Fiyat istikrarı mı yoksa mali istikrar mı?

Mali istikrar ise, mali yapıda balon oluşmasıdır. Acaba hangisi daha önemlidir? Her ikisi de önemlidir diyerek, soruyu yanıtlamanın iki açıklaması vardır. 1. Kişi sorunu anlamamıştır. 2. Anlamıştır, ama kıvırtmaktır. Bugün tüm dünya ekonomileri başlıktaki bu can alıcı dilemma (iki ucu pis değnek) sorununun içinde yüzmektedir. Dolayısıyla soruyu anlamış iktisatçılar, merkez bankalarının ne yapması gerektiği konusunda tercihlerini açıkça ortaya koymalıdır. Sorunu ve soruyu anlamamış olanlar için herhangi bir sıkıntı yoktur.

FİYAT İSTİKRARI, MALİ İSTİKRARLA NİÇİN ÇELİŞİR?

Ekonomik büyümeyi, orta ve uzun vadede en fazla destekleyen “teşvik” fiyat istikrarıdır. Çünkü fiyat istikrarı, ekonomiyi yöneten görünmez
elin (fiyat mekanizmasının) doğru çalışması için elzemdir. Bu nedenle merkez bankalarının
nihai amacı fiyat istikrarını sağlamaktır. Ancak, bazı hallerde fiyat istikrarını sağlayan şey, mali istikrarı bozabilir. Mesela ülkemizde nispeten ulaşılmış olan fiyat istikrarını “ucuz döviz” politikası sağlamıştır. Üstelik ucuz döviz politikası, bir süre milli gelir büyümesine de yardımcı olmuştur. Ancak, bu süreçte (sürede değil, süreçte) cari açık faraş gibi açılmıştır. Cari açık yüzünden dış borç stokun büyümesi ciddi bir “mali istikrarsızlık” kaynağıdır. Bu mali istikrarsızlık, bir devalüasyon krizine dönüşebilir. Bu da “fiyat istikrarı”nın sonu demektir. Yani kısa vadede fiyat istikrarının sağlayan şey, uzun vadede onu tahrip edebilir.

JAPONYA, ABD VE AB DE FİYAT İSTİKRARI VAR, MALİ İSTİKRAR YOK!

Japonya’da bırakın düşük enflasyonu “sıfır altı” enflasyon yani deflâsyon vardı. Ama kamu borç stoku da %200’ü aşmış, üstelik büyüme durmuştu. Japonlar çareyi biraz “enflasyon yaratmakta” buldular. Amerika’da fiyat istikrarı vardı ama varlık fiyatları balonu oluşmuştu. Balon patladı, kriz çıktı. Bankacılık sitemi çökmesin diye ABD Merkez Bankası reel faizleri sıfırladı. Üstüne 2 Trilyon dolar bastı ve çayıra saldı. Netice alındı. Milli gelir artıya döndü. Ama ortaya saldığı 2 trilyon dolar bizatihi bir balon haline geldi. Şimdi herkes ya bu balon enflasyonu patlatırsa diye endişeleniyor. AB’nin içinde “cari işlemler dengesizlikleri” vardı. Haliyle açık veren ülkelerde yüksek dış borç balonu oluşmuştu. Balon patladı; kriz çıktı. Avrupa Merkez Bankası Amerika’nın yolundan gitti, krizi ihata etti. Geriye para balonu kaldı.

SON SÖZ: FİYAT İSTİKRARI, MALİ İSTİKRARSIZLIĞI GİZLER