TOBB, Habur'u işletemez

İşte bu olmadı. Olmadı, yani olmaması gerekir demektir. Sebebini açıklayayım.

Kapitalizm, bu kelime rahatsızlık veriyorsa ‘‘serbest pazar ekonomisi’’ diyelim, çok sağlam teoriler üzerine kurulu, karmaşık ve işleyişi, insanı bunaltan ayrıntıda hukuki kurallara bağlanmış büyük bir senfonidir. Bu senfoni, katı bir disiplinle icra edilirse, ortaya tadına doyulmayan görkemli bir müzik çıkar. Aksi takdirde sonuç patırdı ve gürültüdür. Diğer bir değişle, aldatmaca, kargaşa ve yolsuzluktur. Yani geri kalmışlık.

Kapitalizmin iki ayağı varsa, bunlardan biri ‘‘fiyat mekanizması’’ diğeri de ‘‘iş bölümü’’dür. Gerek mikro düzeyde, yani firma seviyesinde, gerekse makro düzeyde, yani ülke çapında ‘‘iş bölümü’’ yapmak şarttır. İş bölümü sayesinde verimlilik artar. Yani hem maliyetler düşer, hem de kalite yükselir. Bu gerçeği, bundan 200 yıl önce ilk Adam Smith farketmiştir.

* * *

Şimdi gelelim somut olayımıza. TOBB, sanayi ve ticaret odalarıyla borsaların bir üst kuruluşudur. Ticaret odaları, tacirlerin daha iyi ticaret yapabilmesi için çalışır. Yarı kamusal bir kuruluştur. Üyelerinden para toplayarak yaşamını sürdürür. Üyelerine hizmet eder. Üyelerinin toplumla ilişkisinini iyileştirmek maksadıyla ve sırf bu maksat çerçevesinde kalarak, doğrudan topluma da hizmet sunabilir. (Tüketici haklarının korunması gibi.) Ama bir ticaret odası, asla ticaret yapamaz. Çünkü ticareti onun üyeleri yapar. Bir kuruluş, kendisini meydana getirenlere rakip olamaz. Nitekim, Tabipler Odası da hasta tedavi edemez, hastahane kuramaz veya işletemez. Hastaları, bu odanın üyeleri olan tabipler tedavi eder. Aynı şekilde Mühendisler Odası, ne proje yapar ne de müteahhitlik. Bu işleri onun üyeleri yapar. Bu üyeler isterlerse, tek başlarına ve birlikte hareket edebilir. Gazeteciler Cemiyeti, gazetecilik yapamaz, gazete çıkaramaz. Baroyu avukatlar kurar, ama baro hukuk bürosu değildir. Dava alamaz. Davayı avukatlar alır.

* * *

Ticaret ve sanayi odalarıyla, borsaların bir üst kuruluşu olan TOBB'un ticaret yapması, yani Habur Sınır Kapısını'nı işletmesi kesinlikle kapitalisit sistemin teorisine uygun değildir. Böyle bir girişimin, ticaret ve idare hukuku bakımından da mümkün olmaması gerekir. İşin bu yönünü hukukçulara bırakıyorum. Hülle yapıp, işi kitabına uydursunlar diye değil; bunun kanunların ruhuna aykırı olduğunu topluma haykırsınlar diye.

Eğer Habur kapısının, özel sektör tarafından işletilmesi uygun görülmüşse, bu işi yapabilecek yüzlerce otelci ve turizimci girşimci bulunur. Sırası gelmişken söyleyeyim. Ticaret Odaları üniversite de kuramaz. Bu da hem kapitalizmin teorisine hem de hukuka aykırıdır. Odalar, vakıf da kuramaz. Vakıf, özel hukuk kurumudur. Para vakfedenin özel kişi olması gerekir. Dolayısıyla odalar vakıf yoluyla da, umuma açık üniversite kuramaz. İsterlerse sadece üyelerinine her tür eğitim verebilir.

Son Söz: Biz yaptık oldu; olmaz.