Kapıkule’de 10 kilometre kuyruk

Yani üyelerinin kanunen ödediği aidatı sermaye yapıp, üyelerine karşı "imtiyazlı rakip" haline gelmekte hiçbir beis görmez. Nitekim TOBB, sahip olduğu yavru bir şirketle 14 gümrük kapısını modernize etme ve buraları 20 yıl süreyle işletme imtiyazı elde etmişmiş. İki hafta önce bu proje kapsamında inşa edilen Kapıkule Gümrük Kapısı törenle açıldı. Herkes çok iyi bir iş başarılmış gibi mutlu ve gururluydu. Çünkü inşaat bitmişti. Ortada yeni binalar vardı. Sadece bu husus iyi bir yapıldığının ispatıydı. Bana göre, rekabet hukukunu çiğneyen bu iş modelinde çok yanlış vardı. O gün oturdum ve bir yazı kaleme aldım. Sonra araya başka konular girdi yazı güncelliğini kaybetti. Dün, Kapıkule’den yurda girmek isteyen Türklerin ve yabancıların uzun kuyruklarda çile çektiğini ve durumu protesto ettiğini öğrenince yazıyı buzdolabından çıkardım. Düzeltip, yayımlamaya karar verdim.

1. Sınır/Gümrük kapıları "yap-işlet-devret" yöntemine göre modernize edilmiş. Dolayısıyla yatırımcı Gümrük ve Turizm İşletmeleri A.Ş.’nin (TOBB’un yavru kuruluşu) alacağı kiralarla, yatırdığı parayı en kısa zamanda çıkarmak gibi bir amacı var.

2. Bu gayeyle kapının mimari planına, içinde kira geliri yüksek "vergisiz satış" mağazaları da olan bir alışveriş merkezini de dáhil etmiş.

3. Hálbuki sınır kapılarını modernize etmenin amacı, yolcu ve araçların polis ve gümrük işlemlerinin medeni bir ortamda "hızla" yapılmasını sağlamaktır.

4. Bunun için geniş kapalı ve açık mekánlara, çok sayıda kontrol noktasına, yeterli sayıda personel ve cihaz gereklidir. Bunlar sınır kapılarının sunması gereken "devlet hizmeti" için yeter. Başka bir şey gerekmez.

5. Kapının iki kilometre ötesinde içinde temiz helálar, bir eczane, bir iki oto tamircisi, akaryakıt istasyonu, gıda ve ihtiyaç maddesi satan bir-iki dükkán ve basit lokantalar olan tek bir sosyal tesis inşa edilebilir.

6. Kapının sunacağı "devlet hizmeti"nin etkinliğinin arttırmak için yolcuların burada oyalanmadan, mümkün mertebe "kısa" sürede geçmesi sağlanmalıdır.

7. Kapı alanında bulunan alış veriş merkezinin kárlı olması için ise yolcular, buralarda "uzun" süre geçirmelidir.

8. Kapıda, çok tezgáhtar değil çok sayıda memur olmalıdır.

9. Kapıkule bir de "vergisiz satış cenneti" olacaksa, hem Edirne esnafı mağdur olacak hem devlet vergi geliri kaybedecek hem de kapı gereksiz kalabalıklaşacaktır.

Son Söz: Maksadını aşan tasarım, maksada zarar verir.