Efsane gidiyor ama bitmiyor

Greenspan, iktisatla yakından veya uzaktan ilgilenen herkesin bildiği, sevdiği hatta hayran olduğu bir insandır. Merkez bankası başkanlığı imajını yüceltmiş bir kişidr. Amerikan meclisinde yaptığı konuşmalar, televizyonlardan canlı olarak yayınlanmış ve dünyanın dört bir tarafında dikkatle izlenmiştir. Greenspan, Ağustos 1987’den beri beş dönemdir FED başkanıdır. Yaşı seksene gelmiştir. Genç olsaydı, birkaç dönem daha görevine devam ederdi diye düşünüyorum. Dr. Greenspan, Nobel ödülü almamıştır. Ama aldığı şeref doktoraları ve diğer beratlar, onun dünyanın en öneli iktisatçılarından biri olduğunu ispatlamaya yeter. Greenspan, Reagan, Birinci Bush, Clinton ve İkinci Bush dönemlerinde görev yapmıştır. Yani hem Demokratlara da hem de Cumhuriyetçilere, Amerikan ekonomisinin yönetiminde akıl hocalığı etmiş nadir bir şahsiyettir.

* * *

Alan Greenspan, arkasında nasıl bir Amerikan ve dünya ekonomisi bırakarak görevden ayrılmaktadır? Lafı uzatmadan ifade etmek gerekirse Alan Greenspan, ‘kötü bir miras’ bırakarak köşesine çekilmektedir. Amerikan ekonomisi, hastalık belirtisidir denilen ikiz açıkla, yani ‘bütçe’ ve ‘cari işlem’ açıklarıyla ‘kof bir dev’ görünümü sergilemektedir. Dünya parası olan ABD Doları, dünya ekonomilerine máli istikrar sağlayan bir unsur olmak yerine, mali istikrarsızlık kaynağı haline gelmiştir. Dünya ekonomisinde gözlemlenen canlılık ‘dehşet dengesi’ üzerinde oturmaktadır. Yılda 800 milyar dolara varan ABD cari işlem açıkları, dünyada inanılmaz bir likitide bolluğu yaratmıştır. Bu bolluk yüzünden, varlık fiyatları enflasyonu almış başını gitmektedir. Nitekim Türkiye’de de son yapılan özelleştirmelerde, ne satanın ne de alanın ummadığı, hatta iş bağlandıktan sonra inanmakta zorlandığı yüksek fiyatlar ortaya çıkmıştır. Tüm dünyada adeta ‘paradan kaçış’ başlamıştır. Doların, mesela yüzde 30 gibi ani bir değer kaybı karşısında trilyon dolarlar seviyesinde servet kaybına uğrayacak olan ‘likit dolar zenginleri’, geceleri kábus görmektedir. Bir an önce servetilerini sağlam bir zemine oturtmak isteyen kişiler, fizibilitesi düşük sabit varlıklara ölçüsüz fiyatlar ödemektedir. Varlık fiyatları enflasyonunun, giderek tüketim malları enflasyonuna dönüşmesi ihtimali vardır. Bu gidişi durdurmak için faizler arttırılınca da dünyada ekonomik büyüme yavaşlaycaktır. Pek tabii bu anlatılanlar, sadece bir ihtimaldir. Hadiseler böyle cereyan etmeyebilir. Ama ederse, efsane sadece gitmiş değil, aynı zamanda bitmiş olacaktır.

Son Söz:Kötü sonuçtan sorumlu olmayan, iyi sonuçtan aferin almaz.