma yaşandı, Kıbrıs müzakereleri Rum lobisini yumuşattı.

? Silah ihtiyacı yok: Türkiye son demokratik açılımla dağdakileri indirirse İsrail’in yüksek askeri teknolojisine de ihtiyaç kalmayacak. (Diğer bazı ülkeler silah satışına Güneydoğu şartı koyuyordu.)

¡ Â¡ Â¡

Peki Türkiye İsrail ile ilişkilerini ihtiyacı kalmadığı için mi bozuyor? Açıkçası bir etken ama tek neden bu değil.

Türkiye bölgede artan siyasi ağırlığına uygun rol istiyor.

Suriye-İsrail barışı bu yeni role çok uygun projeydi.

Türkiye beş tura aracılık etti, altıncısı yapılamadı.

Çünkü İsrail Türkiye’de masadan kalkarken Gazze’de saldırdı. Bizzat Başbakan Tayyip Erdoğan kendisini kandırılmış hissetti.

¡ Â¡ Â¡

Bugünlerde moda tartışma Türkiye’deki eksen kayması.

İran ziyareti ve nükleer duruş akıllara şüphe getiriyor.

Ben o ziyaretteydim, kuşkuyu haklı çıkartacak emare görmedim.

Ama asıl itirazım İran’ı örnek gösterenlerin yanına İsrail’i eklemesi. Çünkü anlatmaya çalıştığım üzere, İsrail ile mesele farklı. ABD’ye bile taviz vermeyen İsrail’in barışı ne kadar istediği asıl sorun.

¡ Â¡ Â¡

Yazıya Gaby Levy’den bir anımla başladım, soruyla tamamlayayım.

Türkiye’yi bu kadar iyi tanıyan sayın sefir... Başına gelecekleri bilmediği için mi kesin protestoya uğrayacağı adresleri seçiyor, yoksa Türkiye’yi gayet iyi tanıdığı için mi öyle yapıyor?