Sıkı mı, gevşek mi

Buna rağmen, ekonomi son derece canlı. Geçen yılki yüzde 9.9’luk büyüme bir rekordur. Bu rekor, sıkı para politikası uygulanmasına rağmen kırılmıştır. Dolayısıyla, mucizedir. Üstelik, bütçe disiplini devam etmektedir. Ancak, ekonominin daha fazla ısınmaması için, iç talebin artmasına izin vermemek gerekir. Aksi takdirde, enflasyon yükselir. Bu da Merkez Bankası’nın, gerekli görürse faizleri yükseltmesi, en azından düşürmemesi anlamına gelir. Daha iyisi, iç talebi yeni vergilerle frenlemektir.’

Şimdi bu ezberi irdeleyip, düzeltmeye çalışalım.

1. Sıkı para politikası; bir ülkede, piyasadaki para miktarını sınırlı, faizleri ise yüksek tutmak demektir. Kritik olan, faizdir.

2. Faizler yüksek olunca;

a) Özel sektörde, ‘yatırım harcamaları’ azalır. Çünkü yatırım, ‘getirisi, götürüsünden’ yani kárlılık, faizden yüksekse yapılır. Yüksek faiz, bir çok yatırım projesini rafa kaldırtır. Düşük faiz ise, daha önce rantabl olmayan projeleri ‘yapılabilir’ kılabilir.

b) Yüksek faizde, vade farkları da yüksek olacağından özellikle taksitli dayanıklı mamul alımları ertelenir. Düşük faiz, ertelenmiş taksitli mal satışlarını patlatır.

3. Türkiye, çift para birimli bir ülkedir. Bu ülkede en az 16 yıldır hem TL, hem de döviz (Mark-Euro veya dolar) kullanılmaktadır. Türkiye’de para ‘sıkı mı, gevşek mi’ diye konuşurken, sadece TL cinsinden paranın miktarı ve faizini değil, piyasadaki döviz miktarını ve özellikle faizini de dikkate almak gerekir.

4. Merkez Bankası, para piyasasında Nasreddin Hoca Türbesi’nin bekçisi mesabesindedir. Türbenin yan duvarları yoktur; buradan döviz girer, çıkar. Türbenin demirden yapılmış bir TL kapısı vardır. Bu kapının anahtarı da Merkez Bankası’ndadır.

5. Geçen iki yılda, özel sektörün yatırım malı ithalatında patlama olmuştur. Ayrıca, araba ve dayanıklı mal satışları tarihi rekorlar kırmıştır. Bunların hepsi ‘döviz’ kredisiyle finanse edilmiştir.

6. Döviz, bol ve ucuzdur. Hatta, değerlenen TL ile hesap edilirse, döviz kredisinin faizi ‘eksi’dir. Bu sebeple, döviz borçlusu şirketlerin ve bankaların kárları patlamıştır.

7. Sıkı maliye politikasıyla faiz dışı fazla verilmesi; bütçe, fazla verdi demek değildir. Bu yıl dahil, T.C. bütçesi sürekli ‘açık’tır.

Özetle, ülkemizde hem ‘gevşek para’, hem de ‘açık bütçe’ politikası geçerlidir. Büyümenin de, cari açığın da, kamu borçlarındaki artışın da sebebi budur. Bunda da şaşılacak bir şey yoktur.

Son Söz: Şaşılmayacak şeye şaşan, şaşkındır.