Kapitalist sosyalizm

Hayatta eşitlik aramak, erkek saçını fırça formunda kesme anlamına gelen “alabros” tıraşta, kesilen ve kalan saç tellerinin boyunun aynı olmasını istemek kadar saçmadır; hele, hele işin içine bir de “kardeşliği” katarsanız tam bir açmaz üçken yaratmış olursunuz diye bizi uyarmıştı. Fransız İhtilâlının “özgürlük, eşitlik ve kardeşlik” mottosunu harika bir sentez diye bellemiş olan bizler, aniden ayağımızın altından sağlam sandığımız zeminin kaydığını hissetmiştik. Yıllar sonra, “her şeyin zıttı ile kaim” ve “kelimelerin anlamsız” olduğunu idrak edince, rahatlamıştım. Zaten Fuat Bey, daha önce “mantığı sadece aptalların kullandığını” bize belletmişti. Böylece hür düşünmenin önündeki engeller kalkmıştı. Hodri meydan!�

ÖZGÜRLÜK MÜ,  EŞİTLİK Mİ?

Kapitalizm, fırsat; sosyalizm, imkân eşitliği vaat eder. Kapitalizm diğer adı “özgür girişim” (free enterprise) sistemidir. Özgürlükle, eşitlik eşyanın doğası gereği çelişik olduğu için, kapitalizmde bırakın imkân eşitliğini fırsat eşitliği bile pek bulunmaz. İktisat “kaynakların kıt, ihtiyaçların sonsuz” olduğu bir ortamda kaynak dağılımında eşitliği değil, azami verimi arar. Sosyalizm, dogması gereği gayri iktisadi bir sistem olduğundan, bırakın fırsat eşitliğini, insanlara vaat ettiği imkân eşitliği bile sağlayamamıştır. Bu yüzden de çöküp gitmiştir.

YENİ BİR İKTİSAT TEORİSİ

Gelişmiş ülkelerin afakını sarmış olan kriz (milli gelirde azalma-işsizlikte artma) bir türlü çözülememektedir. Bu yüzden iktisatçılar arasında ufuk açacak “yeni bir genel teori” beklentisi yaygınlaşmaya başladı. Hatta meğer insan “iktisadi davranmazmış diyenler çıktı. İnsan, iktisadi bir canlıdır; bunda şüphe yok. Bu yüzden, nasıl olsa devlet bizi kurtarır derse “iktisadi davranır” ve çözümün değil sorunun parçası olur.  Bana göre sistem, devletin, döviz ve emek piyasasına müdahale etmesinden çıkmaza girmiştir. Sosyalist ülkeler içine düştükleri çukurdan, kapitalistleşerek çıktılar. Ama bunun aksi doğru değildir. Yani kapitalizm, krizden sosyalistleşerek çıkamaz. Kapitalizm, çözümü “daha çok kanun-daha çok denetim” de değil daha fazla rekabet, daha fazla girişim özgürlüğü ve daha fazla bireysel sorumlulukta aramalıdır. �

Son Söz: Beleşçilik, çok iktisadi bir davranıştır.�