Bu ne TÜFE, bu ne ÜFE

İki endeks de fiyat artışlarını ölçtüğüne göre aralarındaki bu farkın bir şekilde kapanması gerekir. Soru şu: Acaba, aradaki fark kapanırken, ÜFE mi TÜFE’yi izleyip artacak, yoksa TÜFE mi, ÜFE’yi izleyip düşecek? Uluslar arası istatistiklerde bir ülkede enflasyon olarak gösterilen oran “Yıldan Yıla Tüketici Fiyat Endeksi” artışıdır. Bunun İngilizcesi “Year to Year Consumer Price Index” tir. Halkı ilgilendiren ve ekonomi yönetimlerinin başarısını değerlendirirken kullanılan metrik TÜFE’dir. Ben de TÜFE’nin geleceğini konuşmak istiyorum.

KÂHİN İKTİSATÇILAR İKTİSATÇI KÂHİNLER

Eski çağ kâhinlerinin vazifesi bolluk ama özellikle kıtlık dönemlerini önceden tahmin etmekti. O dönemlerin kâhinlerinin yerini, şimdi iktisatçılar almıştır. İktisatçılık, bir bakıma “geleceği kestirme” sanatıdır. Bir iktisatçının Nobel alması için değil ama 100 bin dolara konuşma yapacak bir üne kavuşması için, herkesin yazıya dökmekten kaçındığı aykırı ve genellikle kötü bir tahminde bulunması ve bunu tutturması gerekir. Mesela son yılların kâhin iktisatçısı Roubini, 2008 krizini öngörerek şöhrete kavuşmuştu. Ancak şöhreti devam ettirmek kolay değildir. Herkes sizden yeni kehanetler bekler, çıkmazsa da yuhalayabilir. Yaptıkları tahminler tutmayan iktisatçılar da “tahminlerinin neden tutmadığını çok iyi açıklayıp” kendileriyle dalga geçerek sempati toplarlar.

KEDİ KUYRUĞUNU KOVALAR, KUYRUK KEDİYİ KOVALAMAZ

Türkiye uzun yıllar yapışkan bir enflasyondan kurtulmak için debelendi durdu. Cari açık bağımlısı Türkiye benzeri ülkelerde enflasyonun temel sebebi, devalüasyondu. Batı ülkelerinde ise enflasyon “bütçe açıklarından” ve/veya “sendikaların aşırı ücret taleplerinden” çıkmaktaydı. İngiliz başbakanı Thatcher, sendikacılığın ağzını burnunu kırdıktan sonra Batı’da “ücret-fiyat” sarmalı yani enflasyon durdu. Özelleştirme uygulamaları da “bütçe açıklarını” kapattı. O sebep de ortadan kalktı. Geriye cari açığın sebep olduğu devalüasyondan kaldı. Buna karşı da “kur çıpası” geliştirildi. Döviz fiyat hareketleri “dar alana” sıkıştırılınca cari açık bağımlısı ülkelerde de enflasyon çok yavaşladı. Bakınız: Türkiye de devalüasyon enflasyon ilişkileri. Yani kedi durunca, kuyruğu olan enflasyon da durdu.

TÜFE’DEKİ DÜŞME DÖVİZ FİYATLARININ DÜŞMESİNDENDİR

Sözün nereye geldiğini anlaşıldı. TÜFE; ÜFE’yi izleyecek, yani düşecektir. ÜFE, döviz fiyatları da, sıcak parayla girişleriyle düşmektedir. Bundan sonra cari açığın büyüdüğünü görececeğiz. Ondan sonrası Allah Kerim!
Son Söz: Türkiye’de kazan, yurtdışında harca.