Enis Berberoğlu: Aynı saatlerde Tiflis'te 3+3+2

Enis BERBEROĞLU

Madem ki 312 veya 5+5'e referans vermeden yazmak haybeye gayret sayılıyor... O zaman biz de tarihi -en azından yarınki oylamaya kadar- donduralım... Süleyman Demirel'in kişisel tarihine ‘‘Kara Çarşamba’’ diye geçen günün akşam vaktinde komşu coğrafyada neler oldu, ona bakalım...

* * *

29 Mart 2000 günü Ermenistan Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan, Tiflis'te Gürcü meslektaşı Eduard Şvardnadze'nin konuğuydu.

Koçaryan başkanlık seçimi arifesindeki Gürcistan'ın ulusal parlamentosunda bir konuşma yaptı. Ermenistan Cumhurbaşkanı'nın Tiflis'te verdiği mesaj tüm dünyada ve özellikle Moskova'da geniş yankı buldu. Ama Anayasa oylaması telaşındaki Türkiye'de pek dikkate alınmadı.

Oysa Robert Koçaryan, ilk kez Türkiye tarafından gündeme getirilen ‘‘Kafkas İstikrar Paktı’’ projesine destek verdi, hatta Avrupa Birliği ile ABD'nin katılımıyla daha geniş bir çerçeve önerdi...

* * *

Robert Koçaryan Tiflis'teki konuşmasında Güney Kafkasya'daki üç ülkenin, Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan'ın işbirliğine gitmesini bölgesel istikrar için ilk halka olarak saydı...

Bu üçlüye, bölgenin üç lider ülkesi olan Rusya, İran ve Türkiye'nin eklenmesini önerdi... Ayrıca AB ve ABD'nin katılımıyla Avrupa değerlerinin Atlantik'ten Urallar'a kadar uzanmasını temenni etti.

Özetle, biz Ankara'da 312 veya 5+5'le uğraşırken Tiflis'te Ermenistan Cumhurbaşkanı, ‘‘3+3+2’’ formülünü dünya kamuoyuna açıklıyordu. (Ermenistan resmi televizyonu, NAT, 29 Mart 2000)

* * *

Türkiye bildiğimiz kadarıyla Koçaryan'ın formülüne karşı resmi tepki vermedi, zaten verecek halde de değil...

Dolayısıyla, Güney Kafkasya'da 3+3+2 paktıyla ilgili dış yorumlarla yetinmek zorundayız. Bu yorumların üç ayrı ekseni bulunuyor:

1) Yabancı gözlemcilere göre Koçaryan, geçen yıl parlamentoda suikasta kurban giden sertlik yanlısı başbakanı destekleyen Silahlı Kuvvetler'i dengelemek için uluslararası bağlantılarını kullanmak istiyor.

2) Ermenistan'ın Rusya'dan gelen baskılara karşı özellikle ABD ve Avrupa Birliği'nden gelen maddi/manevi destekle direnen Gürcistan'ın politik manevra alanına kavuşmaya çalıştığı yorumu yapılıyor.

3) Bugüne kadar tek boyutlu ve tamamen Rusya'ya bağımlı dış politika izleyen Ermenistan'ın ABD ve AB'ye açıldığı belirtiliyor. Dolayısıyla son teklife Moskova'dan sert tepki bekleniyor.

* * *

Sizce hangisi daha önemli...

5+5'mi, yoksa 3+3+2'mi?