Emin Çölaşan: Yüzyılda Anadolu (2)

Emin ÇÖLAŞAN

Türkiye, yüzyılın ikinci yarısına serbest seçimlerle, değişen bir iktidarla giriyor.

- Yıl 1950: CHP dönemi sona eriyor, Demokrat Parti iktidarı işbaşına geçiyor. Celal Bayar Cumhurbaşkanı, Adnan Menderes Başbakan oluyor. Hemen ardından Kore'ye asker gönderip savaşa katılıyoruz.

NATO'ya üye olarak kabul ediliyoruz.

Yıl 1955: 6-7 Eylül olayları patlıyor. Selanik'te Atatürk'ün evine bomba atıldığı söylentisi üzerine İstanbul'da özellikle Rum azınlığa ait tüm işyerleri çapulcular tarafından yağma ediliyor, kiliseler yakılıyor. Sıkıyönetim ilan ediliyor.

1950'li yıllarda Demokrat Parti iktidarında önce özgürlükler geliyor, liberal ekonomiye geçiş başlıyor. Fakat bir süre sonra iktidar-muhalefet kavgası doruğa çıkıyor. Türkiye iki kampa ayrılıyor. Demokrat Parti, Vatan Cephesi'ni kuruyor. 1950'li yılların sonuna doğru ekonomi darboğaza giriyor. Özgürlükler kısıtlanıyor. Meclis'te kurulan Soruşturma Komisyonu'na tutuklama ve yargılama yetkisi veriliyor. Muhalefet sindirilmek isteniyor. Huzursuzluk yayılıyor. Hükümet aleyhine gösteriler başlıyor.

Yıl 1960: 27 Mayıs'ta ihtilal oluyor, Türk Silahlı Kuvvetleri ülke yönetimine el koyuyor. Ülkeyi Milli Birlik Komitesi yönetiyor. Yassıada duruşmaları başlıyor.

Yıl 1961: Özgürlükçü bir Anayasa yürürlüğe giriyor. Yassıada duruşmaları bitiyor. Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan, İmralı Adası'nda idam ediliyor.

Yıl 1962 ve 1963: İnönü Başbakan. Harp Okulu Komutanı Kurmay Albay Talat Aydemir ve arkadaşları tarafından iki darbe girişimi yapılıyor. Aydemir ve Fethi Gürcan idam ediliyor.

Yıl 1964: Yeni kurulan ve ihtilalde kapatılan Demokrat Parti'nin devamı olan Adalet Partisi'nin başına genç bir bürokrat, Süleyman Demirel seçiliyor. Demirel Başbakan oluyor.

Yıl 1971: Ülkede olupbitenden memnun olmayan komutanlar tarafından 12 Mart Muhtırası veriliyor. Demirel hükümeti istifa ediyor.

Yıl 1974: Türkiye'de ilk kez sol bir parti seçim kazanıyor. CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit Başbakan oluyor. Erbakan'ın Milli Selamet Partisi ile hükümet kuruyor.

Yıl 1974: Kıbrıs'ta Türkler öldürülüyor, Yunan cuntası doğrultusunda darbe yapılıyor. 20 Temmuz günü Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs Barış Harekátı başlıyor. Adanın belli yerlerini ele geçiriyoruz. (Sonra, Kuzey'de Türk Devleti kuruluyor).

Yıl 1975: Bütün sağ partilerin katılımıyla Milliyetçi Cephe hükümeti kuruluyor. Türkiye'de sağ-sol, devrimci-ülkücü kavgası başlıyor. Anarşi ve terör yayılıyor. Mahalleler, okullar, sokaklar, öğrenci yurtları, kamu kuruluşları, polis bile bölünüyor. Ülkenin çeşitli yerlerinde sıkıyönetim ilan ediliyor. Her gün kardeş kavgası, her gün cinayetler, baskınlar, ölümler.

Yıl 1977: Ekonomi yeniden darboğaza giriyor. Döviz transferleri duruyor. Yokluk, kıtlık, kuyruk dönemi başlıyor. Enflasyon süreci hızlanıyor, terör yayılıyor.

Yıl 1980: 12 Eylül günü Türk Silahlı Kuvvetleri yönetime el koyuyor. Partiler kapatılıyor, liderler gözaltına alınıyor, siyaset yasağı getiriliyor. İdam cezaları infaz ediliyor. Askeri dönem yaşıyoruz. Anarşi ve terör bitiyor.

Yıl 1983: Darbe sonrasında yapılan ilk seçimi, yeni kurulan ANAP kazanıyor ve Türkiye Turgut Özal dönemine giriyor. Meclis'te uzun yıllardan beri ilk kez tek parti hükümeti. Türkiye'de yolsuzluk, hırsızlık, vurgun ve yozlaşma dönemi başlamış oluyor. Liberal ekonomi şaha kalkıyor, toplumun tüm kutsal kavramları allak bullak ediliyor.

1980'li yılların ikinci yarısında yapılan halkoylamasıyla siyasi yasaklar kalkıyor, Demirel sahneye yeniden çıkıyor, Başbakan oluyor.

Kürtçülük adı altında Güneydoğu'da PKK terörü hortluyor, on binlerce insanımız can veriyor.

Yıl 1993: Özal ölüyor, Başbakan Demirel Cumhurbaşkanı seçiliyor.

* * *

Sonrasını zaten biliyorsunuz. Bir ülkenin 100 yılını birkaç satıra sığdırmak elbette ki mümkün değil. Bu yüzden, dünden başlayarak iki yazıda sizlere çok kısa ve doğal olarak çok eksikleri olan bir özet sunmaya çalıştım.

20. yüzyıla padişahlık, halifelik ve çökmekte olan bir imparatorlukla girdik ve bu topraklarda üç padişahla yaşadık:

Abdülhamid, Reşad, Vahideddin.

Cumhuriyet döneminde 9 cumhurbaşkanı görev yaptı:

Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü, Celal Bayar, Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Kenan Evren, Turgut Özal, Süleyman Demirel.

* * *

100 yıl boyunca hiçbir gün rahat bırakılmadık. İç ve dış düşmanlar sürekli devrede oldu. Ülkemize zarar vermek isteyenler, içeride ve dışarıda karşımıza çeşitli kışkırtma yöntemleriyle çıktılar:

Şeriatçı isyanlar, Sünni-Alevi kavgası, Türk-Kürt kavgası, sağ sol ve devrimci-ülkücü kavgası, PKK terörü, Ermeni Asala terörü ve daha niceleri!

Hemen hepsinde, dışarının parmağı ve rolü vardı.

Bu topraklarda nice yüzyılları tamamladığımız gibi, 20. yüzyılı da tamamladık. Belki kazalı belalı, yaralı ama başımız dik.

İnanın ki bunca olaya, bunca tahrike, bunca krize, ekonomik darboğaza, hırsızlığa, yolsuzluğa, vurguna, bunca iç ve dış düşmana dünyanın hiçbir ülkesi, hiçbir milleti dayanamazdı.

Biz bunu başardık. Hem başardık, hem de her alanda büyük atılımlar gerçekleştirdik.

Darısı diğer yılların, diğer yüzyılların başına.